Morgunblaðið - 05.03.1995, Blaðsíða 8

8 B SUNNUDAGUR 5. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
EINEYCDUR 09 ábúftamikill Kirk Douglas i Víkingunum, vinsælustu
myndinni af þessum toga - hingað til.
PPI varð fótur og fit á síðasta ári
er fréttist að von væri á liði kvik-
myndagerðarmanna frá Holly-
wood. Slíkar fregnir eru þó engin
nýmæli, það hefur átt að taka
nokkrar erlendar stórmyndir hér-
lendis á undanförnum árum, en við
þær verið hætt af ýmsum ástæð-
um. Jafnvel þó tökur væru hafnar,
sbr. Enemy Mine. Að þessu sinni
mætti tökufólkið galvaskt til leiks
og kláraði dæmið. Tökum á Vík-
ingasögu („VikingSaga“), nýjustu
víkingamyndinni frá sjálfri
Draumaverksmiðjunni, lauk á til-
settum tíma. En við hverju megum
við búast? Ef rifjuð eru upp helstu
viðskipti Hollywood og víkinga-
tímanna á undanfömum áratug-
um, renna á mann tvær grímur.
Víkingamyndir hafa aldrei orðið
tískuvara í kvikmyndaheiminum
en það hefur ekki heldur liðið langt
á milli þeirra. Sú mynd sem kemur
fyrst upp í hugann og mest var
lagt í er Víkingamir („The Vik-
ings“ ’58), enda naut hún mikilla
vinsælda víða um heim, ekki síst
í Tónabíói sáluga. Hér var um
sannkallaða stórmynd að ræða.
Framleiðandinn var Bryna Pictur-
es, framleiðslufýrirtæki Kirks Dou-
glas, sem þá var ein skærasta
stjama kvikmyndanna og öflugur
framleiðandi. Ráða má stærð henn-
ar af þvi að Víkingana gerði hann
á milli ekki ómerkari mynda en
Paths of Glory og Spartacusar.
Valmenni var í hveiju rúmi. Leik-
stjórinn Richard Fleischer, kvik-
myndatökustjóri Jack Cardiff,
handritshöfundur Calder Willing-
ham, aðalleikendurnir auk Dou-
glas, Tony Curtis, Janet Leigh,
Emest Borgnine, Alexander Knox
og sögumaðurinn sjálfur Orson
Welles.
Þrátt fyrir allt var innihaldið þó
í engu samræmi við umbúðirnar.
Ef minnið svíkur ekki voru í Vík-
ingunum ófáar kringumstæður og
samtöl þess valdandi að vér, af-
komendur norrænna garpanna,
rákum upp hláturrokur - á röng-
um stöðum. Myndin segir af vík-
ingnum Douglas, höfðingjanum
Ernest Borgnine, föður hans og
þrælnum Tony Curtis (sjálfsagt
fríðasti ánauðarmaður sögunnar,
Douglas á hinn bóginn í sínu gust-
Víkingamyndir hafa aldrei orðið
tískuvara í kvikmyndaheiminum en
nú er lokið tökum á nýjustu mynd-
inni af þeirri gerð, Víkingasögu.
Sæbjöm Valdimarsson rifjar af
því tilefni upp helstu viðskipti
Hollywood og víkingatímanna
á undanfömum áratugum og
kemst að raun um að þar orkar
margt tvímælis.
Hvað liður
víkingasögu?
Víkingasaga (sem gengið hefur undir nokkrum
nöfnum á ferlinum, fyrst Kjartan’s Tale, síðar
Icelandic Saga, næsta víkingamynd Hollywood-
borgar) var tekin að öllu leyti hérlendis á átta
vikum í fyrrasumar.
Leikstjórnin í höndum Michaels Chapmans,
sem er betur þekktur sem einn virtasti kvik-
myndatökustjóri samtíðarinnar (T/ie Front, Rag-
ingBull, Taxi Dríver, TheLast Waltz, Quick
Change, o.fl., o.fl.). Hann hefur stýrt tveimur
myndum áður, Allthe RightMoves og The Clan
ofthe Cave Bear. Útitökur fóru allar fram
umhverfis Vík í Mýrdal og var mannskapurinn
bak myndavélanna að mestu ieyti frá Bandaríkj-
unum, líkt og fjármagnið. Þó komu þar nokkrir
íslendingar við sögu, m.a. Kristín Pálsdóttir, sem
var einn aðstoðarleikstjóranna. Leikhópurinn
var hinsvegar fjölþjóðlegur og aðalhlutverkið í
höndum Þjóðveijans Rolfs Muellers. Þá komu
við sögu danskir leikarar og norskir, auk íslend-
inganna, sem töldu m.a. Rúrik Haraldsson, Bryn-
dísi Pétursdóttur, Egil Ólafsson, Gunnar Eyjólfs-
son og fleira gott fólk.
Ekkert hefur verið látið uppi um efni myndar-
innar en eftir því sem næst verður komist er
Kjartanssaga dæmigerð víkingamynd, efnið sótt
í þá tíma er „hetjur riðu um héruð“, og íslend-
ingasögurnar orðið höfundum að innblæstri.
Búið er að klippa myndina, verið að taka upp
tónlistina og mun því verki ljúka í byrjun febr-
úar. Þá fer að líða að því að hún verði tilbúin
til sýninga og þá fyrst býður New Line Cinema
stórfyrirtækjum kvikmyndaiðnaðarins myndina
til dreifingar utan Bandaríkjanna.
í framhaldi af því verður síðan ákveðið hve-
nær hún kemur fyrir almenningssjónir, sem
verður örugglega á næstu mánuðum. Hinsvegar
hefur Laugarásbíó þegar tryggt sér sýningar-
réttinn hérlendis.
mesta formi, eineygður í ofaná-
lag). Úr einni ránsferð þeirra til
Norðymbralands koma þeir feðgar
með hina íðilfögru og hjartahreinu
Janet Leigh. Vill hún ekkert með
höfðingjasoninn hafa en gefur
hinsvegar örmum þrælnum hýrt
auga, sem hann endurgeldur að
vonum. Berast þeir á banaspjót en
fá ekki að vita fýrr en um seinan
að þeir eru hálfbræður. Myndin var
tekin á söguslóðum og útlitið óað-
finnanlegt, annars var Víkingarnir
lítið annað og meira en sápuópera
með sverðaglamri.
Öllu slakari var hin fokdýra
Langskipin („The Long Ships“),
sem sýnd var undir lok sjöunda
áratugarins. Sumir ganga svo
langt að flokka hana með verstu
myndum allra tíma! Og þeir sem
álíta að Sidney Poitier og Richard
Widmark séu sómakærir leikarar
sem aldrei hafa óorð sett á stétt
sína, hafa örugglega ekki séð þessa
afleitu mynd. Hún átti að hala inná
vinsældir Víkinganna, því kemur
hinn snjalli kvikmyndatökumaður
Jack Cardiff aftur við sögu hér;
hann var ekki aðeins ráðinn til að
sjá um kvikmyndatöku Langskip-
anna, heldur að leikstýra henni að
auki. Það hefði hann betur látið
ógert. Þó leikstjómin sé döpur er
söguþráðurinn og samtölin enn
bágari. Ekki bætti úr skák útgang-
urinn á leikurunum, sem var í
kauðskum Hollywood-stíl.
Víkingurinn Widmark er rændur
langskipi sínu úti fyrir Afríku-
ströndum og er þar að verki undar-
lega uppáklæddur márahöfðingi
(Poitier), með hárkollu sem hæg-
legast gæti verið af Little Richard.
Tilgangur ránsins er fyrst og
fremst sá að márinn hyggst pína
víkinginn til sagna um dularfulla
gullklukku, ómetanlega til fjár.
Hraustmennið kemst undan á
sundi og viti menn, hver haldið þið
að stingi upp kollinum í fjöruborð-
inu í Noregi? Það er að vísu voða
mikið í húfi því Widmark er kom-
inn til að hvetja vini sína og bróð-
ur (Russ Tamblyn, af öllum mönn-
um) til að finna klukkuna góðu.
Halda þeir síðan til Afríku (að vísu
ekki á maraþonsundi að þessu
sinni) og lenda aftur í klóm mára-
höfðingjans. Tekst þeim að sleppa
úr prísundinni og þar sem þeir
vafra, rammvilltir um márakastal-
ann á Tamblyn sína eftirminnileg-
ustu setningu á ferlinum er hann
hnusar útí loftið og segir: „Af lykt-
inni að dæma erum við staddir í
kvennabúrinu.“ Mýmörg atriði í
þessum gæðaflokki gera myndina
ódauðlega - að endemum.
Merkilegt nokk, en Langskipin
var það verkefni sem Poitier, sem
þá naut feykivinsælda, kaus sér í
kjölfar Óskarsverðlaunanna sem
hann hlaut fyrir Liljur vallarins. í
ævisögu sinni getur Poitier þess
að hann hafí leikið í myndinni -
sem var tekin í Júgóslavíu - til
þess að komast sem lengst frá
blaðamönnum sem hundeltu hann
á þessum tíma vegna umtalaðs
sambands hans við leik- og söng-
konuna Dihann Carroll. Að öðru
leyti er hennar ekki getið!
Um 1980 birtist á tjaldinu í
braggagarminum við Skúlagötuna
(Hafnarbíói) einn ótrúlegasti vík-
ingur allra tíma, enda leikinn af
Lee Majors, sem seint verður
orðaður við leiklistarverðlaun.
Myndin nefndist The Norseman og
var á mörkum þess að vera móðg-
un við okkar göfuga, norræna
stofn. Ekki aðeins sökum leikarav-
alsins heldur var myndin öll hin
vesælasta. Má því segja að sýning-
arstaðurinn hafi verið við hæfi.
Annars var aldrei við miklu að