Morgunblaðið - 26.03.1995, Síða 30

30 B SUNNUDAGUR 26. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
DRAUMUR EÐA M
WINlfl
tP 0*4 Modktf to »««* Im tmvurir I»»IV
fwpww«' w Bp 6M Pwyte'i V**, te
OSKARI
KONFEKTKASSA?
eftir Sæbjörn Valdimarsson
ANNAÐ kvöld verður kveikt á kast-
ljósunum miklu framan við Dorothy
Chandler bygginguna í Hollywood.
Þau munu flæða um rjómann af
rjómanum í kvikmyndaiðnaðinum
vestra, enda afhending eftirsóttustu
verðlauna hans í uppsiglingu — í
67. skipti. Hollywood að klappa sér
á bakið, segja sumir, sykursæt
skrautsýning þar sem sigurvegarar
eru kosnir af stöðnuðum, aldur-
hnignum meðlimum Bandarísku
kvikmyndaakademíunnar. Nokkuð
til í því en engu að síður eru þetta
verðlaunin sem beðið er eftir með
mestri óþreyju, þau sem skipta
umtalsverðu máli fyrir listamennina
og verk þeirra. Að þessu sinni fáum
við Islendingar að fylgjast með at-
höfninni í beinni útsendingu, er það
vel og óskandi að hún verði fastur
liður í framtíðinni. Kvikmyndir eru
nefnilega hvergi jafn vinsælar á
allri jarðkringlunni og hér áhöfuð-
borgarsvæðinu.
Uppskeruhátíðin í Holly-
wood er ekki eins
spennandi í ár og oft
áður. Slíkir eru yfir-
burðir Forrest Gump, myndarinnar
sem enginn lagði í að framleiða um
langt árabil en sló síðan í gegn svo
um munaði á síðasta ári — jafnt
hjá almenningi sem gagnrýnendum.
Menn héldu að vinsældimar myndu
takmarkast að mestu leyti við
Bandaríkin þvi myndin er amerísk-
ari en allt sem amerískt er. Segir
sögu þeirra síðustu þijá áratugina,
séð með augum hins þroskahefta
Gumps, þeirri ólíklegu kvikmynda-
hetju. Engu að síður upplifir þessi
aðlaðandi einfeldningur, sem að
vissu leyti minnir á Chance Garden-
er í Being There, ameríska draum-
inn. Á hinn bóginn fjallar Reyfari
(„Pulp Fiction"), eina myndin sem
veitt getur Forrest Gump einhveija
keppni aðra nótt, um andhverfuna,
amerísku martröðina. Lánlausa
skrattakolla í undirheimum Los
Angeles, með morð, rán, eiturlyfja-
sölu og aðra syndsamlega iðju fyrir
lifibrauð.
Það lítur því út fyrir að skýrt
komi í ljós bilið á milli hinna rösk-
legu 5.000 meðlima akademíunnar
(Academy of Motion Pictures Arts
and Sciences — AMPAS), sem ráða
úrslitunum aðra nótt. AMPAS hefur
sætt mikilli gagnrýni á undanföm-
um árum, einkum verið deilt á háan
aldur meðlimanna sem eru flestir
orðnir rótgrónir í iðnaðinum fyrir
margt löngu. Endurnýjunin hæg,
nýir meðlimir í hinum 12 deildum
AMPAS verða að hafa sannað sig
í a.m.k. þremur listfræði- eða fjár-
hagslega vel lukkuðum myndum og
hljóta meðmæli tveggja virtra fé-
laga í akademíunni. Þeir eldri og
íhaldssamari munu eflaust flestir
greiða Forrest Gump atkvæði sín,
hinir yngri og fijálslyndari styðja
hins vegar við bakið á sínum full-
trúa, Quentin Tarantino, boðbera
nýrra strauma og tíma í Hollywood.
Þetta er gömul saga og ný. Með
ungum mönnum kemur ferskur
andblær, í krafti hans dafnar nauð-
synleg endurnýjun sem ýmist hvet-
ur þá eldri og reyndari til dáða eða
til að rísa uppá afturfætuma. Sann-
arlega hefur Tarantino, einn athygl-
isverðasti kvikmyndagerðarmaður
Hollywood síðan Martin Scorsese
og síðar Oliver Stone komu til skjal-
anna, hlotið ærlegan skammt af
gagnrýni fyrir ofbeldið í myndum
sínum.
Ekki síst handritið að Fæddum
morðingjum („Natural Born Kill-
ers“), sú mynd gagnrýndi þó öðrum
fremur hversu nútímamaðurinn
nærist á ofbeldi og þjáningu ann-
arra, hvað helst í sjónvarpi. Afhend-
ingin verður því á vissan hátt upp-
gjör milli hinnar gömlu og nýju
Hollywoodborgar og Tarantino get-
ur að líkindum ekki enn slegið um
sig með kjörorðum Þjóðvaka. Ro-
bert Zemeckis er einnig ungur mað-
ur, snjall fagmaður en enginn bylt-
ingarmaður. Heldur sig á fornum
og frægum slóðum Hollywoodstór-
myndarinnar og heldur merki henn-
ar glæsilega á lofti.
Sem fyrr er meiningin að spá í
sigurvegarana annað kvöld í helstu
flokkum kvikmyndagerðarinnar,
sjálfum mér og vonandi einhveijum
fleirum til gamans. Sá líklegasti
situr efstur, síðan koll af kolli.
Besta mynd ársins
Hinar gjörólíku ágætismyndir,
Forrest Gump og Reyfari, kljást
tvær um verðlaunin og eins og fram
hefur komið tel ég lítinn vafa leika
á að sú fyrmefnda hljóti verðlaunin.
Persónulega hefði ég kosið að sjá
Reyfara kjöma mynd ársins, hún
var sú eina sem ég sá tvisvar á síð-
asta ári, slík var hrifningin.
Reyfari er einfaldlega svo nýstár-
leg að allri gerð og efni að hún
má kallast tímamótaverk í banda-
rískri kvikmyndasögu. Vissulega
óskammfeilin í margra augum,
fjallar um mannlífssorann vafn-
ingalaust, tabúin hrynja hvert af
öðm í frásögn sem tekur þeim sem
sjálfsögðum hlut. Hún er jafnframt
dýrðlega fyndin á sinn kaldhæðna
og oftast ruddalega hátt. Hæfir það
vel umhverfinu og persónunum sem
eru ótrúlega skýrar, makalausar og
undantekningarlaust vel leiknar.
En Gump mun hafa betur. Hún er
hlý og mannleg ágætismynd sem
hittir alla í hjartastað, það gerir
gæfumuninn. Svo er hún dann-
aðri...
Úrvalsmyndin Gettu betur gefur
þeim fyrrnefndu sáralítið eftir, en
stendur í skugga þeirra. Svipaða
sögu má segja um Rita Hayworth
og Shawshankfangelsið („The
Shawshank Redemption“) en Fjög-
ur brúðkaup og jarðarför er lítið
annað og meira en lukkuleg og sæt
kómedía í vænu meðallagi. Röðin
verður því þessi:
Forrest Gump
Reyfari
Gettu betur
Rita Hayworth og
Shawshankfangelsið
Fjögur brúðkaup og jarðarför
Besta erlenda mynd ársins
Við höfum undantekningarlítið
séð myndirnar og listafólkið sem
hlaut tilnefningu í ár en hér kveður
við annan tón. Af þeim myndum
sem tilnefndar eru sem þær bestu,
erlendu á árinu, hefur aðeins ein
borist til landsins þegar þetta er
skrifað (21. mars). Þessi eina, Mat-
ur, drykkur, maður, kona, er allra
góðra gjalda verð en ég treysti mér
ekki til að setja hana í verðlauna-
sætið. Treysti á hugboðið!
Fyrir regnið (Before the Rain)
Sólbruni
Matur, drykkur, maður, kona
Jarðarber og súkkulaði
Farinelli: II Castrato
Besti karlleikari í
aðalhlutverki
Hér verður Tom Hanks að teljast
nokkuð öruggur — þó ekkert sé
óyggjandi þegar Óskar á í hlut.
Vissulega féllu verðlaunin honum í
skaut á síðasta ári, sem getur dreg-
ið úr líkum hans nú. Rétt er að
hafa í huga að frammistaða Hanks
í Forrest Gump tekur öllu fram sem
þessi ágæti leikari hefur áður gert
— að eyðnisjúklingnum hans í Fíla-
delfíu meðtöldum. Sú mynd var
heldur ekki í sama gæðaflokki og
Forrest Gump, heldur frekar klisju-
kennd glansmynd um efni sem
brennur á samtíðinni, borin uppi
af góðum leik Hanks.
Helsti keppinauturinn er tví-
mælalaust diskókóngnrinn John
Travolta, sem átti enn eina endur-
komuna á stjömuhimininn með eft-
irminnilegum leik í Reyfara. Grá-
glettin, góð túlkun hans á leigu-
morðingja, brenndum af dópi og og
öðrum ólifnaði, er ekki í sama
gæðaflokki og einfeldningurinn
hans Hanks, sem var einnig mun
erfiðara og kröfuharðara hlutverk.
Morgan Freeman er afburðaleikari,
en hans tími er ekki kominn í ár.
Rita Hayworth og Shawshankfang-
elsið komst aldrei ærlega í sviðsljós-
ið og fékk lélega aðsókn. Sem er
vondur póstur í augum akadem-
íunnar. Hinir tveir, Newman og
Hawthorne, eiga hverfandi mögu-
leika. Röðin er því þessi:
Tom Hanks
John Travolta
Morgan Freeman
Paul Newman
Nigel Hawthome
Besti kvenleikari í
aðalhlutverki
Tilnefningarnar í þessum flokki
endurspegla eitt öðru fremur — hin
afleitu hlutverk sem kvenleikurum
stendur til boða í kvikmyndaborg-
inni. Þau eru t.d. sýnu bragðdauf-
ari en aukahlutverkin og segir það
sína sögu. Þá er gengið framhjá
góðum leiksigrum í smámyndum,
líkt og Jennifer Jason Leigh í Mrs.
Parker and the Vicious Circle og
stöðnuð akademían einblíndi á
gamlar og að flestra mati úreltar
reglur er hún útilokaði Lindu Fior-
entino, sem stendur sig afburðavel
í Táldreginn („The Last Seduction")
— hlaut m.a. hin eftirsóttu verðlaun
gagnrýnenda í New York fyrir
frammistöðu sína. Ástæðan? Mynd-
in var sýnd í kapalsjónvarpi áður
en hún var frumsýnd í kvikmynda-
húsum.
Þegar listinn yfir kvenstjörnurn-
ar er skoðaður er erfitt að draga
aðra ályktun en þá að Jodie Foster
taki keppinauta sína „í nefið“. Þó
var frammistaða hennar í Nell svo-
sem ekkert til að hrópa húrra fýrir.
Hlutverkið var hins vegar ábúðar-
mikið, myndin metnaðarfull og
Foster er feikivinsæl og í miklu áliti.
Svo óburðug er samkeppnin að
maður eygir engan trúverðugan
meðbiðil. Þó er gott að hafa í huga
að það stinga jafnan upp kollinum
einhveijir óvæntir verðlaunahafar
við hveija afhendingu, það gæti