Morgunblaðið - 26.04.1995, Blaðsíða 18

18 MIÐVIKUDAGUR 26. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Maríu-
sögur í
Nemenda-
leikhúsinu
í NEMEND ALEIKHÚ SINU
verður frumsýnt á morgun,
fímmtudag, nýtt íslenskt leik-
rit eftir Þorvald Þorsteinsson,
leikhússtjóra Vasaleikhússins
og höfund . Skilaboðaskjóð-
unnar.
I Maríusögum, sem er
sprenghlægilegur harmur,
lygilegur raunveruleiki og
andstyggilegur unaður, leggj-
umst við á glugga í einu af
grónu hverfum höfuðborgar-
innar og fýlgjumst með kvöld-
stund á myndarheimili hjón-
anna Þráins og Stefaníu. Þau
eru ákaflega hamingjusöm og
rífast aldrei enda er hann
nýlega orðinn deildarstjóri á
lagemum og þau eiga þar að
auki þrjá reykskynjara. Þau
eru m.ö.o. með allt á hreinu.
Það kemur þó ekki í veg fýrir
að pabbi Stefaníu gefi upp
öndina. Það gerir hann þegj-
andi og hljóðalaust, enda fá-
máll maður að jafnaði.
Vegna andláts er gest-
kvæmt í húsinu þetta kvöld.
Þama sjáum við Martein
bróður Stefaníu. Hann er
kominn heim frá Svíþjóð eftir
tíu ár samfellda Qarveru sem
skýrist af ýmsu öðru en léleg-
um samgöngum og hann hef-
ur frá ýmsu að segja. Þama
er líka María æskuvinkona
þeirra systkina og síðast en
ekki síst kynnumst við Egg-
ert, kærastanum hennar Mar-
íu, segir í fréttatilkynningu
frá leikhúsinu.
Leikstjóri er Þór Tulinius.
Leikmynd og búninga hann-
aði Stígur Steinþórsson. Tón-
list er eftir Valgeir Skagfjörð,
lýsingu, hljóð og tæknivinnu
annast Egill Ingibergsson.
Mild blæbrigði
MYNDLIST
Við hamarinn
MÁLVERK
Birgir Snæbjöm Birgisson. Opið alla daga frá
14-18. Til 30. aprfl. Aðgangur ókeypis.
ÞAR SEM áður hét Portið i Hafnarfirði, og var
sýningarsalur f tveim hlutum, sem hægt var að
tengja saman, er nú komið nýtt listhús undir nafn-
inu Hamarinn. Er það mikið réttnefni, því hin gamla
smiðja er byggð við hamar, sem er sláandi mynd-
rænn séður út um gluggana, sem fyrir margvísleg-
ar formanir og fágæta flóru er þar þrífst í góðu
skjóli, hefur veitt mörgum sýningum harða sam-
keppni um áhorf er rýnirinn hefur verið þar á ferð.
Raunar er einungis fremri en bjartari salurinn
nýttur fyrir myndlistarsýningar er svo er komið,
en í hinum salnum mun nú vera æfingasvæði lúðra-
sveitar. Kannski eins gott að tónlistarfólkið taki
svolítið tillit til starfseminnar við hliðina þegar
mikið er um að vera, því slíkt fer ekki alveg sam-
an og milliveggurinn þunnur.
Birgir Snæbjöm Birgisson, sem sýnir þar 14
olíumálverk út mánuðinn, nam við grafíkdeild MHÍ
í þijú ár 1986-89, en síðan við Skreytilistaskól-
ann í Strassborg, „École des Arts Décoratifs"
1991-93.
Lítið þekki ég til skólans í Strassborg, en mál-
verkin bera það með sér, að það muni ekki vera
langt síðan Birgir söðlaði yfir á það svið. Myndim-
ar eru einfaldlega svo misjafnar tæknilega séð,
og gerandinn á vettvangi sem krefst mikillar ná-
kvæmni og þjálfunar.
Þetta kemur helst fram í því, að einstakir hlut-
ar mynda em mjög vel málaðir, en sitthvað telst
ábótavant um heildina og kemur þetta greinilega
fram í flestum verkanna. Við getum einungis bor-
ið saman myndimar „Stúlka með sítt hár“ (10)
og „Stúlka á sleða" (11). í fyrra fallinu gengur
allt upp í samsvarandi myndbyggingu og jöfnum
stígandi litanna, en í seinna tilvikinu er efri hluti
myndarinnar áberandi betur málaður en sá neðri.
Þetta er nú einmitt atriði þjálfunar, sem tekur
mörg ár að tileinka sér með stöðugri vinnu og
rannsóknum, og eftir sýningunni að dæma ætti
Birgir að geta bætt drjúgum við sig með réttum
vinnubrögðum.
Það er einfaldlega svo margt fínt og viðkvæmt
í þessum myndum og hér er um sumt slegið á
nýjan tón í íslenzkri myndlist um hárfín blæbrigði
í málverki. Allt er þó enn er í mótun og fullmikið
í ætt við myndlýsingar í yfirstærð.
Bjartir litir og mjúk þensla í myndbyggingu,
samfara næmri kennd fyrir blæbrigðum, eru eig-
indir sem eru fáséðar á sýningum nú um stundir,
og þó eru þetta grundvallaratriði sem aldrei úreld-
ast. Þau koma fyrir aftur og aftur í framsækinni
myndlist sem atriði sjónnæmi, — og sjónnæmi
má þjálfa. Það er ákveðinn og fínlegur heildarblær
yfír sýningunni og er einungis rofín af einni mynd,
% iMi'á

Iflllfl

MÁLVERK eftir Birgi Snæbjörn Birgisson.
„Stúlka með pylsu í ijóðri", þar eru litimir dekkri
og kröftugri, en hér stinga sprek og eldur eitt-
hvað svo undarlega í stúf við annars mótaða heild.
Bragi Ásgeirsson
Stuttmyndadagar
í Reykjavík
STUTTMYNDADAGAR í Reykja-
vík 1995 verða haldnir dagana
2., 3. og 4. maí á Hótel Borg.
Alls bárust 39 nýjar stuttmyndir
í keppnina sem keppa til verðlauna
sem Reykjavíkurborg gefur fyrir
1., 2. og 3. sætið, 200, 100 og
50 þúsund krónur. Auk þess verða
veittar viðurkenningar fyrir 4. og
5. sætið og einnig verðlaun fyrir
bestu mynd að mati áhorfenda.
Auk stuttmyndasýninga verður
flöldi stuttra fyrirlestra haldinn
um kvikmyndagerð og tengd mál-
efni. Þetta er í fímmta skiptið sem
Stuttmyndadagar í Reykjavík eru
haldnir og verður nú á þeim hátíð-
arsnið í tilefni 100 ára afmælis
kvikmyndarinnar, en fyrstu kvik-
myndimar sem voru gerðar vom
einmitt stuttmyndir.
Gallerí Allra
handa,
Akureyri
BJARNIJÓNSSON listmálari og
Astrid Ellingsen prjónahönnuður
opna sýningu á málverkum og
prjónafatnaði í GaUeríi Allra
handa, Heklusalnum, Akureyri,
laugardaginn 22. apríl kl. 14.
Síðan verður opið um helgar og
rúmhelga daga kl. 14-19. A sama
tímasýnir Bjarni litlar myndir í
Blómaskálanum Vin.
Á fljúgandi ferð
TONLISI
Gerðuberg
KAMMERTÓNLEIKAR
Verk eftir J.S. Bach, Boyd, Jolivet,
Roussel, Atla Ingólfsson og Prokofi-
ev. Hallfríður Olafsdóttir, flauta;
Miklós Dalmay, pianó.
Laugardaginn 22. aprfl.
DAGSKRÁ þeirra Hallfríðar
Ólafsdóttur flautuleikara og Miklós-
ar Dalmays píanóleikara í menn-
ingarmiðstöðinni Gerðubergi síðdeg-
is á laugardaginn var reyndist hin
vandaðasta. Þó að verkin væru mis-
löng og misgömul, var hvergi dauðan
punkt að sjá, allt eins og perlur á
festi, undantekningarlaust hin
áheyrilegasta músík og í engu sam-
ræmi við aðsókn, sem var óþarflega
dræm, því flutningurinn jafnaðist
fyllilega á við verkefnavalið. En
e.t.v. hefur fyrsta vorblíðan eftir
lurkharðan vetur haft sitt að segja
með það.
Það er algengt að hefja kammer-
tónleika á barokkverki, sjálfsagt
sumpart vegna framhaldsspunarit-
háttar tímabilsins í jöfnum nótna-
gildum, sem býður upp á ákjósanlega
upphitun. „Solo pour la Flúte
traversiére", öðru nafni Partíta í
a-moll, eftir meistara Bach, mætti
hins vegar þykja full mikill gim-
steinn til þess ama, og hefði lítið
stykki þar á undan eftir segjum
KVIKMYNDIR
Háskólabtö
BARNIÐ FRÁ MACON
„THE BABY FROM
MACON" ★ ★
Leiksljóri og handritshöfundur. Pet-
er Greenaway. Aðalhlutverk: Julia
Ormond, Ralph Fiennes, Philip
Stone.
Kraftaverkið
í Maeon
BRESKI leikstjórinn Peter
Greenaway er nokkuð vel kynntur
hér á landi í gegnum kvikmyndahús
og sjónvarp miðað við aðra listræna
kvikmyndagerðarmenn Evrópu en
líklega þekkja flestir mynd hans
Kokkurinn, þjófurinn, kona hans
og elskhugi hennar. Háskólabíó
hefur tekið til sýninga eina af nýrri
myndum hans, Bamið frá Macon,
sem er talsvert síðri „Kokkinum",
en höfundareinkennin leyna sér
ekki því Greenaway er þrátt fyrir
misgóðar myndir einn sérstæðasti
kvikmyndahöfundur samtímans.
Stfl sinn sækir hann til barokks-
ins og málaralistarinnar sem hann
stundaði áður en hann gerðist kvik-
myndagerðarmaður. Myndir hans,
og Bamið frá Macon er þar engin
undantekning, eru sérlega mynd-
rænar og mikið fyrir augað. Frá-
sagnarhátturinn er hins vegar hon-
um oft til trafala svo þær em sára-
lítið annað. „Kokkurinn" fylgdi
hefðbundinni frásagnaraðferð og
reyndist hans vinsælasta og
kannski aðgengilegasta mynd. Öðm
máli gegnir um „Macon“. Hún er
sett upp sem sautjándu aldar leik-
rit í lokuðu sviðsrými og hraði frá-
sagnarinnar er óþarflega hægur
fyrir tveggja tíma mynd svo maður
þreytist fljótlega enda fer talsverð-
ur tími í það eitt að skipta um sviðs-
myndir og flytja leikflokkinn úr einu
atriði í annað. Myndin verður eins
og formleg BBC-uppfærsla á
Shakespeareleikriti, sem hér álandi
a.m.k. er aðeins boðleg síðdegis á
mestu hátíðisdögum, en miklu gróf-
ari.
Greenaway segir kraftaverka-
sögu úr hallærisborginni Macon þar
sem ekkert þrífst, uppskeran er
ónýt, búfénaður ónýtur og karl-
menn ónýtir. En mitt í öllu ónýtinu
gerist kraftaverk; sveinbam fæðist
og með því tekur að ára betur f
Macon. En systir þess misnotar
sveininn fljótt í eiginhagsmuna-
skyni og refsing hennar er ógurleg.
Hver og einn getur túlkað söguna
að vild en hún er auðvitað með trú-
arlegu yfírbragði og full af samlík-
ingum við söguna um Jesúbamið
og meydóminn og meyfæðinguna.
Litanotkun Greenaways er alltaf
forvitnileg, hér eru rauður og svart-
ur áberandi og búninga- og leik-
sviðshönnuðir hans eiga ekki svo
lítið í kræsilegu útlitinu. Mest mæð-
ir á Julia Ormond og Ralph Fiennes
í aðalhlutverkunum en hvorugt ger-
ir neitt afgerandi fyrir myndina.
Einstaka atriði eru öflugri öðrum
en það vantar fítonskraftinn í fram-
vinduna sem dreif t.d. „Kokkinn"
áfram. Myndin er ekki sýnd með
íslenskum texta.
Arnaldur Indriðason
Telemann eða Quantz getað komið
í betri þarfir, því upphitunin tók sinn
toll í fyrri helmingi partítunnar
(langar öndunarpásur í Allemande,
smáörður á stangli í Courante). En
upp frá því átti Hallfríður salinn
allt til Ioka með svo sallaöruggum
leik, að varla sá snöggan blett á
neinu, byijandi með mjög fallegri
hendingamótun í Saraböndunni.
Partítan galt þess reyndar ekki
aðeins að vera fyrst, heldur einnig
að fá ekki meiri enduróm frá saln-
um, og þyrftu undirleikslaus sóló-
stykki af því tagi helzt að verða flutt
í kirkjum til að innbyggð fjölröddun
Bachs njóti sín að fullu. Meðalþurr
heyrð Gerðubergs kom hins vegar
minna að sök, þegar píanóið lék með
í seinni verkum tónleikanna. Kom
þar fljótt í Ijós, að hinn ungverski
píanisti Miklós Dalmay, sem mér
skilst hafí komið að norðan og hlaup-
ið í skarðið vegna forfalla, var engin
meðalvaraskeifa, því flest lék í hönd-
um hans. Samleikur þeirra Hallfríðar
var í einu orði sagt frábær, og píanó-
ið ýmist glitraði, studdi og söng með
af hnífhvassri nákvæmni. Maður fer
bráðum að spyija, hvort dreifbýlis-
héruð landsins geti endalaust lumað
á aðfluttum stjömuspilurum af slík-
um kalíber.
Eftir brezku tónskáldkonuna
Anne Boyd (f. 1946) var hið stutta
Goldfish through Summer Rain, þar
sem flautan kjökraði lítinn þann líkt
og japanskt shakuhachi. í Chant de
Linos (1944) eftir André Jolivet
sýndi flautan nýja og aggresífari
hlið, og í öðru frönsku verki eftir
Roussel, Joueurs de fiúte, „karakt-
er“-svítu um 4 flautuleikara í goð-
sögum og öðrum bókmenntum (Pan,
Tityre, Krishna og Monsieur de la
Péjaudie) frá 1944, kenndi margra
og andríkra grasa eins og tónskáld-
um á franskri gullöld þverflautunnar
var lagið.
Atli Ingólfsson sýndi á sér óvænta
en einkar aðlaðandi hlið í Þtjár and-
rár (1986), örstuttum míníatúrum,
er mynduðu hvíldarstökkpall fyrir
hápunkt tónleikanna, hina meistara-
legu klassísku sónötu Sergeis Pro-
kofíevs Op. 94, sem í þeim mæli
skagar upp yfír flest annað fyrir
flautu og pianó á þessari öld, að
stappar nærri einokun. Þeim Hall-
fríði brást ekki heldur hér bogalist-
in. Sónatan fékk að sýna marg-
breytni sína, gáska, drama og dep-
urð, í allri sinni dýrð í skínandi góð-
um samleik. Sannkallaður, eins og
franskir segja, tour de force. Á fljúg-
andi ferð.
Ríkarður Ö. Pálsson