Morgunblaðið - 21.07.1995, Qupperneq 4

4 FÖSTUDAGUR 21. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Verslunin Hagkaup hefur hafið innflutning á 40 dönskum osttegundum
20-30% dýrari
en innlendir

Morgunblaðið/Golli
VIÐSKIPTAVINIR Hagkaups fengu að prófa dönsku ostana í gær.
HAGKAUP hefur hafið innflutning
á dönskum ostum og er fyrsta send-
ingin einungis seld í verslun fyrir-
tækisins í Kringlunni. Er verð ost-
anna um 20-30% hærra en verð
sambærilegra osta sem framleiddir
eru hérlendis.
Örn Kjartansson, rekstrarstjóri
Hagkaups, segir að fluttar hafi ver-
ið inn um 40 tegundir af ostum,
en lítið magn af hverri tegund. Um
er að ræða ijómaosta, gráðosta og
ýmiss konar sælkeraosta, en ekki
brauðost. Suma ostana þekki fólk
af ferðum sínum til Danmerkur.
Sem dæmi má nefna að verð á 150
grömmum af bláum eða hvitum
Castillo-osti er á bilinu 239-269
krónur og 125 grömm af bragð-
bættum smurosti kosta 259 krónur.
Öm segir að vissulega hafí verð
ostanna þegar búið var að tollaf-
greiða þá valdið vonbrigðum. Ost-
amir eru fluttir inn utan kvóta og
því eru tollar í hámarki. „Þetta er
alls ekki það sem menn bjuggust
við,“ segir hann. Mætti í því sam'-
bandi benda á að ef ekki kæmi á
ostana lögbundið aukaálag þá væru
þeir um 20-25% ódýrari en þeir inn-
lendu. Hann segir að þetta sýni að
fólk sem hélt að það myndi fá
brauðost og annað á sambærilegu
verði og gerist erlendis fái það ekki.
Hvað varði framhaldið segir Öm
að nú sé búið að opna þessa leið
og fari það eftir viðbrögðum hvert
áframhaldið verði.
Meingallað kerfi
Örn segir að Hagkaup sé að
skoða ýmsa möguleika á innflutn-
ingi og þá með það í huga að sækja
um tollkvóta þegar þeir verða aug-
lýstir. „Það er ekki hughreystandi
að sjá hvaða verð kemur út úr þessu
þegar varan er komin inn,“, segir
hann. „Þetta er meingallað allt sam-
an og þær vömr sem kaupmenn
hafa verið að flytja inn sýna og
sanna hvesu gallað kerfíð er.“
Hann segir ekki hægt að segja
til um það nú hvaða verð verði á
vörum sem fluttar verða inn innan
kvóta, ekkert sé hægt að segja til
um það fyrr en búið er að tollaf-
greiða vöruna.
Davíð
hitti Rhys-
Hughes
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
átti í gærmorgun fund með Aneurin
Rhys-Hughes sendiherra Evrópu-
sambandsins á íslandi þar sem þeir
ræddu málefni íslands og Evrópu-
sambandsins.
Rhys-Hughes er að láta af emb-
ætti og er nú staddur í kveðjuheim-
sókn á íslandi. Eyjólfur Sveinsson
aðstoðarmaður forsætisráðherra sat
einnig fundinn í gærmorgun og sagði
hann að þar hefðu málefni Islands
og ESB verið rædd vítt og breitt.
Davíð hefði skýrt fyrir sendiherran-
um stöðu íslands og afstöðu ríkis-
stjómarinnar til Evrópumála.
í samtali við Morgunblaðið í gær
sagði Rhys-Hughes að hann hefði
orðið mjög hissa þegar hann sá þjóð-
hátíðarræðu Davíðs Oddssonar, en
þar tók Davíð mjög eindregna af-
stöðu gegn mögulegri aðild Islands
að ESB. Um þetta sagði Eyjólfur að
fundurinn í gærmorgun hefði verið
mjög vinsamlegur. „Það er óhætt að
segja að sendiherrann hafí mætt
þeim sjónarmiðum, sem forsætisráð-
herra lýsti, með skilningi."
Man sauður
hvar lamb gekk
HJÓNIN Unnsteinn Hermanns-
son og Valdís Gunnarsdóttir ráku
fé sitt á fjall í vikunni ogtelst
það vera í seinna lagi. Yfirleitt
er'fé flutt á fjall fyrstu vikuna í
júlí. Hjónin búa i Langholtskoti
í Hrunamannahreppi og tók þijá
daga að reka féð inn í um miðja
afréttina.
Enginn bóndi í Hrunamanna-
hreppi hefur rekið fé á Tja.ll í um
tvö ár og enginn bóndi í Lang-
holtskoti í um 20 ár. Nú aka flest-
ir bændur fé sínu á fjall á sumr-
in en hjónin ákváðu að reka féð
með aðstoð annarra langt inn í
afréttinn, undir Kerlingarfjöll,
þar sem góða haga er að finna
og gera úr ferðinni skemmtilega
hestaferð um leið.
Fyrir þremur árum var fé
skorið á bænum vegna riðu og
síðasta haust fengu hjónin lömb
vestan af Snæfellsnesi. Taldi
bóndinn að ef féð væri rekið á
fja.ll myndi sannast hið for-
kveðna: Man sauður hvar lamb
gekk. Myndi féð venjast á betri
slóðir í afréttinni með því að
reka það.
Halldór Jónatansson forsljórí Landsvirkjunar
Fiskvinnslufyrir-
tæki ekki stóriðja
HALLDÓR Jónatansson forstjóri
Landsvirkjunar segist ekki geta
fallist á það sjónarmið fískvinnsl-
unnar að hún eigi rétt á að telja
sig til stóriðju með tilliti til raf-
magnskaupa. Hann segir að fisk-
Morgunblaðið/Sigurður Sigmundsson
vinnslufyrirtæki séu ekki stóriðja
í þeim skilningi að þau geti gert
sérsamning beint við Landsvirkjun
um raforkukaup og fá þau ekki
keypta raforku nema með milli-
göngu almenningsrafveitna.
Til þess að hlutaðeigandi raf-
orkukaupandi geti talist til stóriðju
þarf hann að kaupa a.m.k. 100
gígavattstundir (Gwh) á ári til eig-
in notkunar.
Fiskvinnslufyrirtækin eru alls
um 290 talsins og segir Halldór
að notkun þeirra samanlagt sé um
150 Gwh á ári og meðalorkunotkun
þeirra því aðeins um 0,5 Gwh á ári.
Verulegur kostnaður
við dreifingu
Þau noti rafmagn á lægri spennu
en þeirri sem Landsvirkjun afhend-
ir á úr kerfi sínu. „Því er einsýnt
að þeim verður ekki selt rafmagn
nema fyrir milligöngu almenn-
ingsrafveitna og þá eftir almennri
gjaldskrá Landsvirkjunar sem gild-
ir fyrir landið allt óháð afhending-
arstað og flutningskostnaði í
hveiju einstöku tilfelli. Við það
bætist álagning dreifiveitna fyrir
flutning rafmagnsins á áfanga-
stað,“ segir Halldór. Halldór segir
að kostnaður við dreifingu raf-
magns til fiskvinnslufyrirtækja vítt
og breitt um landið sé verulegur
og reginmunur á því hvort keypt
er rafmagn á 220.000 volta spennu
eins og t.d. Járnblendifélagið gerir
eða allt niður í 220 volta spennu
eins og stór hluti fiskvinnslunnar
gerir. Járnblendifélagið noti um
fjórum sinnum meiri orku á ári en
fiskvinnslan samanlagt og nýting-
artími þess er yfir 8.000 stundir á
ári en meðalnýting fiskvinnslufyr-
irtækja er um 4.000 stundir á ári.
„Þá er vert að hafa það í huga
að rafmagn er um 1% af rekstrar-
kostnaði fiskvinnslunnar en hjá
orkufreku iðnfyrirtækjunum þrem-
ur, ÍSAL, Áburðarverksmiðjunni
og Jámblendifélaginu, er rafmagn
um 11-15% af rekstrarkostnaði.
Lækkun rafmagnsverðs til fisk-
vinjislu getur því ekki skipt sköp-
um fyrir afkomu hennar. Lækkun
vaxta á skuldum fiskvinnslunnar
er hins vegar mun vænlegri leið
til bóta fyrir afkomu hennar en
lækkun rafmagnsverðs," sagði
Halldór.
Afleiðingar ölvnnar-
aksturs margfaldar
AFLEIÐINGAR ölvunaraksturs eru
margfaldar fyrir þann sem veldur
óhappi undir áhrifum áfengis. Fyrst
má telja viðurlög, sekt og/eða varð-
hald, svo ökuleyfissviptingu, síðan
þá staðreynd að ökumaður situr
uppi með tjón á eigin ökutæki og
; að tryggingafélag á endurkröfurétt
i á hendur honum vegna tjóns sem
hann veldur á öðru ökutæki, fyrir
utan hugsanleg meiðsl sem hann
i veldur sjálfum sér og/eða öðrum.
Viðuriög vegna ölvunaraksturs
fara eftir því hvort um fyrsta eða
ítrekað brot er að ræða og hve
magn vínanda í blóði er mikið.
Lágmarksviðurlög sekt og
ökuleyfissvipting
Við fyrsta brot nemur sekt
: 18.000 krónum og ökumaður er
j sviptur ökuleyfí í einn mánuð ef
vínandamagn er á bilinu 0,60-
0,70%o. Þegar magn vínanda er
0,71-0,85%o er sektin 21.000 kr.
og ökuleyfissviptingin er tveir mán-
uðir. Þegar magn vínanda er 0,86-
0,99%o er sektin 24.000 kr. og svipt-
ingin þrír mánuðir. Þegar magn vín-
anda er l,00-l,19%o er sektin
27.000 kr. og sviptingin fjórir mán-
uðir. Þegar vínandamagn er 1,20-
l,32%o er sektin 30.000 kr. og svipt-
ingin sex mánuðir. Þegar vínanda-
magn er l,33%o eðá meira er sektin
35.000 kr. og sviptingin tólf mánuð-
ir.
Við ítrekaðan ölvunarakstur bæt-
ist varðhald við sekt og ökuleyfis-
sviptingu. Við annað brot nemur
sekt 60-70.000 krónum, ökuleyfis-
sviptingin er í 2-3 ár og varðhald
í 15-20 daga til vara. Við þriðja
brot er ekki hægt að kaupa sig frá
varðhaldi. Þá er ökuleyfíssvipting
ævilöng og ökumaður sætir 30 daga
varðhaldi. Við fjórða brot nemur
varðhald 60 dögum og við 5. brot
þremur mánuðum.
Ef menn gerast sekir um að aka
eftir að hafa verið sviptir ökurétt-
indum fá þeir 35 þús. króna sekt
við fyrsta brot. Við annað brot 70
þús. króna sekt, við þriðja brot þurfa
þeir að sæta 30 daga varðhaldi, við
fjórða brot 60 daga varðhaldi og
við fimmta brot þriggja mánaða
fangelsisvist.
Endurkröfur vegna ölvunar
námu 20 milljónum
Ef ölvaður ökumaður lendir í
árekstri við annan bíl situr ökumaður
uppi með tjónið á sínum eigin bfl.
Þar fyrir utan á tryggingafélagið
endurkröfurétt á hendur ökumannin-
um vegna tjónsins á hinum bílnum.
Að sögn Sigmars Ármannssonar,
framkvæmdastjóra Sambands ís-
lenskra tryggingafélaga, er vátrygg-
ingafélögum skylt að leggja mál, þar
sem tjóni er valdið af stórkostlegu
gáleysi eða ásetningi fyrir endur-
kröfunefnd, sem starfar samkvæmt
ákvæðum umferðarlaga.
Á síðasta ári komu 112 mál frá
félögunum til nefndarinnar og sam-
þykkti nefndin endurkröfur að ein-
hveiju eða öllu leyti í 94 málum.
Af þessum 94 málum voru 83 tilvik
vegna ölvunar við akstur. Sigmar
segir að upphæðirnar í þeim málum
nemi tæplega 20 milljónum króna.
Heildaifjárhæðirnar í málunum 94
námu rúmlega 20,5 milljónum.
Hlutur kvenna er að aukast í þess-
um málum. Af þeim kröfum sem
endurkröfunefnd samþykkti árið
1992 voru 14% á konur en á síðásta
ári var hlutfallið komið í 19%.