Morgunblaðið - 17.12.1995, Blaðsíða 4

4 SUNNUDAGUR 17. DESEMBER 1995
VIKAN 10/12-16/12
►HAGNAÐUR íslenzka ál-
félagsins á þessu ári er tal-
inn munu verða um 400
milljónir króna eftir skatta.
Tekjur álversins eru hærri
en í fyrra og söluverð að
jafnaði 3% hærra.
►GÍFURLEG þorskgengd
hefur verið fyrir Vestfjörð-
um og algengt að togarar
fái upp í tvö tonn á mínútu
í trollið. Fiskifræðingar
telja þetta sýna að tekin
hafi verið rétt ákvörðun um
veiði og aðgerðir séu greini-
lega að bera árangur gagn-
stætt því sem þeir segi sem
vildu auka sóknina.
►HORF.UR eru á að gerðar
verði 600 færri skurðað-
gerðir á Landspitalanum á
næsta ári en þessu ári og
er það rúmlega 10% fækkun
aðgerða. Nú er algengt að
sjúklingar þurfi að bíða i 9
mánuði eftir aðgerð en sjúk-
lingar með bakmeiðsl geta
þurft að bíða í tvö ár.
►UM 100 kindur drápust
þegar eldur kom upp í hiöðu
á bænum Gijótgarði í Eyja-
firði á þriðjudagsmorgun-
inn. Heimafólki ásamt
slökkviliði tókst að bjarga
kúmog kálfum úr fjósi.
►FÉLAG framhaldsskóla-
nema hefur fengið styrk frá
menntamálaráðuneytinu til
sérstaks verkefnis sem
nefnt hefur verið jafningja-
fræðsla en í því felst að
nemar verða þjálfaðir til að
starfa að fíknivörnum og
vinna að því að félagar
þeirra neyti ekki fíkniefna.
►MIKIÐ hefur verið spurst
fyrir um námskeið í flugum-
ferðarstjórn og hafa um 200
umsóknareyðublöð farið út
frá því námið var auglýst
sl. sunnudag. Flugumferð-
arstjórar neita að leiðbeina
þeim nemendum sem nú eru
í námi.
Uppsögn Baldurs
dæmd ógild
FÉLAGSDÓMUR hefur dæmt uppsögn
Verkalýðsfélagsins Baldurs á ísafirði á
kjarasamningi félagsins ógilda. Pétur
Sigurðsson, formaður Baldurs, segir
að félagið muni strax eftir áramót óska
eftir því við vinnuveitendur að teknar
verði upp viðræður um framhaldið og
hvernig aðilar gætu sameiginlega bætt
kjör fiskvinnslufólks. Hann segir að til
greina komi að verkalýðsfélög grípi til
þess ráðs að tilkynna hækkun launa-
taxta einhliða fljótlega eftir áramót,
t.d. um 5.000 kr., með sama hætti og
vinnuveitendur hefðu einhliða breytt
kjarasamningum með hækkun desemb-
eruppbótar.
Hugmynd um stofnun
heildsölubanka
HÓPUR fjárfesta er að kanna mögu-
leikann á því að setja á fót nýtt fjár-
málafyrirtæki hér á landi. Samkvæmt
heimildum Morgunblaðsins er stofnun
heildsölubanka meðal þeirra hugmynda
sem rædd hefur verið, en slíkir bankar
veita einstaklingum ekki bankaþjón-
ustu heldur þjóna þeir fyrst og fremst
stærri fyrirtækjum og stórum fjárfest-
um. í hópi fjárfestanna sem að könnun-
inni standa eru tvö stærstu trygginga-
fyrirtæki landsins, Sjóvá-Almennar hf.
og Vátryggingafélag íslands hf.
Innkaupafyrirtækið
Búr stofnað
NOKKUR kaupfélög hafa í sameiningu
við Olíufélagið hf. og Nóatúnsverslan-
irnar á höfuðborgarsvæðinu stofnað
fyrirtækið Búr ehf. sem ætlað er að
annast innkaup og birgðahald á ný-
lenduvörum fyrir hluthafana. Mark-
miðið er að ná lægsta mögulega inn-
kaupsverði hjá innlendum og erlendum
framleiðendum og heildsölum í krafti
stærðar og tryggja sem lægstan til-
kostnað við innkaup, birgðahald og
dreifingu á nýlenduvörum. Fyrirtækið
hyggst reka birgðastöðvar í Reykjavik
og á Akureyri.
UNGIR Bosníu-Serbar fagna
friðarsamkomulaginu.
Samið um frið
í Bosníu
SAMKOMULAG um frið í Bosníu var
undirritað í París á fimmtudag. Þar
með var formlega bundinn endi á tæp-
lega fjögurra ára stríð í lýðveldum fyrr-
um Júgóslavíu. Það voru forsetar, Serb-
íu, Króatíu og Bosníu sem undirrituðu
sáttmálann. Bill Clinton Bandaríkjafor-
seti hvatti þjóðimar og leiðtoga þeirra
til að grípa þetta sögulega tækifæri.
„Bregðist ekki bömum ykkar,“ sagði
forsetinn. Fréttaskýrendur benda á að
þótt formlega hafí verið samið um frið
fari því fjarri að sættir hafí náðst.
Kosið í Rússlandi
ÞINGKOSNINGAR fara fram í Rúss-
landi í dag, sunnudag. Alls eru 43
flokkar í framboði en talið er að einung-
is niu þeirra nái tilskildum 5% greiddra
atkvæða sem eru skilyrði þess að fá
fulltrúa í neðri deild þingsins, Dú-
munni. Borís Jeltsín Rússlandsforseti
hvatti landa sina til að leiða ekki til
valda á ný öfl afturhvarfs og miðstýr-
ingar í sjónvarpsávarpi sem hann fluttl
á föstudag.
►NOKKUR stærstu
verkalýðsfélög Frakk-
lands hættu verkfallsað-
gerðum í ú fimmtudag og
föstudag. Höfðu verkfalls-
menn þá náð að knýja
fram nokkrar tilslakanir
af hálfu sljórnar Alains
Juppé forsætisráðherra.
VerkföII höfðu lamað sillt
athafnalif í París og víðar
í rúmar þijár vikur og
hafði þjóðlifið ekki rask-
ast svo mjög frá árinu
1968 er stúdentar risu upp
gegn ríkjandi skipulagi.
Sýnt þótti að lífið í París
myndi ganga á ný sinn
vanagang í þessarí viku.
►LEIÐTOGAR Evrópu-
sambandins samþykktu á
fundi sínum í Madríd á
föstudag að tekin skyldi
upp sameiginleg mynt að-
ildarríkjanna eftir þijú ár.
Nýi gjaldmiðillinn mun
heita „Evró“ en nokkuð
hafði vafist fyrir mönnum
að finna heiti á hann sem
allir gátu sætt sig við.
Búist er við að almenning-
ur i löndum þessum fái
gjaldmiðilinn í hendur
árið 2002.
► E VRÓPUS AMB ANDIÐ
samþykkti á fimmtudag
tollabandalag við Tyrk-
land. Nokkuð var deilt um
réttmæti þess að ganga til
samstarfs við Tyrki vegna
meintra mannréttinda-
brota stjórnvalda í þvísa
landi. Með samningnum
öðlast Tyrkir nánustu
tengsl sem nokkurt ríki
utan ESB hefur við sam-
bandið.
HiaA.iaVUID5.IOM
______________________________MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Fer formlega fram á greiðslu vegna tannviðgerða barna sinna
Finnst kerfið reyna að
þegja málið í hel
„ÞÓTT ALLIR virðist boðnir og
búnir til að tala við fjölmiðla hefur
enginn haft samband við mig til
að leysa málið. Mér finnst eins og
kerfið sé að reyna að þegja mál
mitt í hel,“ segir Jóna Möller.
Jóna fer í bréfí til yfirskólatann-
læknis fram á að skólatannlækning-
ar Reykjavíkur borgi allan kostnað
vegna tannviðgerða bama hennar
enda hafi mátt afstýra mjög miklu
af fyrirsjáanlegum kostnaði vegna
tannviðgerðanna og sérstaklega hjá
syni hennar. Þó börnin væru skráð
hjá skólatannlækni reyndist 8 ára
sonur Jónu með 10 skemmdar tenn-
ur þegar hann fór til einkatann-
læknis í október. Helgi Magnússon,
formaður Tannlæknafélagins, telur
kröfu Jónu matsatriði.
Jóna sendi yfirskólatannlækni
formlega kvörtun vegna málsins á
föstudag. í bréfínu rekur Jóna sögu
Williams Thomasar Guðmundsonar,
8 ára sonar síns, eins og fram kom
í samtali hennar við Morgunblaðið
þann 5. desember si. Jóna tekur
fram að hún hafi skráð William hjá
skólatannlækni við upphaf skóla-
göngu hans þann 1. október árið
1993. Eftir heiftarlega tannpínu
hafí einkatannlæknir hins vegar
staðfest að ástand tannanna væri
mjög alvarlegt. Við nákvæma skoð-
un hafí fundist 10 skemmdar tenn-
ur í Willam. Af þeim hafí ein verið
ónýt.
Leitað ráða
Jóna segir að eins og allir geti
ímyndað sér hafi henni brugðið ail-
nokkuð því að þegar hún hafí skráð
bamið hjá skólatannlækninum hafí
hún í fyrsta lagi haldið að barnið
yrði kallað til reglubundins eftirlits
og viðgerða ef þeirra væri þörf og
í öðm lagi að viðkomandi tannlækn-
ir væri starfí sínú vaxinn. Hún seg-
ir að viðkomandi skólatannlæknir
hafí eftir að hún hafí talað við yfír-
skólatannlækni hringt í sig og gefið
þá skýringu að drengurinn hafí
verið ósamvinnuþýður í stólnum
fyrir áramót og kortið hans hafí
ekki fundist eftir áramót.
Hann hafí eftir samtalið skoðað
William og systur hans tvær með
hennar leyfi og ekki getað stillt sig
um að gera við tennur annarrar.
Skólatannlæknirninn hafí ekki boð-
ið henni aðra úrlausn en að ýja að
þvi að hann myndi gera við afgang-
inn af tönnunum í barninu. Jóna
fór að því búnu til tryggingayfir-
tannlæknis og segir hún í bréfínu
að hann hafi aðeins bent henni á
að skrifa yfirskólatannlækni bréf
og senda afrit til ráðuneytisstjóra
í heilbrigðis- og tryggingamála-
ráðuneytinu og til sín til að kvarta
undan því sem henni fyndist at-
hugavert í málinu.
Jóna hefur sent skólayfirtann-
lækni bréfi og afrit til ráðuneytis-
stjóra og tannlæknis heilbrigðis-
ráðuneytisins, tryggingayfírtann-
Iæknis, formanns Tannlæknafé-
lagsins og Morgunblaðsins. Hún fer
fram á að skólatannlækningar
Reykjavíkurborgar borgi allan við-
gerðarkostnað vegna tanna barna
hennar, þ.e. Williams, Thelmu og
Þóreyjar, þar sem hún haldi að ef
rétt hefði verið staðið að málum
hefði mátt afstýra mjög miklu af
fyrirsjáanlegum kostnaði vegna
tannviðgerða, sérstaklega hjá
drengnum.
Kostnaðaráætlun gerir ráð fyrir
að rúmlega 60.000 kr. kosti að
géra við tennur í honum. Kostnað-
arhlutdeild forráðamanna barna í
Reykjavík er 40% ef börnin eru hjá
einkatannlækni og 25% ef börnin
eru hjá skólatannlækni. I bréfínu
fer Jóna ennfremur fram á að öll
þau börn sem skráð séu hjá skólat-
annlækni í viðkomandi skóla verði
athuguð því að hún telji mjög hæp-
ið að svona sé einungis ástatt hjá
syni sínum.
Með bréfínu fylgir ljósrit af
greinum og leiðara í Morgunblaðinu
um málið og meðferðar- og kostn-
aðaráætlun núverandi tannlæknis
Willams vegna skemmdanna. Hjá
honum kemur fram að hegðun Will-
ams hjá honum hafí í alla staði
verið eðlileg og vandalaust að gera
við tennur hans. Jóna fer fram á
svar yfirskólatannlæknis innan 2ja
vikna eins og stjórnsýslulög kveði
á um. Hún tekur að lokum fram
að nái hún ekki ásættanlegri lausn
sinna mála sé hún tilbúin til að leita
til dómstóla.
Fjögur stig
Helgi Magnússon, formaður
Tannlæknafélagsins, sagði í sam-
tali við Morgunblaðið fyrr í vikunni
að hann teldi eðlilegt að yfírskóla-
tannlæknir leysti vanda Jónu enda
sneri hann að skólatannlækningum.
Ef honum tækist ekki að leysa
vandann væri hægt að gera kröfu
um endurgreiðslu vegna viðgerð-
anna hjá Tryggingastofnun.
„Ef ekki nást sættir getur hún
sent okkur kvörtun. Kvörtunin verð-
ur að vera skrifleg og koma verður
fram um hvað er kvartað og gagn-
vart hvaða tannlækni. Síðan látum
við tannlækninn svara líka. Sátta-
nefnd reynir svo að koma á sáttum.
Ef niðurstaðan verður sú að tann-
læknirinn hafí gert eitthvað af sér
leiðréttir hann það eða einhver ann-
ar gerir það og hann bæti fyrir það.
Ef allt þrýtur er dómsstólaleiðin
auðvitað fjórða leiðin," sagði Helgi
og tók fram að þegar einstaklingar
ættu við kerfíð þyrftu þeir að sækja
á. „Þeir verða að hamra því opinber-
ir aðilar koma ekkert með opinn
faðminn til þín.“
Helgi sagðist hafa heyrt að sonur
Jónu hefði verið erfiður í stólnum
og eftir áramót hefði kortið hans
ekki komið í ljós. Hins vegar sagðist
hann ekki vilja leggja mat á kröfu
Jónu um endurgreiðslu. Krafan væri
matsatriði enda væri ábyrgðin ekki
alfarið tannlæknisins. „Tannlæknir-
inn er að laga það sem fer úrskeiðis
á heimilinu. En mér finnst vera
klaufaskapur hjá honum að fylgjast
ekki betur með sínum sjúklingum,
að þeir verði útundan."
Stórkaupmenn um kæru ESA vegna vörugjalda
Ottast refsiad-
gerðir EES-landa
Morgunblaðið/Sigurgeir
30 ára
jóla-
kaktus
í 30 ÁR hefur jólakaktus
Jóhanns Friðfinnssonar í
Vestmannaeyjum vaxið og
dafnað. Kaktusinn er nú orð
inn 130 sentimetra hár og
svíkst ekki um að springa út
á jólaföstunni nú fremur en
endranær.
STEFÁN Guðjónsson, fram-
kvæmdastjóri Félags íslenskra stór-
kaupmanna, segir að ákvörðun
stjómar Eftirlitsstofnunar EFTA
(ESA) að kæra ísland til EFTA-
dómstólsins vegna álagningar og
innheimtu vönigjalds, komi ekki á
óvart.
Félag íslenskra stórkaupmanna
kærði þetta mál upphaflega til ESA
og telur Stefán að stofnunin hafi í
stórum dráttum tekið undir erindi
félagsins.
„Félagið hefur miklar áhyggjur
af þessu máli, ekki síst vegna mögu-
legra gagnaðgerða og refsiaðgerða
af hálfu EES-landanna sem gætu
falist í áiagningu einhvers konar
refsitolla á íslenskar útflutningsvör-
ur. Þetta er mikið áhyggjuefni okk-
ar félags, ekki síst vegna þess stóra
fjölda útflytjenda sem eru meðlimir
í félaginu," sagði Stefán.
Gjaldið innflytjendum og
framleiðendum í óhag
Samtök iðnaðarins hafa sent frá
sér fréttatilkynningu vegna málsins
þar sem segir að rangt sé að kærð
mismunun vegna álagningar og
innheimtu vörugjalds sé eingöngu
innlendum framleiðendum í hag og
dulbúin vernd fyrir íslenskan iðnað.
Benda samtökin á að vörugjald sé
lagt á heildsöluverð en áður var það
lagt á verksmiðjuverð.
„Hvorug leiðin er í raun fær, þar
sem framleiðslu- og söluferli eru
mismunandi og oft á einni hendi.
Gjaldstofninn liggur af þessum sök-
um ekki fyrir í öllum tilvikum. Þá
hefur verið gripið til þess ráðs að
áætla álagningu við innflutning og
það er sú aðferð sem ESA hefur
gert athugasemdir við. Áætlað
heildsöluverð sem gjaldstofn veldur
mismunun vegna þess að óhjá-
kvæmilega verður raunveruleg
álagning ekki hin sama (25%) á
öllum innfluttum vörum.
Ef álagningin er vanmetin, eins
og Samtök iðnaðarins telja að sé
t.d. við innflutning á drykkjarvörum
og sælgæti, þá er um að ræða mis-
munun framleiðendum í óhag. Ef
raunveruleg álagning er hins vegar
lægri er hallað á innflytjendur,“
segir m.a. í fréttatilkynningunni.
Félag íslenskra stórkaupmanna
og Samtök iðnaðarins eiga fulltrúa
í nefnd fjármálaráðuneytisins sem
Qallar um breytingar á vörugjöldum.

)
)
i
\
\
1
I
I
I