Morgunblaðið - 17.12.1995, Blaðsíða 30

30 SUNNUDAGUR 17. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Allt í einu
er ég farin
að leika ...
Ur nýjum bókum
Kristbiörg Kield hefur um árabil veríð í
fremstu röð íslenskra leikkvenna og einn
helsti burðarstólpi leikhópsins í Þjóðleikhús-
inu, jafnframt því að vera frumkvöðull í kvik-
myndaleik, þegar hún og Gunnar Eyjólfsson
fóru með aðalhlutverkin í 79 af stöðinni fyr-
ir margt löngu. Jórunn Sigurðardóttir ræð-
ir við hana í bókinni Kristbjörg Þorkelína um
viðburðaríka ævi og afstöðu hennar til listar-
innar. Hér eru kaflabrot úr bókinni.
OFT ER það svo í lífinu að
ósk er svo stór og fjarlæg
að hún er aldrei mótuð í
hugsun, hvað þá sett í
orð. Þegar svo þau straumhvörf
verða að slík ósk rætist virðist það
ofureðlilegt. Unga, glæsilega konan,
aem ekur litla syni sínum í kerru frá
Eangholtsveginum upp í Steinahlíð
til ídu í bítið á morgnana og skund-
ar síðan að ná í strætisvagninn tii
að komast í bókhaldið hjá Hreyfli,
rennir ekki í grun að þetta lífsmynst-
ur heyri brátt sögunni til.
„Flosi Ólafsson lék með mér í
Stanz-aðalbraut-stopp og hann tal-
aði stundum um að hann myndi
byija í Leiklistarskóla Þjóðleikhúss-
ins um haustið. Einhvern tíma hitti
ég hann — á götu held ég bara —
og hann segir við mig: „Ætlarðu
ekki að skella þér í skólann líka?“
Ég hafði aldrei hugsað um það í
alvöru og varð eiginlega hálfskelk-
uð. Ég var ánægð á Hreyfli og hafði
gaman af því sem ég var að gera
hjá Leikfélagi Hafnarfjarðar en ég
hafði aldrei farið á nein námskeið.
Aðstæður mínar buðu nú heldur
ekki upp á það að ég færi að skuld-
binda mig til þess að mæta í skóla
á hvetju kvöldi og á laugardögum
líka. En Flosi gaf sig ekki, skjallaði
mig heil býsn og sagði að þetta
væri ekkert mál. Hann þekkti Ævar
Kvaran og skyldi hringja í hann fyr-
ir mig. Ég heyri alveg fyrir mér
hvemig Flosi hefur sagt við Ævar:
„Heyrðu, Ævar minn, það er hérna
stelpa sem ætlar að reyna að taka
próf, geturðu ekki undirbúið hana?“
Ég var hálfpartinn lömuð eftir
þetta samtal við Flosa. Að vinna við
það að leika, lesa mér til um bak-
grunn ólíkra persóna, hreyfa mig
sem þær á sviði, hella mér út í hlut-
verkin. Allt var þetta órafjariægt en
kitlaði mig óumræðilega svo líklega
var hugsunin búin að búa með mér
lengi. Tjáningardansamir heima hjá
Unnu ... Já, því ekki að prófa?
Ég hugsaði um þetta alla leiðina
heim í vagninum. FIosi var svo rogg-
inn, ég öfundaði hann hvað hann
var öruggur og frjálslegur. Ég var
næstum búin að tala sjálfa mig ofan
af þessu öllu saman þegar ég var
komin heim. Líklega væri ég allt of
stór, ég gæti þetta aldrei, FIosi hefði
bara verið að grínast og best væri
að gleyma þessu. Þeim mun meira
undrandi varð ég þegar Flosi hringdi
á skrifstofuna strax daginn eftir og
segir að ég megi koma til Ævars
sama dag. „Upp á Bergstaðastræti,
þú veist hvar Bergstaðastræti er,
Bíbí, er það ekki?“ segir hann. Jú,
jú, ég þóttist vita allt um það. En
eitthvað hef ég verið fálát í símann
því FIosi undirstrikar við mig að það
skipti miklu máli að ég mæti. Ég
hló nú bara en var í rauninni mest
hrædd um að einhver hefði heyrt
símtalið. Ég vildi ekki að nokkur
maður vissi um þetta. En auðvitað
fór ég.
Ég var heila eilífð að fínna rétta
húsið við þessa löngu götu. Það var
gengið inn baka til í kjallarann og
það leið þó nokkur stund frá því ég
hringdi dyrabjöllunni þar til Ævar
opnaði dyrnar. Ég þekkti ekkert
þennan mikla leikara og fannst hann
frekar gamall. Ég var nýorðin tutt-
ugu og eins árs og Ævar hefur stað-
ið á fertugu en fínn var hann. Hann
býður mér að ganga með sér inn í
herbergi og setjast á móti sér við
lítið borð. A því stendur segulbands-
tæki, það var það eina sem ég sá
að svo stöddu. Svo bytjaði hann að
spyrja mig út úr um reynslu mína
af leiklist. Ég stamaði einhveiju upp
um þessi hlutverk sem ég hafði-ver-
ið að leika í Hafnarfirði. Ég var svo
óörugg, titraði öll og hélt svo fast í
handtöskuna að mig verkjaði í fing-
urna. Svo var mér svo heitt. Ég var
alveg viss um að það myndi líða
yfir mig. Almáttugur, mér fannst
ég svo fáfróð, kannaðist ekki við
nema örfá nöfn sem hann nefndi á
leikritum og hlutverkum. Jú, Stein-
unni í Galdra-Lofti, hana þekkti ég,
en ég þekkti ekkert það sem átti
að vera fyndið. Ég man ekki einu
sinni hvað það var. En ég lét ekki
á neinu bera. Svo þurfti ég að velja
ljóð. Ég var mjög hrifin af Tómasi
Guðmundssyni á þessum tíma og
nefndi það. Ég valdi ljóðið hans um
smámeyna sem hélt að hún væri
til ... Þá var ég nú eitthvað farin
að slaka á. Ævar talaði eitthvað um
íslenska tungu, um fegurð hennar
og hinn rétta hv-framburð. Mér
fannst hann pínulítið tilgerðarlegur
og það jók mér einhvern veginn ör-
yggi að mér skyldi þó finnast eitt-
hvað. Svo byijaði ég að lesa og
Ævar setti segulbandið í gang. Ég
reyndi að láta eins og ég vissi ekki
af þessu segulbandi, einbeitti mér
bara að lestrinum og reyndi að lesa
fallega með hv-framburði. Svo lét
hann mig hlusta. Það var engrar
undankomu auðið, alveg hræðilegt.
Ég þekkti ekki röddina, bara þagn-
irnar og einhver örlítil mismæli á
einum stað eða tveimur. Mér fannst
herbergið allt í einu svo lítið og
maðurinn hinum megin við borðið
svo stór. Og einhvers staðar í fjarska
heyri ég hann segja að þetta hafí
verið prýðilegt. Nú skuli ég fara
heim, læra rullurnar og koma svo
aftur. Ég held að Ævar hafi séð
hvað mér leið óendanlega illa því
í 79 af stöðinni árið 1962 ásamt Gunnar Eyjólfssyni.
í BÓKHALDINU hjá Hreyfli.
KRISTBJÖRG og Guðmundur í París.
KRISTBJÖRG og landið.
KRISTBJÖRG, Guðmundur Steinsson og dóttirin Tóta.
Á GÓÐRI stund í Kína.
hann spurði mig hvort þetta hefði
verið svona erfitt. Ég brosti nú bara
og fannst þetta alls ekki svo slæmt,
svona þegar það var búið.
Textana lærði ég einhvers staðar
í pukri, ein inni í herberginu mínu,
þuldi þá yfir Jens sofandi og með
sjálfri mér í strætisvagninum á
morgnana. Ég fór einum tvisvar
sinnum til viðbótar til Ævars og þá
gekk allt miklu betur, meira að segja
röddin á segulbandinu hætti að
hrella mig.
Steinunn og hræðileg örlög henn-
ár urðu mér strax mjög hjartfólgin.
'Einhvern veginn vissi ég hvernig
henni leið og átti auðvelt með að
samsama mig henni. Steinunn eygir
enga leið út úr ógöngum sínum þeg-
ar Loftur snýr við henni baki og hún
er ófrísk. Sjálf hafði ég átt góða
foreldra sem hjálpuðu mér þegar
aðstæður mínar voru kannski ekki
ólíkar aðstæðum Steinunnar. Ég fór
að vinna á skrifstofu Loftleiða í
kóngsins Kaupmannahöfn í stað
þess að ganga í ána og nú var ég
allt í einu að búa mig undir að þreyta
inntökupróf inn í Leiklistarskóla
Þjóðleikhússms. Þetta var næstum
því fyndið. Ég gaf Steinunni allan
þann skilning og samúð sem ég átti
til og reyndi að leika eins vel og ég
gat og hafði öðlast svolitla æfingu
í. Prófíð var haldið í Þjóðleikhúsinu,
uppi á ballettsal, þar sat dómnefnd-
in, einhveijir karlar við borð.“
Dómnefndina hafa líklega skipað
þau Haraldur Björnsson, Indriði
Waage, Lárus Pálsson, Arndís
Björnsdóttir, Ævar Kvaran auk
þjóðleikhússtjóra, Guðlaugs Rós-
inkranz, og formanns þjóðleikhús-
ráðs, Vilhjálms Þ. Gíslasonar. Sú
dómnefnd var skipuð við stofnun
skólans árið 1951 og á þessum árum
var lítil áhersla lögð á að skipta út
í nefndum.
„Svo kom að inntökuprófinu
sjálfu. Ég var eiginlega hissa á sjálfri
mér hvað ég var taugaspennt. Ég
var búin að ákveða að þetta væri
svo sem ekki neitt, bara eitthvað sem
ég ætlaði að prófa. Veðrið var mjög
gott þennan dag, næstum því heitt,
þótt kominn væri október. Ég man
að ég reyndi að passa mig á því að
skunda ekki of mikið svo ég yrði
ekki kófsveitt í prófinu. Ég átti að
koma bakdyramegin og varð óskap-
lega fegin þegar ég sá að það voru
bara einar dyr á bakhlið hússins.
Miðað við glæsileikann í framsölun-
um fannst mér stigagangurinn sem
blasti við mér óttalega tilkomulítill.
En það ríkti eitthvert andrúmsloft
þarna sem ég kunni strax ansi vel
við. Dyravörðurinn sat í lítilli kompu
uppi á stigapallinum og það mátti
ekki miklu muna að ég gæti setið á
mér að kíkja ekki inn eftir ganginum