Morgunblaðið - 17.12.1995, Blaðsíða 6
6 SUNNUDAGUR 17. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ERLEIMT
Tvísýnustu þingkosningar Austurríkis eftir stríð
Hætt við pólitísk-
um landskjálfta
ÞEGAR Jörg Haider varð
leiðtogi Frelsisflokks-
ins í Austurríki árið
1986 var fylgi hans um
4% en undir forystu hans hefur
flokkurinn smám saman sótt í
sig veðrið og fékk 22,5% atkvæða
í þingkosningunum í október í
fyrra. Hann varð þá öflugastur
þeirra flokka á Vesturlöndum,
sem teljast lengst til hægri og
vilja ganga lengst í að fækka
innflytjendum.
Ef marka má skoðanakannanir
hefur fylgi Frelsisflokksins auk-
ist frekar og verið um 24-25%
síðustu vikur. Jafnaðarmenn,
undir forystu Franz Vranitzkys
kanslara, og Þjóðarflokkur Wolf-
gangs Schussels utanríkisráð-
herra hafa lengst af verið hníf-
jafnir samkvæmt skoðanakönn-
unum síðustu vikna, með um 30%
fylgi. Kannanir, sem birtar voru
í vikunni sem leið, benda þó til
þess að jafnaðarmenn séu í sókn,
með 34-36%, en Þjóðarflokkurinn
með 26-28%.
Um fimmtungur aðspurðra
hafði ekki gert upp hug sinn og
þar af sagði helmingurinn að til
greina kæmi að kjósa flokk Haid-
ers. Frelsisflokkurinn gæti því
fengið atkvæði stórs hluta þeirra
sem voru óákveðnir.
Sakaður um lýðskrum
Haider er lögfræðingur að
mennt og yngstur leiðtoganna
þriggja, 45 ára að aldri. Hann
þykir vel gefinn, tekur
sig vel út á sjón-
varpsskjánum og hefur
skemmt mörgum kjós-
endum með hnyttileg-
um háðsyrðum um
spillingu í stjórnkerfmu
og bitlinga til stuðn-
ingsmanna jafnaðarmanna
Þjóðarflokksins.
Flestir eru hins vegar sam-
mála um að Haider geti seint
talist stefnufastur stjórnmála-
maður og hann hefur margoft
verið sakaður um lýðskrum og
hentistefnu. Til að mynda var
hann í fyrstu hlynntur aðild Aust-
urríkis að Evrópusambandinu en
lagðist síðan gegn henni. Tveir
þriðju austurrískra kjósenda
studdu ESB-aðildina í þjóðarat-
kvæðinu í júní S fyrra, meðal
annars vegna loforða sem ráða-
menn vilja nú gleyma um að verð
matvæla myndi lækka. Ef marka
má síðustu skoðanakönnun eru
nú 60% Austurríkismanna sama
sinnis og Haider og telja inn-
gönguna í ESB mistök.
BAKSVIÐ
Búast má við pólitískum landskjálfba í
Austurríki fái Frelsisflokkur Jörgs Haiders
um 28% atkvæða í þingkosningunum í
dag, skrifar Bogi Þór Arason. Haider
hefur lagt áherslu á að vísa beri ólöglegum
innflytjendum úr landi en vinsældir hans
meðal austurrískra kjósenda má ekki síður
rekja til gagnrýni hans á spillinguna sem
þrifíst hefur í skjóli samtryggingar stóru
flokkanna tveggja.
Deilt um nið-
urskurð á vel-
ferðarkerfinu
og fjárlög
og
Andstæðingar Haiders hafa
sakað hann um nasisma og vísa
m.a. til þess að hann fór eitt sinn
lofsamlegum orðum um stefnu
Hitlers í atvinnumálum. Haider
hefur höfðað til margra verka-
manna, sem hafa stutt jafnaðar-
menn, með því að kynda undir
óánægju þeirra með ólöglega inn-
flytjendur, einkum frá fyrrver-
andi kommúnistaríkjum í Austur-
Evrópu.
Haider kveðst ætla
að beita sér fyrir því
að ólöglegum innflytj-
endum verði vísað úr
landi, en segir að út-
lendingar, sem hafa at-
vinnu- og dvalarleyfí í
Austurríki, eigi að
halda réttindum sínum. Að sögn
Haiders er Austurríki orðið að
„miðstöð alþjóðlegrar glæpa-
starfsemi eftir fall járntjaldsins
- eiturlyfjasmyglara, bílaþjófa,
melludólga og ræningja“.
Haider segir að áður en
Austurríkismenn taki við fleiri
útlendingum þurfi þeir að tryggja
eigin verkafólki atvinnu og sóma-
samlegt húsnæði. Hann hefur
ennfremur gagnrýnt aðstoð
Austurríkis við önnur lönd og
segir t.a.m. ótækt að stjórn jafn-
aðarmanna og Þjóðarflokksins
skuli hafa veitt fjárhagsaðstoð
til að byggja_ upp skóla í Suður-
Afríku og ísrael meðan böm
Austurríkismanna sjálfra þurfi
að sætta sig við niðurníddar
skólabyggingar.
Reuter
LÍFVERÐIR standa við hlið Jörgs Haiders á kosningafundi í Vín.
Haider hefur einnig gagnrýnt
há laun og hlunnindi embættis-
manna og lofað að skera upp
herör gegn fjáraustri í skjólstæð-
inga stjómarflokkanna tveggja
sem hafa setið að kjötkötlunum.
Slík loforð fá góðan hljómgrann
hjá lífeyrisþegum, sem óttast að
næsta stjórn skerði Iífeyris-
greiðslur þeirra til að minnka
fjárlagahallann.
Jafnaðarmenn hafa verið í
stjórn í 25 ár samfleytt, þar af
síðustu níu árin með Þjóðar-
flokknum, sem er mið- og hægri-
flokkur. Þessir tveir flokkar hafa
haft bæði tögl og hagldir í
austurrískum stjómmálum frá
lokum síðari heimsstyrjaldar.
Samanlagt fengu þeir rúmlega
90% atkvæða í öllum þingkosn-
ingum til ársins 1991.
Allan þennan tíma hafa flokk-
arnir tveir skipt á milli sín æðstu
embættunum - ekki aðeins í
sendiráðum, ráðuneytum og
bönkum, heldur einnig í skólum
og sjúkrahúsum. Mörgum opin-
berum samningum og jafnvel
húsnæði hefur verið úthlutað
stuðningsmönnum flokkanna eft-
ir ákveðinni formúlu, að sögn
breska tímaritsins The Econom-
ist.
Náin samvinna flokkanna hef-
ur einnig sett mark sitt á sam-
skipti verkalýðshreyfingarinnar,
sem hefur verið á bandi jafnaðar-
manna, og samtaka vinnuveit-
enda, sem hafa stutt Þjóðarflokk-
inn. Aðilar vinnumarkaðarins
Franz Vranitzky
hafa samið sín á milli á bak við
tjöldin, komið þannig í veg fyrir
vinnudeilur og verkföll og stuðlað
að stöðugum hagvexti.
Margir Austurríkismenn hafa
fengið sig fullsadda á samtrygg-
ingu flokkanna tveggja. Þessi
óánægja er akkur fyrir Frelsis-
flokkinn, enda er hann eina
stjómmálaaflið sem getur boðið
flokkunum tveimur byrginn.
Jafnaðarmenn segja að ekki
komi til greina af þeirra
hálfu að mynda stjóm
með Frelsisflokknum
en Þjóðarflokkurinn
hefur léð máls á því
þótt hann vilji fyrst
ganga úr skugga um
hvort hægt verði að
Haider ógnar
samtrygging-
arkerfi flokk-
anna
halda áfram samstarfi stjórnar-
flokkanna tveggja. Jafnaðar-
menn gætu einnig myndað stjóm
með flokki græningja og Fijáls-
lyndum vettvangi sem hafa verið
með 5-7% fylgi hvor.
Deilt um velferðarkerfið
Stóru flokkarnir þrír eru allir
sammála um að minnka beri fjár-
lagahallann, sem er nú um 5%
af vergri þjóðarframleiðslu.
Austurríki getur ekki gengið í
Efnahags- og myntbandalag
Evrópu (EMU) nema þetta hlut-
fall lækki í 3%.
Hins vegar kom upp alvarlegur
ágreiningur milli stjórnarflokk-
anna tveggja um hvernig bregð-
ast ætti við þessum vanda og
hann skapaði mestu stjórnmála-
Wolfgang Schussel
kreppu í landinu frá lokum heim-
styrjaldarinnar síðari. Þegar ljóst
var að flokkarnir gátu ekki kom-
ið sér saman um fjárlög næsta
árs boðaði stjórnin til kosninga
í október, aðeins ári eftir síðustu
kosningar.
Jafnaðarmenn vilja rétta flár-
hag ríkisins við með því að draga
nokkuð úr útgjöldum til vel-
ferðarkerfisins en hækka einnig
skatta til að vemda þá sem
minnst mega sín. Þjóð-
arflokkurinn leggur
hins vegar áherslu á
að breyta þurfi velferð-
arkerfínu verulega,
skerða lífeyrisgreiðslur
— og bætur til fjöl-
skyldna.
Haider hamrar aftur á móti á
því að afnema beri opinbera
styrkjakerfið sem stjórnarflokk-
amir tveir hafa byggt upp, t.a.m.
styrki til dagblaða landsins sem
hafa numið jafnvirði tveggja
milljarða króna á ári. Frelsis-
flokkurinn hefur jafnvel gengið
svo langt að lofa skattalækkun-
um, þótt ljóst sé að ekki verði
svigrúm til slíks á næstu árum.
Haider spáir því að hann verði
kanslari Austurríkis ekki síðar
en eftir tvö ár og fái þá tæki-
færi til að framfylgja umdeildri
stefnu sinni. Hann segir viðbúið
að stjórnarflokkamir tveir reyni
að bjarga samtryggingarkerfinu
og myndi næstu stjórn eftir þess-
ar tvísýnustu þingkosningar í
sögu Austurríkis eftir stríð.
Ekkert
samkomulag
VIÐRÆÐUM Bandaríkjaþings, þar sem repúblik-
anar eru í meirihluta, og Bills Clintons forseta
um fjárlög næsta árs var slitið aðfaranótt laugar-
dagsins. Clinton var ómyrkur í máli í sjónvarps-
ávarpi og sagði repúblikana fresta greiðslum til
stjórnkerfisins til að styrkja samningsstöðu sína
í viðræðunum. Myndi hann ekki láta undan slík-
um kúgunum og sakaði þá um að hafa slitið við-
ræðum þar sem hann vildi ekki falla á niður-
skurð til félagslegra málefna. Bob Dole, leiðtogi
repúblikana í öldungadeildinni, sakaði forsetann
um að fara rangt með varðandi ágreining sinn
við repúblikana. Hið rétta væri að repúblikanar
hefðu aukið framlög t.d. til heilbrigðismála.
Reuter
Töpuðu Thatcher og
Bush Persaflóastríðinu?
London. Reut-
MARGARET Thatcher, fyrrverandi forsætisráðherra Bretlands, telur að
færa megi rök fyrir því að hún og George Bush hafi { reynd farið halloka
í stríðinu gegn Irökum árið 1991 vegna þess að Saddam Hussein sé enn
við völd en þau ekki.
Thatcher sagði þetta í viðtali sem
BBC hyggst sjónvarpa í næsta mán-
uði.
„Leiðtogi innrásarhersins, Saddam
Hussein, er enn við völd. Þáverandi
forseti Bandaríkjanna er ekki lengur
við völd. Forsætisráðherra Bretlands,
sem átti allnokkurn hlut að máli, er
ekki heldur við völd. Ég velti því fyr-
ir mér hver hafí sigrað,'1 sagði forsæ
isráðherrann fyrrverandi í viðtalin
Thatcher kvaðst tejja að hún hef
sannfært Bush um nauðsyn þess ;
beita íraka hervaldi eftir innrás þeiri
í Kúveit í ágúst 1990. Hún neyddi
hins vegar til að segja af sér se
forsætisráðherra og leiðtogi bresl
íhaldsflokksins í nóvember sama á