Morgunblaðið - 11.02.1996, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR11. FEBRÚAR 1996 B 3
FJARDARBRAUD Kristinn Hannesson og Bjarni
Freysteinsson leggja á ráðin.
þetta ganga, maður fer sér bara að engu
óðslega,“ segir hann. Kona Guðmundar og
sonur þeirra vinna með honum og segir
Guðmundur að það verði að duga, ekki verði
keypt meira vinnuafl, þó það þýði langan
vinnudag.
Verslunarstjó.rinn í aðalbúð kaupfélagsins,
Asvaldur Sigurðsson, keypti útibú kaupfé-
lagsins á Nesbakka. „Ég sá fram á atvinnu-
missi og ákvað að kaupa þetta hér til að
skapa mér vinnu,“ segir hann. Ásvaldur
breytti versluninni úr útibúi sem þjónaði
hverfinu á Nesbakka í sjálfstæða matvöru-
verslun sem á í harðri samkeppni við gamla
vinnustaðinn. Lxíggur hann áherslu á langan
opnunartíma. Ásvaldur segist ekki verða var
við mikla breytingu á högum sínum, nema
hvað vinnutíminn hafi lengst, verslunin sé
opin fram á kvöld og allar helgar.
Tveir bakarar sem unnu í brauðgerð kaup-
félagsins Fram, Kristinn Hannesson og
Bjarni Freysteinssongkeyptu bakaríið í félagi
við tvo bakaranema. Fjórir aðilar buðu í
brauðgerðina en þeir félagar hrepptu hnoss-
ið. Segjast þeir hafa sóst eftir þessu til að
halda vinnunni. Fyrirtækið heitir nú Fjarðar-
brauð ehf. og leigir húsið af þrotabúinu.
Húsnæðið er of lítið fyrir reksturinn og þarfn-
ast gagngerra endurbóta og stefna þeir fé-
lagar að því að opna „konditori" á annarri
hæð kaupfélagshússins, í hluta af því hús-
næði sem Lækurinn er að kaupa. Bakaríið
er þar í bakhúsi og þarf aðeins að bora gat
í vegginn til þess að tengja nýju aðstöðuna
þar við.
Umbrotin til góðs
Kaupfélagið Fram hefur á undanförnum
árum verið að selja frá sér hús-
næði og hætta rekstri deilda. Á
árum áður rak það til dæmis hrað-
frystihús og mjólkursamlag. Hlut-
afélag í eigu einstaklinga og fyrir-
tækja keypti mjólkursamlagið fyrir
tveimur árum og er það í fullum
rekstri. Við gjaldþrot kaupfélagsins og hró-
keringar í verslunarmálum hefur húsnæði
losnað í bænum og hafa einhveijar verslanir
sprottið þar upp, til viðbótar þeim kaupfé-
lagsbúðum sem nú eru komnar í eigu kaup-
manna. Gjaldþrotið hefur því leitt til margvís-
legra breytinga í verslun í Neskaupstað.
Menn geta haft mismunandi skoðanir á því
hvort þær hafa verið til góðs eða ills, flestir
virðast þó ánægðir með þróunina.
„Það var búin að vera pattstaða hér í
mörg ár, þessi litli markaður var mettaður
og lítið svigrúm til að bijóta sér leið,“ segir
Víglundur, kaupmaður í Læknum, og segir
að staðan hafi brotnað upp við
gjaldþrot kaupfélagsins. Segist
hann sjá fram að umbrotin leiði til
betri verslana, betri þjónustu og
lægra vöruverðs.
Verslunarfólk var hrætt um
sinn hag í fyrrasumar. Kaupmenn-
irnir telja hinsvegar að störfum í verslun
hafi fremur fjölgað en fækkað við þessar
breytingar, þó ekki hafi allt starfsfólk kaup-
félagsins fengið vinnu hjá kaupmönnunum.
Flestar búðirnar eru nú fjölskyldufyrirtæki
þar sem bæði hjónin vinna langan vinnudag
og í sumum tilvikum börn þeirra einnig.
Hugsa betur um eigin peninga
„Ég held að þessar breytingár verði til
bóta fýrir verslunina á staðnum þegar upp
verður staðið,“ segir Sigurður í Melabúðinni.
Hann segir að þjónustan hafi batnað og vörur
lækkað í verði. „Ég tel að kaupfélagið hafí
verið orðið tímaskekkja. Við rekum þetta fýr-
ir eigin reikning og ég held að fólk hugsi
meira um aurinn þegar svo háttar til,“ segir
hann og segist vera viss um það að kaupmenn-
irnir standi sig ekki síður en kaupfélagið.
En hvað veldur því að stjórnendur úr deild-
um kaupfélagsins treysta sér til að reka ein-
ingarnar betur þegar þeir eru sjálfir orðnir
eigendur þeirra? „Fjárhagsstaða kaupfélags-
ins var svo slæm frá fyrri tíð að krafist var
stöðugra framlaga úr verslununum til þess
Hugsar bet-
ur umeigin
hag en
annarra
að halda fyrirtækinu gangandi. Það var líka
mikill kostnaður við rekstur verslunarhússins
sem orðið er gamalt,“ segir Ásvaldur í Nes-
bakka en hann rak áður aðalverslun kaupfé-
lagsins. Hann segir að verslanirnar hafi
gengið vel hjá kaupfélaginu en þær hafi
bara ekki fengið að njóta þess sjálfar.
Bakararnir í Fjarðarbrauði hafa minnkað
launakostnað og kostnað við hráefniskaup.
„Með því að vera fijálsir og óháðir höfum
við meiri möguleika á að leita fyrir okkur
með hagstæðustu innkaup og flutninga.
Kaupfélagið var háð samkaupum kaupfélag-
anna og allt varð að flytja með Samskip-
um,“ segir Kristinn Hannesson en hann rak
brauðgerðina áður fyrir kaupfélagið. „Maður
leggur sig meira fram þegar maður rekur
þetta fyrir eigin reikning, vinnutíminn leng-
ist og hugarfarið breytist alla leið. Það er
alveg sama hvað maður er hollur húsbónda
sínum, maður er harðari fyrir sjálfan sig og
hugsar betur um eigin hag en annarra,"
segir Kristinn.
Fáir sakna kaupfélagsins
Kaupmennirnir vilja eðlilega ekki viður-
kenna að þeir sakni kaupfélagsins. Nema
Ásvaldur í Nesbakka. „Ég sé eftir því enda
hef ég alltaf verið hlynntur félagslegum
rekstri og sú skoðun mín hefur ekki breyst,“
segir Ásvaldur. Bendir hann á að kaupfélagið
hafí að sumu leyti veitt meiri þjónustu en
verslanirnar geri nú. „Það er erfítt að koma
í kjölfar kaupfélagsins. Það veitti svo víðtæka
þjónustu, hvort sem hún borgaði sig eða ekki,
og var því eins konar félagsmálastofnun. Ég
get ekki leyft mér þetta, verð að horfa á það
hvað ég fæ út úr hveijum einasta hlut sem
ég kaupi,“ segir annar kaupmaður.
Af samtölum við Norðfirðinga að dæma
virðist unga fólkið ekki sýta fall Kaupfélags-
ins Fram en hræringarnar hafa skilið eftir
sárindi hjá einhveijum af eldri kynslóðinni.
Sárindi út í stjórnendur þess og jafnvel sam-
vinnuhreyfinguna í heild. Það er kannski skilj-
anlegt, kaupfélagið var einn af þeim máttar-
stólpum samfélagsins sem fólk taldi sig geta
reitt sig á. Fólk hefur síðan jafnað sig þegar
það hefur séð hvernig spilast úr gjaldþrotinu.