Morgunblaðið - 11.02.1996, Blaðsíða 8

8 B SUNNUDAGUR 11. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
ÍSAFJÖRÐUR heitir
innsti fjörðurinn sem
gengur suðvestur úr
Isafjarðardjúpi. Stór-
býlið Laugaból stend-
ur hátt í túni á móts
við miðjan fjörðinn
sunnanverðan. Af
hlaðinu blasir við í
norðri Drangajökull
og Hrolleifsborg ber
við himin. Fyrir fótum
liggur Isafjörður,
spegilsléttur á fögrum
sumardegi, stundum
úfinn eða ísilagðurá
vetrum, en oft logn-
kyrr og fagur undir hvítum hlíðum
fjarðarins. Fuglalíf er mikið úti á
firðinum og oft má sjá stór fugla-
ger í smásíldinni sem svo oft er
mikið af í Djúpinu, einstaka hrefna
sést blása. Konungur íslenskra
fugla, örninn, sést oft á sveimi
yfir Isafirði og á hann sér hreiður-
stæði inni í botni fjarðarins við
fagra laxveiðiá. Gæsirnar skyggja
á himininn á haustin þegar hópar
þeirra koma ofan af heiðalöndum
austanverðs Vestfjarðakjálkans og
sækja í grasgefin túnin á Lauga-
bóli og fínna sér náttstað úti á
ísafirðinum.
Sumarið 1943 segir Árni Óla frá
því, eftir ferð sína um ísafjarðar-
djúp, að það sé höfðingjabragur á
öllu á Laugabóli. „Þar er stærsta
tún, sem til er á nokkrum sveitabæ
á landinu, um 80 dagsláttur og
gefur af sér um 1.300 hesta af
töðu. Þar er sérstakt hesthús fyrir
reiðhestana. Þeir eru 12 að tölu
og hver öðrum betri, því húsbónd-
inn kann góð skil á hestum og vill
eiga góða hesta,“ segir
Árni Ola ennfremur.
Þegar þetta var
skrifað bjó á Lauga-
bóli sveitarhöfðinginn
Sigurður Þórðarson,
sonur Höllu Eyjólfs-
dóttur skáldkonu. Sig-
urður flutti suður árið
1967 og seldi Jóni
Guðjónssyni frá Her-
mundarstöðum í Borg-
arfirði jörðina og hefur
Jón ásamt konu sinni,
Dórótheu Guðmunds-
dóttur, búið þar síðan
með miklum rausnar-
brag. Jón verður sjötugur í dag,
11. febrúar, og af því tilefni eru
þessar línur skrifaðar.
Ekki hefur höfðingjabragnum
farið aftur á Laugabóli í búskapar-
tíð Jóns og Dóru og hann kann
einnig góð skil á hestum eins og
Sigurður. Aukið hefur verið við
túnin jafnt og þétt í tíð Jóns og
nú eru 600 kinda fjárhús á Lauga-
bóli auk annarra eldri fjárhúsa frá
tíð Sigurðar sem taka um 200 fjár.
Um tíma var Jón trúlega sá bóndi
á íslandi sem hafði flest sauðfé,
a.m.k. af þeim sem þá bjuggu í
einbýli. Einnig er hann með fjöld-
ann allan af hestum, þó að tveggja
stafa tala dugi til að túlka fjölda
þeirra enn sem komið er. Ekki er
þó langt í þriggja stafa töluna.
Jón Guðjónsson er fæddur 11.
febrúar 1926 í Sveinatungu í Norð-
urárdal í Borgarfirði og átti heima
hjá foreldrum sínum, Guðjóni Jóns-
syni og Ingveldi Guðmundsdóttur,
á Hermundarstöðum í Þverárhlíð
til 1955. Hann stundaði nám við
AFMÆLI
Héraðsskólann í Reykholti 1943-
1945. Jón stundaði nám í vélfræði
og verkstjórn í Bandaríkjunum árið
1955 og árið 1958 útskrifaðist hann
sem búfræðingur frá búnaðarskól-
anum í Kalnes í Östfold í Noregi.
Hann starfaði hjá Ræktunar-
sambandi Borgarfjarðar 1948-
1955. Ráðunautur hjá Búnaðar-
sambandi Vestijarða 1959-1973.
Bóndi á Laugabóli frá 1967. Fram-
kvæmdastjóri Ræktunarsambands
Nauteyrar- og Snæíjallahreppa
1964-1969. í Inn-Djúpsnefnd við
gerð Inn-Djúpsáætlunar 1973.
Formaður jarðanefndar Norður-
ísafjarðarsýslu frá 1976 til 1994.
I stjórn Djúpbátsins hf. 1975-
1981. Formaður skólanefndar Hér-
aðsskólans í Reykjanesi 1973-
1989. Hreppstjóri í Nauteyrar-
hreppi frá 1967 til 1994 og um-
boðsmaður Skattstjórans í Vest-
fjarðaumdæmi frá 1972 til 1994
eða þar til hreppurinn var samein-
aður Hólmavíkurhreppi. Auk þessa
hefur Jón gegnt ijölda annarra
trúnaðarstarfa í sveit og héraði.
9. maí 1956 kvæntist Jón Dór-
ótheu Guðmundsdóttur frá Veðrá
ytri í Önundarfirði. Dóróthea er
mannkostakona eins og hún á
reyndar ættir til. Þau hjón eiga
fimm börn, þijá pilta ogtvær stúlk-
ur, öll uppkomin.
Undirritaður hefur verið heima-
gangur á Laugabóli og hefur smal-
að þar á hveiju hausti mörg undan-
farin ár og svo mun eflaust verða
meðan Jón situr staðinn. Göngur
í Isafirði eru erfiðar á stóru
landflæmi er heyrir undir Lauga-
ból og tekur fimm daga að smala
í fyrstu göngum Laugabólshöfð-
ingjans. Svo eru það eftirleitirnar.
Jón á hóp vina, enda vinfastur
mjög og vinur vina sinna, sem
mæta í göngur til hans á hveiju
hausti ef þeir eiga heimangengt.
Má þar nefna skólastjórann í
Reykjanesi, Einar Val, yfirkennara
á ísafirði, Þórarinn, ráðunaut í
Barðastrandarsýslu, og marga
fleiri mæta menn auk undirritaðs,
Skutulsritstjóra á ísafirði. Að lokn-
um erfiðum gangnadegi þykir
smölunum gott að koma í hús á
Laugabóli og gæða sér á íslenskum
sveitamat, eins og hann gerist
bestur, hjá Dórótheu húsmóður.
Síðan er sest við spjall um landsins
gagn og nauðsynjar og berst þá
talið æði oft að stjórnmálunum.
Jón er eindreginn framsóknarmað-
ur og fylginn sér í stefnu Fram-
sóknarflokksins. Samt er hann víð-
sýnn í skoðunum og virðir skoðan-
ir annarra og hlustar á þeirra rök.
Oft höfum við, ég krataritstjórinn
og hann framsóknarmaðurinn,
rætt um vandamál landbúnaðarins
og hvor haldið fram rökum sínum
af einurð. Aldrei hefur þó slegið í
alvarlega brýnu á milli okkar þótt
báðir séum ákafir fylgismenn
tveggja öndverðra skoðana.
Hér á undan var minnst á hesta-
eign Jóns á Laugabóli. Hestar eru
hans lífog yndi. í blaðaviðtali við
mig fyrir nokkrum árum sagði Jón
fyrstu kynni sín af hestum þau er
hann ekki myndi eftir. Það hefði
trúlega verið þegar foreldrar hans
fluttu norður yfir Holtavörðuheiði
úr Borgarfirði að Brandagili í
Hrútafirði þar'sem þau bjuggu í
eitt ár. Þetta var í maí og Jón
aðeins rúmlega þriggja mánaða
gamall. Fór fjölskyldan á hestum
norður yfir heiðina með póstinum
sem þá var Jóhann Jónsson, síðar
bóndi í Fornahvammi. Þegar kom
norður að Mikiagili var veður orðið
vont og komin slydduhríð. Þá var
sveinninn orðinn svo kaldur að
pósturinn þurfti að kynda undir
honum með prímus til að halda á
honum hita. Jóhann sagði síðan
oft við Jón þegar hann var strákur
að hann ætti sér líf að Iauna, því
Norræna ráðherranefndin
Rannsóknaráætlunin „Norðurlönd og Evrópa“
Fræðimönnum boðin þátttaka
Fræðimönnum, sem fást við rannsóknir á sviði félags- og hugvísinda
á norrænum vettvangi, er hér með boðið að láta bréflega vita ef þeir
hafa áhuga á að taka þátt í rannsóknaráætlun Norrænu ráðherra-
nefndarinnar, Norðurlönd og Evrópa. Rannsóknaráætlunin nær yfir
tímabilið 1996-2000 og nemur íjárveitingin til hennar samtals 35
milljónum danskra króna.
Markmið áætlunarinnar, efnisþættir og stjórnun
Rannsóknunum er ætlað að skapa ný sjónarhorn í vísindagreinunum
og milii greina og að verða innlegg til almennrar umræðu á
Norðurlöndum um sjálfsmynd Norðurlandabúa og samrunann í
Evrópu. Lýsing á áætluninni er prentuð sem TemaNord 1995:599 og
þar er fjallað um hana út frá eftirfarandi efnisþáttum:
1. Norrænt málsamfélag. Norræn tungumál og erlend áhrif.
Tökuorð og nýyrðasmíði.
2. Trúrækni og gildismat á Norðurlöndum, Norðurlönd og lútersku
ríkiskirkjunnar. Fjöltrúarsamfélag á Norðurlöndum. Gildismat.
3. Norrænar bókmenntir og lífsviðhorf. Norræn iifsviðhorf og
nývæðing í Evrópu. Skáldin og nýhyggjan. Skáldin og norræn
sjálfsímynd.
4. Pólitískt gildismat og samfélagsstofnanir á Norðurlöndum.
Pólitískar stofnanir á Norðurlöndum. Norræna velferðarríkið.
Miðað er að því að tengja þættina saman með atriðum eins og al-
mennri samvinnu á Norðurlöndum, jafnréttis- og kynjasjónarmiðum,
auk fjölþjóðlegs menningarumhverfis. Yfir áætluninni er stjórn og
gefur hún skýrslu til Norrænu ráðherranefndarinnar, Norræna visin-
daráðsins og til norrænu rannsóknarráðanna í félags- og hugvísindum
sem aðilar eru að áætluninni.
Til lysthafa
Bækling um áætlunina er hægt að fá hjá Norrænu ráðherranefndinni,
Store Strandstræde 18, DK-1255 Kobenhavn K, Danmörku, símbréf
00 45 33 93 35 72, merkt „Forskningsprogrammet“ Norden og
Europa.
í viljayfirlýsingunni (letter of intent) skal vera stutt lýsing á verkefni,
aðferðum, þátttakendum og tímaáætlun. Ennfremur skal
fjárhagsáætlun fylgja með þar sem fram kemur hver hluti norrænu
áætlunarinnar er á móti öðru fjármagni. Hámarkslenging bréfsins sé
5 bls. auk ævilýsingar (curriculum vitae) verkefnisstjórans.
Ennfremur skal tekið fram ef áhugi er á að hafa umsjón með einhver-
jum efnisþætti. Nánar er sagt frá því í bæklingnum um áætlunina.
Viljayfirlýsingu þarf að senda í pósti eða símbréfi á ofangreint
heimilisfang í síðasta lagi 29. mars 1996 merkt „Forsknings-
programmet11 Norden og Europa. Stjórn áætlunarinnar fjallar um
bréfin. í framhaldi af því verður hópi fræðimanna boðið að senda
rann-sóknaráætlanir fyrir 15. júní 1996.
Málstofa
Öllum þeim sem lýsa vilja til þátttöku í áætluninni verður boðið að
koma til málstofu um hana í Kaupmannahöfn 22. apríl 1996.
hann hefði bjargað honum norður
við Miklagil þegar hann kynti
prímusinn undir honum.
Jón sagði einnig í umræddu við-
tali að þótt hann ætti hross liti
hann ekki á sig sem neinn hesta-
mann, enda vantaði hann alla þá
kosti sem prýða sannan hesta-
mann, en það er: Hann má ekki
forsmá Bakkus, verður að vera
kvensamur og umfram allt þokka-
legur hagyrðingur. Þótt Jón skorti
hina fyrstu tvo kosti sannra hesta-
manna þá væri synd að segja að
hann væri ekki hagyrðingur. Hann
á afar létt með að kasta fram vís-
um, jafnvel sumum dýrt kveðnum.
Nú er þessi góði vinur minn sjö-
tugur. Ég veit satt að segja ekki
úr hvaða efni hann er búinn til því
hann vinnur frá morgni til kvölds
alla sjö daga vikunnar allt árið. í
hrossasmölun eða göngum sendir
hann ekki yngra fólkið fyrir vit-
lausa hesta eða þijóskar rollur sem
rekast illa, heldur hleypur hann
sjálfur af stað og hefur ávallt vinn-
inginn, enda þijóskari en allt sem
þijóskt er í þessum heimi þegar
hestar eða sauðkindur eiga í hlut.
Gamli vinur! Ég óska þér
hjartanlega til hamingju með 70
ára afmælið og vona að þú fyrir-
gefir mér þann grikk sem ég geri
þér núna með því að skrifa um þig
á þessum merku tímamótum í lífi
þínu og það í Morgunblaðið! Hvað
lætur maður ekki hafa sig út í til
að hrella vini sína? Lifðu heill
kæri vinur.
Gísli Hjartarson,
ritstjóri Skutuls.
Sjötugur verður í dag, 2. sunnu-
dag í níuviknaföstu — Biblíudaginn
— Jón, hreppstjóri lengi á Langa-
dalsströnd, áður féll til Stranda-
sýslu, Guðjónsson. Hann á rætur
í sumarsælum Borgarfírði, en flutt-
ist vestur hingað sem ráðunautur
bænda, með búsetu á ísafirði.
Ofarlega í honum hefur þó blundað
búmaður, löngun til að takast á
við verkið sjálft, fremur en leið-
beina öðrum og halda skrár yfir
annarra verk. Stórbýlið Laugaból
í Isafirði varð laust til ábúðar, þá
fyrri ábúendur fluttust sunnar á
land vort, aldurhnigin nokkuð og
höfðu lengi þar búið stóru búi.
Forfeður húsbónda raunar í ættl-
iði. Vildi svo til að undirritaður var
samferða Jóni er hann sigldi á hinu
gamla Fagranesi í sumri og logni
— Djúpið blátt og yfirborð þess sem
spegill — þeirra erinda að virða
fyrir sér býlið. Þetta var árið 1967
og hefur Jón búið þar síðan. Mun
honum hafa litist vel á, landstór
jörð og mikil, enda segja þýzkir
tveir er hér voru á ferð fyrir fyrra
stríð, að þar sé stærsta „Wiese“ á
Vestíjörðum að mig minnir og
hljóta að eiga við tún, en ekki
engjar. Hefur og Jón stækkað
ræktað land að mun.
GLÆSILEGAR GJAFAVÖRUR
KR. 4.7S0
MÖRKINNI 3 - S(MI S88 0640