Morgunblaðið - 14.02.1996, Qupperneq 4

4 MIÐVIKUDAGUR 14. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Morgunblaðið/Árni Sæberg
RAGNAR Ármannsson læknir við lækninga-
tækin um borð í TF-LÍF.
RAGNAR sígur úr TF-LÍF í varðskipið Óðin.
VSI ályktar um vaxtamál
Vextir þurfa
að lækka hratt
Fljúgandi
gjörgæsla
TF-LÍF, nýja björgunarþyrlan,
hefur flugþol í allt að sex klukku-
stundir og hægt er að fljúga í
nánast öllum veðrum. Vélarnar
eru tvær og hafa samtals um
3.800 hestöfl. Þetta er hinn ör-
uggi, ytri búnaður um einn full-
komnasta sjúkraklefa landsins.
Ragnar Ármannsson, læknir á
svæfingadeild Sjúkrahúss
Reykjavíkur er einn af þyrlu-
læknunum svonefndu, sem sinna
útköllum og síga úr þyrlunni til
þess að sækja slasaða sjómenn
um borð í skip eða þegar slys
verða á þurru landi. Hann segir
að aðbúnaðurinn um borð í þyrl-
unni geti nánast ekki verið betri.
Þyrlulæknarnir sækja æfingar
um borð í þyrlunni á a.m.k. sex
vikna fresti og síga þá úr henni
við margvíslegar aðstæður.
„Það er ekki beinlínis beygur
í manni þegar kallið kemur held-
ur fremur lítilsháttar kvíði. En
hann hverfur um leið og komið
er að því að síga og hugsunin
um þetta vikur,“ segir Ragnar.
Öndunarvél og hjartalínuríti
Um borð í TF-LÍF er öndun-
arvél af fullkomnustu gerð, þó
ekki jafnstór og sú á gjörgæslu-
deild en gegnir í megindráttum
sama hlutverki. Bæði er hægt að
gefa sjúklingum súrefni beint úr
vélinni og láta hana sjá um öndun
fyrir þá. Rafstuðtæki, sem notað
er ef hjartastopp verður, er í
vélinni og nýjasta tækið, sem
kostar um 1 Vi milljón króna,
getur gegnt nokkrum hlutverk-
um í senn. Það getur gefið stöð-
ugt hjartalínurit af sjúklingi,
mælt súrefnismettun í blóði,
mælt blóðþrýstinginn á tvo vegu,
þ.e. á hefðbundinn hátt með
mansjettu, og með því að inn í
slagæð er stungið nál sem gefur
stöðuga mælingu á blóðþrýst-
ingi. Hægt er að tengja öndunar-
vélina við tækið og mæla koltví-
sýring í útöndunarlofti sjúklings.
Með því móti veit læknirinn á
hvaða hraða hann á að stilla önd-
unarvélina og hve mikið magn
af súrefni er ráðlegt að gefa.
Ragnar segir að tækið sé sér-
hannað til notkunar í neyðartil-
fellum og meðan á flutningi á
sjúklingi stendur. Tækið er mjög
handhægt og hægt að setja það
á öxl sér og bera það.
í þyrlunni er sérhönnuð spelka
til notkunar við lærbroti og
spelkur sem settar eru á fólk sem
slasast i bílslysum og óttast er
að hafi hlotið meiðsl á hrygg.
Spelkurnar eru festar á bak
sjúklingsins svo hryggur hans
geti ekki hreyfst í flutningi.
Ragnar segir að meðvitund-
arlausir sjúklingar kasti oft upp
og þess vegna sé nauðsynlegt að
hafa sogtæki meðferðis. Oft
verði að soga slím upp úr sjúkl-
ingum áður en leiðslur eru settar
ofan í háls þeirra. Einnig er lítið
handhægt tæki um borð I þyrl-
unni sem hitar upp vökva og
heldur honum í 37 gráðum á
Celsius.
Lyfjakista
Stór lyfjakista er um borð. Þar
er að finna öll helstu lyf sem
þarf að nota í björgunum. Þar
er m.a. að finna morfín, örvandi
lyf, hjartalyf, blóðþrýstingslyf og
fleira. I stórum bakpoka er önnur
lyfjakista sem læknir tekur með
sér þegar hann sígur úr þyrlunni
í skip. Ragnar segir að fjórir
sjúklingar geti legið með góðu
móti í þyrlunni en allt að 20 sjúkl-
ingar komist fyrir í sætum. Und-
ir sjúkrarúmi úti í hlið þyrlunnar
eru birgðir af sáraumbúðum,
barkarennum, súrefnismettunar-
og púlsmælir og fleira.
VINNUVEITENDASAMBAND ís-
lands hvetur yfirvöld peningamála
hér á landi til að grípa til aðgerða
sem tryggi að vaxtamyndun verði
í samræmi við aðstæður í efnahags-
lífi og á peningamarkaði svo að
vextir geti farið hratt lækkandi. í
ályktun framkvæmdastjórnar VSI
f gær segir að það sé forsendan
fyrir fjárfestingum, hagvexti og
fjölgun starfa og á því sé ekki síð-
ur þörf hér en í viðskiptalöndum
okkar.
Þórarinn V. Þórarinsson, fram-
kvæmdastjóri VSÍ, sagði að ísland
væri eina ríkið innan OECD þar
sem vextir hefðu hækkað á síðasta
ári. I öllum öðrum ríkjum hefðu
vextir lækkað á bilinu 0,5-2%. ís-
land skeri sig algerlega úr að þessu
leyti. Það sé markviss stefna,stjóm-
valda til dæmis í Bandaríkjunum
og Þýsklandi að hafa vexti lága til
þess að efla fjárfestingu og hag-
vöxt. Það skjóti því skökku við að
á sama tíma og stjómarstefnan
hér, í hægum afturbata efnahags-
lífsins eftir stöðuga niðursveiflu,
sé að keyra upp vexti með hand-
afli á grundvelli stefnumörkunar
Seðlabanka íslands.
Hann sagði að VSÍ hefði varað
við þessari stefnu og hvatt til þess
að hún yrði endurmetin, því hún
gæti ekki gert neitt annað en festa
í sessi hnignun í atvinnulífmu.
í ályktun VSI segir að vextir
viðskiptabanka hafi hækkað jafnt
og þétt síðustu tvö árin. Meðalvext-
ir óverðtryggðra skuldabréfa hafi
verið 10,2% í ársbyrjun 1994 en
séu nú 13,0% og meðalvextir verð-
tryggðra skuldabréfa, sem hafi
verið 7,6% á sama tíma séu nú
9,0%.
Vaxtamunur aukinn
Síðan segir: „Þann 1. og 11.
febrúar ákváðu viðskiptabankarnir
miklar vaxtahækkanir til viðbótar
við hækkanirnar á síðasta ári.
Vextir óverðtryggðra skuldabréfa
hækkuðu um tæplega 1% að jafn-
aði en verðtryggðra skuldabréfa
um 0,2%. Útlánsvextir hækkuðu
meira en innlánsvextir þannig að
vaxtamunur var aukinn. Að þessu
sinni reið Landsbankinn á vaðið í
byrjun mánaðarins og hækkaði
vexti og jók vaxtamun, en aðrir
fylgdu á eftir þann 11. febrúar. j
Frumkvæði ríkisbanka í þessa veru ■
hlýtur að vera ríkisstjórninni sér- *
stakt umhugsunarefni. I
Rök talsmanna viðskiptabank-
anna fyrir vaxtahækkun nú eru að
verðbólga fari vaxandi og að ekki
sé verið að bregðast við skamm-
tímasveiflum heldur sé horft til
langs tíma. Hvomg skýringin á
við, því nýjustu tölur benda til að
verðbólga geti orðið minni en áður
var talið og að hún aukist ekki að i
marki frá því sem verið hefur und- |
anfarið. Hækkun vaxta óverð- i
tryggðra inn- og útlána nú er því "
nánast hrein raunvaxtahækkun.
Nærtækari skýring á vaxta-
hækkunum innlánsstofnana er að
þær eigi sér stað fyrir leiðsögn og
áeggjan Seðlabanka íslands sem
undanfama mánuði hefur beitt sér
fyrir hækkun vaxta á ríkisvíxlum
að sögn í því skyni að draga úr v
gjaldeyrisútstreymi og koma í veg ý
fyrir hugsanlega þenslu. í desember i
varaði VSÍ við þessari þróun sem |
af hálfu samtakanna var talin tilefn-
islaus og skaðleg fyrir efnahagslífið.
Það kemur nú á daginn að vamaðar-
orðin áttu fyllilega rétt á sér.
Að óreyndu hefði mátt ætla að
afnám hafta á fjármagnshreyfing-
um myndi stuðla að virkari sam-
keppni á fjármagnsmarkaði hér-
lendis og tengja vaxtaþróunina |
nánar við þróunina erlendis. Sú
hefur ekki reynst raunin. Það er ^
því eðlileg krafa atvinnulífsins að |
vaxtakjör og vaxtaþróun víki ekki
umtalsvert frá því sem algengast
er í samkeppnisríkjum svo fremri
sem efnahagslegar forsendur leyfi
og stöðugleiki sé ríkjandi."
Andlát
ÓSKAR
INGIMARSSON
ÓSKAR Ingimarsson,
þýðandi, lést á heimili
sínu á mánudags-
morgun, á 68. aldurs-
ári.
Óskar, sonur hjón-
anna Margrétar
Kristjönu Steinsdóttur
og Ingimars Aðal-
sveins Óskarssonar,
var fæddur 2. nóvem-
ber árið 1928 á Akur-
eyri. Hann varð stúd-
ent frá MR árið 1948,
lauk prófi í forspjalls-
vísindum frá HI árið
1949 og BA-prófí í
sögu og bókasafnsfræði frá HI
árið 1967. Leiklistarnám í Leiklist-
arskóla Ævars R. Kvaran stund-
aði Óskar á árunum 1951 til 1953.
Óskar var aðstoðarmaður við
Atvinnudeild Háskólans, fískideild
1950 til 1954 og 1955 til 1956,
bókavörður hjá Hafrannsókna-
stofnun árið 1960 til 1971 og
bóka- og skjalavörður hjá Kópa-
vogsbæ árið 1973 til 1975. Hann
var fulltrúi leiklistardeildar RÚV
árið 1975 til 1981, leiklistarstjóri
árið 1981 til 1982 og þýðandi hjá
RÚV-Sjónvarpi frá 1966. Frá ár-
inu 1983 hefur hann
unnið við þýðingar og
önnur ritstörf hjá
ýmsum aðilum.
Af öðrum störfum
má nefna að Óskar
lék nokkur hlutverk
hjá LR og Þjóðleik-
húsinu árið 1952 til
1955 og í tveimur ís-
lenskum kvikmynd-
um árið 1952 og
1954. Óskar var í
stjórn Esperantista-
félagsins í Reykjavík
árið 1950 til 1953 og
í stjóm Bókavarðafé-
lags Islands um árabil. Hann sat
í stjóm Félags sjónvarpsþýðenda
í mörg ár frá 1968. Eftir hann
liggur fjöldi bóka, m.a. skáldsagan
í gegnum eld og vatn frá árinu
1979, Ensk-latnesk-íslensk og
Latnesk íslensk-ensk dýra og
plöntuorðabók frá árinu 1989 og
þýðingar á fjölmörgum bókum,
einkum um náttúrufræði, leikrit-
um, söng og Ijóðatextum.
Eftirlifandi eiginkona Óskars
er Áslaug Jónsdóttir deildarstjóri.
Hann lætur eftir sig fjögur börn
og tvö stjúpbörn.
BORGARRÁÐ Reykjavíkur hefur
fallist á nýlega samþykkt stjómar
veitustofnana um að selja allt að þriðj-
ung hlutafjáreigna Hitaveitu Reykja-
víkur í Jarðborunum hf. ef viðunandi
tilboð fæst. Eignarhlutur Hitaveitu
Reykjavíkur í Jarðborunum hf. nemur
nú 30% og verður því 20% ef af sölu
verður. Borgarráð samþykkti jafn-
framt að verðbréfafyrirtæki verði
fengið til að ieita hagstæðustu tilboða
í hlutabréfín. Borgarráðsfulltrúar
Sjájfstæðisflokksins leggja hinsvegar
áherslu á að öll hlutafjáreign Hita-
veitu Reykjavíkur í Jarðborunum hf.
verði seld, eins fljótt og hægt er.
Formaður stjómar veitustofnana,
Alfreð Þorsteinsson, sem jafnframt
er borgarfulltrúi fyrir R-listann, lagði
fram tillögu um sölu á 10% eignar-
hlut Hitaveitu Reykjavíkur í Jarðbor-
unum hf. á stjómarfundi veitustofn-
ana fyrir skömmu og var sú tillaga
samþykkt.
í greinargerð með tillögunni segir:
„Töluverðar hreyfíngar eru á hluta-
bréfamarkaði um þessar mundir og
verð á hlutabréfum hefur hækkað.
Við þær aðstæður er rökrétt að halda
áfram sölu hlutabréfa enda samstaða
um það innan borgarstjómar að selja
þær eignir borgarinnar sem ekki er
bráðnauðsynlegt að séu í hennar
eigu.“
Hagsmunir veitunnar
Fulltrúar Sjálfstæðisflokksins í
stjóm veitustofnana lögðu fram
breytingartillögu þess efnis að seldur
yrði allur eignarhlutur Hitaveitu
Reykjavíkur, en ekki aðeins þriðjung:-
ur, eins og Reykjavíkurlistinn vildi.
„Eignarhlutur ríkisins er 27%, þannig
að sameiginlega eiga ríki og borg
57%. Eftir að borgin hefur selt 10%
hlut eru þessir aðilar í minnihluta í
Jarðborunum hf. og ekki sýnt að
borgin hafí nokkur áhrif í fyrirtæk-
inu,“ segja sjálfstæðismenn.
Álfreð Þorsteinsson sagði í samtali
við Morgunblaðið að tillaga um sölu
á þriðjungi hlutabréfa væri gerð í
samráði við stjómendur Hitaveitu
Reykjavíkur sem teldu ekki hyggilegt
að selja stærri hlut að sinni vegna
hagsmuna Hitaveitu Reykjavíkur.
„Með því að eiga áfram 20% hlut eig-
um við áfram aðild að stjórn fyrirtæk-
isins. Hitaveita Reykjavíkur er einn
stærsti viðskiptaaðili Jarðborana hf.
og þarf að treysta mjög á viðskipti
við þetta fyrirtæki. Bæði ég sem
stjómarformaður veitustofnana og
stjómendur Hitaveitunnar telja að það
sé viss trygging fyrir stöðugleika
Jarðborana að veitan eigi þó þetta |,
stóran hlut í fyrirtækinu sem leiddi
til gagnkvæmra hagsmuna Hitaveit-
unnar og Jarðborana. Það liggur mik- |
il þekking og reynsla á þessu sviði
hjá Jarðbomnum þannig að við viljum
bara stíga varlega til jarðar í þessu
máli, en teljum þó óhætt að stíga
þetta skref."
Að mati Alfreðs skiptir það ekki
höfuðmáli þó að ríki og borg missi
meirihlutann í fyrirtækinu við söluna.
„Að okkar áliti ættum við eftir sem |
áður að eiga nægilega stóran hluta
til þess að hafa áhrif.
50—60 milljónir í
Alfreð segir að erfitt sé að spá
fyrir um hugsanlegt söluverð. Hins-
vegar hafi gengið á hlutabréfunum
verið 2,5 til 2,6 að undanfómu. Sé
miðað við það væri ekki fráleitt að
ætla að söluverð á 10% eignarhiuta
næmi 50-60 milljónum króna. „Við
munum ekki selja bréfin á neinu und- k,
irverði, það eru alveg hreinar línur.“ P
Jarðboranir hf. eru skráðar á verð- 1
bréfamarkaði en auk 27% hlutar ríkis- |
ins og 30% hlutar Reykjavíkurborgar
eru eigendur um 450 aðrir. i
Borgarráð
Fallist á sölu á 10% hlut
í Jarðborunum hf.