Morgunblaðið - 24.03.1996, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 24. MARZ 1996 B 5
Sakamálahöfundurínn Elmore Leonard skrífaði
tugi vestra áður en hann snérí sér að glæpaveröldinni
og hefur skrífað hverja metsölubókina á fætur
annarri undanfarínn áratug,m.a. „Get Shorty“,
að sögn Amalds Indríðasonar
BANDARÍSKI glæpasagnahöfundurinn
Elmore Leonard er ekki að blekkja
neinn og síst sjálfah sig. „Ég skrifa
glæpasögur vegna þess að það er stór
markaður fyrir þær,“ sagði hann nýlega í
samtali við danska blaðið Berlingske Tid-
ende. „Ég er söluhöfundur. Ég skrifa ekki
af því ég hef gaman af því. Það er nú reynd-
ar ekki alveg rétt, mér finnst það sérstaklega
afslappandi. Ég skrifa ekki til að skapa mér
nafn í bókmenntum. Ég skrifa til að hafa
oní mig og á. Bent hefur verið á að bækur
mínar hafi bókmenntalegt gildi og það er
gaman að heyra en það gerir ekki mikið fyr-
ir minn rithöfundaferil. Verðleikar gefa ekk-
ert í aðra hönd.“
í fremstu röð
Leonard hefur í mörg herrans ár verið í
fremstu röð glæpasagnahöfunda Bandaríkj-
anna og átt ófáar bækur á metsölulistum.
Fjöldi bóka hans hefur verið kvikmyndaður,
nú síðast „Get Shorty“ eða Fáið þann stutta,
sem er hreinasti skemmtilestur í háðslegri
úttekt Leonards á því hvernig hvernig hlutirn-
ir ganga fyrir sig í kvikmyndaborginni Holly-
wood. Hann þekkir vel til þar og er óánægð-
ur með hvernig bækur hans hafa verið kvik-
myndaðar fram að þessu. „Það bregst ekki,“
sagði hann, „að þegar leikarar taka að spinna
og „betrumbæta“ samtölin mín fara þeir útí
eitthvað sem ég hef þegar ákveðið að sleppa
af því það er svo ömurlegt.“
Sagan í „Get Shorty“ er um smákrimmann
Chili Palmer sem heldur til Hollywood að
innheimta skuld en reynist gott efni í kvik-
myndaframleiðanda og fer þegar að undirbúa
kvikmyndagerð þótt hann hafi hina mestu
skömm á Hollywoodliðinu. Titill sögunnar,
Fáið þann stutta, vísar til þess að margir
bestu og frægustu leikarar draumaverksmiðj-
unnar eru með eindæmum lágvaxnir og hermt
er að Dustin Hoffman sé sannfærður um að
heitið vísi til hans og bókin fjalli um hann.
Leonard vill ekkert um það segja.
Nú eru bráðum þrír áratugir síðan Holly-
wood fór að kvikmynda verk Leonards. Fyrsta
myndin byggð á sögu eftir hann var
„Hombre“ með Paul Newman frá 1967 og
síðan hafa misheppnaðar kvikmyndagerðir
eftir sögum Leonards séð dagsins ljós með
reglulegu millibili. Leonard hafði alltaf verið
sæmilega vinsæll höfundur sem skrifaði í
Chandler/Hammett hefðinni en um miðjan
síðasta áratug sendi hann frá sér söguna
„Glitz“ og hún reyndist sú fyrsta af mörgum
sem áttu eftir að lenda á metsölulistum
vestra. Þekktustu sögur hans síðan eru
„Freaky Deaky“, „Killshot", „Rum Punch“
og „Maximum Bob“. Hann er fæddur í New
Orleans árið 1925, var sjóliði í seinni heim-
styijöldinni og nam bókmenntafræði í Detr-
oit háskóla. Hann býr í Detroit. Stíll hans
er knappur og háðskur, persónusköpunin hin
líflegasta, húmorinn grófur eins og sandpapp-
ír en það eru samtölin sem eru hans sterk-
asta hlið, beinskeytt og fynain.
Fimm síður á dag
„Ég skrifa frá hálf tíu til sex á hveijum
degi,“ sagði hann. „Á laugardögum og sunnu-
dögum byija ég kannski ekki fyrr en eftir
hádegi nema ég sé kominn á kaf i einhveija
bókina. Þegar ég gerðist rithöfundur vann
ég sem textahöfundur á auglýsingastofu og
börnin voru lítil. Þá vaknaði ég klukkan fimm
á morgnana og skrifaði í tvo tíma áður en
ég gerði mig kláran fyrir kontórinn. Ég setti
þá reglu að setja ekki yfir kaffi fyrr en ég
hafði fest eitthvað á blað. Það virkaði. Þann-
ig skrifaði ég fimm bækur.“ Hann handskrif-
ar sögurnar þar til hann verður að hætta af
því hann veit ekki hvað gerist næst. Svo
hreinskrifar hann á ritvél. „Ef mér gengur
frábærlega vel lýk ég fimm síðum á dag. Þær
eru reyndar komnar oní íjórar núna. Ég er
'
VEIT aldrei hvað gerist næst; Elmore Leonard.
lengur að skrifa sögur mínar en áður. Fyrst
og fremst er það vegna þess að mér finnst
ég alltaf geta betrumbætt þær.“
Leonard skrifaði vestra til að byija með,
35 í allt. Hann ákvað að gerast rithöfundur
að atvinnu og þegar vestrasögurnar sungu
sitt síðasta undir lok sjöunda áratugarins
snéri hann sér að sakamálasögunum. „Bækur
mínar eru aldrei byggðar á raunverulegum
atburðum," sagði hann, en líkja eftir þeim.
„Þær eru sannar. Bókin sem ég vinn við
núna, „Out of Sight“, byijaði með því að ég
sá ljósmynd í blaði af kvenlögreglustjóra í
Flórída sem mundaði skotvopn sitt. Þegar
ég sá hana vissi ég strax að hún væri efni
í skáldsögu. Nokkrum árum síðar las ég
blaðagrein um einhvern sem flúið hafði úr
fangelsi í Flórída og staðsetti hana þar eitt
andartak og reyndi að finna út hvað gerðist
næst. Ég gref upp nýjar og nýjar persónur
og bý til atburðarás en ég hef aldrei neina
hugmynd um hvað á eftir að gerast fyrr en
ég er búinn að skrifa það niður. í miðju kafi
þegar einstaka hliðarsögur eiga að mætast
gerist það að ég þarf að hægja á mér í einn
eða tvo daga og finna út hvað eiginlega ger-
ist næst.“
Þolir ekkert skáldlegt
Hann er á því að lesandinn eigi ekki að
finna fyrir rithöfundinum að baki textans.
„Ég vil ekki að þú verðir var við mig þegar
þú lest bækurnar mínar. Þegar ég sé vott
af einhveiju „skáldlegu“ í textanum strika
ég það út. Það er ein ástæða þess að ég
nota til dæmis ekki myndlíkingar í bókum
mínum. Þær draga athyglina' frá söguefninu.
Önnur ástæða er sú að ég er ekki sérlega
flinkur rithöfundur. Ég man að þegar ég las
Raymond Chandler í fyrsta skipti velti ég
því fyrir mér hvers vegna hann var sífellt
að nota þessar myndlíkingar. Þær eru athygl-
isverðar í sjálfu sér en hafa ekkert að gera
með söguna. Þvert á móti. Maður situr og
manni líður eins og skreytingu á ijómatertu
eða brosir breiðar en Faxaflói og maður seg-
ir við sjálfan sig, þetta er skrambi vel skrif-
að. En svo uppgötvar maður að maður hefur
gleymt hvað er að gerast í sögunni."
Það sem heillar Leonard mest eru persón-
ur glæpaheimsins. „Að mínu viti eru fæstir
glæpamenn sérlega greindir. Væru þeir vel
gefnir væru þeir ekki glæpamenn fyrir það
fyrsta, sem flestir lenda í fangelsum. Mestan
áhuga hef ég á þessum fáu sem geta lifað
af glæpum. I „Out of Sight“ er’ein persónan
bankaræningi. Níu af hverjum tíu bankaræn-
ingjum nást, sem þýðir að ekki er auðvelt
að ræna banka. Og þessi hér hefur í gegnum
tíðina rænt eina 200 banka. Ég er núna að
reyna að færa sögusviðið frá Miami til Detr-
oit, aðallega vegna þess að ég er orðinn
þreyttur á Flórída, loftslaginu og gróðrinum.
Ég er orðinn þreyttur á að þurfa sífellt að
vera að fletta upp plöntuheitum í alfræði-
orðabók."
Innifaliö: Flug, gisting, akstur til og frá flugvelli
erlendis, íslensk fararstjórn
og flugvallarskattar.
Pantaðu í síma
552 3200
FERÐASKRIFSTOFA REYKJAVIKUR
AÐALSTRÆTl 16 - SÍMl 552 3200 - FAX 552 9935