Morgunblaðið - 07.06.1996, Blaðsíða 20

20 FÖSTUDAGUR 7. JÚNÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
ÚR VERINU
Aðalfundur Félags rækju- og hörpudiskframleiðenda
Vaxandi þorskstofn
getur skert rækju-
veiðiheimildir
NÁIST að byggja þorkstofninn
þannig upp, að hægt verði að veiða
úr honum um 350.000 tonn árlega
gæti leitt til lækkunar í rækjuveiði
úr 60-70 þúsundum niður í um 25
þúsund lestir á ári. Árleg aukin
þorskveiði um 200 þúsund lestir
gæti kostað 40 þúsund lestir í
rækjuveiðum. Þessar hugleiðingar
komu fram hjá Þorsteini Pálssyni,
sjávarútvegsráðherra, á aðalfundi
Félags rækju- og hörpudiskfram-
leiðenda í gær. Þorsteinn vildi ekki
segja hver úthafsrækjukvótinn yrði
á næsta fiskveiðiári, en fiskifræð-
ingar hafa lagt til 13% skerðingu
á honum frá því, sem er í ár.
„Mönnum hér er væntanlega vel
kunnug ráðgjöf Hafrannsókna-
stofnunarinnar í öllum aðalatrið-
um,“ sagði Þorsteinn. „Mesta at-
hygli hefur vakið að við höfum náð
þeim árangri í stjórnun þorskveiða
að sú aflaregla sem ríkisstjómin
hefur samþykkt að fylgja við þorsk-
veiðarnar gefur nú 30 þúsuiid tonna
hækkun frá ráðgjöf síðasta árs,
miðað við 155 þúsund tonna gólfíð
í reglunni en 46 þúsund tonna
hækkun miðað við það sem sjálf
hlutfallsreglan mælir fyrir um, þ.e.
að taka 25 af hundraði veiðistofns,
hefði gefíð.
Rækjan of dýrt fæði
í þorskinn?
Varðandi hámarksafla rækju-
veiða er nú farin sú leið í ráðgjöf-
inni að leggja til árskvóta, 55 þús-
und lestir, sem er frábrugðið því
sem var á síðasta ári er tillaga var
um 40 þúsund lesta upphafskvóta.
Ákvörðun var þá tekin um 63 þús-
und lesta heildarkvóta.
Það bar á góma á þessum fundi
á síðasta ári, að mig minnir í fyrir-
spurnarhlutanum, hvort rækjan
væri ekki alltof dýrt fæði í þorsk-
inn. Hvort að það væri í raun ein-
boðið að byggja hann upp svo sem
fyrirhugað væri.
Einhveijir kunna að hafa tekið
slíku tali sem gamansemi fyrir ári
en í raun er þetta háalvarlegt við-
fangsefni og tillit til samspils teg-
unda er eitt af lykilatriðunum sem
hafa verður í huga við ákvörðun
hámarksafla.
Aukið mikilvægi rækjuveiða fyrir
okkar þjóðarbúskap ýtir undir
vangaveltur af þessu tagi sérstak-
lega varðandi samspil rækju og
þorsks.
Útflutningsverðmæti
rækju 15,4 milljarðar
Útflutningsverðmæti rækju var
á síðasta ári 15,4 milljarðar króna
og hafði hækkað úr 12,4 milljörðum
árið áður. Hlutur rækju í heildar-
verðmæti sjávarvöruútflutnings á
síðasta ári var 18,4 af hundraði og
er hún í öruggu öðru sæti á eftir
þorski en verðmæti útflutnings
þorskafurða nam á síðasta ári 24,9
milljörðum króna sem var 29,7 af
hundraði verðmætanna. Loðna og
karfí sem koma þama næst skila
um 10-11 milljörðum í útflutnings-
verðmæti hvors um sig.
Vissulega hafa verið blikur á lofti
varðandi markaðsaðstæður en eftir
síðustu fréttum að dæma virðast
þær ætla að verða viðunandi í nán-
ustu framtíð.
í svokallaðri blárri skýrslu vinnu-
hóps um nýtingu fiskistofna, sem
Brynjólfur Bjarnason veitti forystu,
lögðu m.a. saman krafta sína hag-
fræðingar Þjóðhagsstofnunar og
sérfræðingar HAFRÓ, eru menn
einmitt að velta fyrir sér samspilinu
á milli þorsks, rækju og loðnu og
leggja niður fyrir sér hver muni
vera arðsamasta veiðisamsetningin.
Auðvitað er þetta óvissu háð og
rækjuveiði búin að vera í allt öðrum
skorðum á undanförnum misserum
en menn gerðu sér í hugarlund fyr-
ir aðeins fáum árum.
Þorskur á kostnað rækju
í skýrslunni er þó sett fram sú
spá að ef veiðireglu þorsks yrði fylgt
væri hægt að byggja veiðistofninn
upp þannig að árleg veiði næði 350
þúsund lestum og að það gæti leitt
til lækkunar í rækjuveiði úr 60-70
þúsundum niður í um 25 þúsund
lestir. Menn setja það með öðrum
orðum fram að aukin árleg þorsk-
veiði um 200 þúsund lestir geti kost-
að 40 þúsund lestir í rækju. Ef við
skoðum þetta út frá verðmæti sjáum
við að rækja þyrfti að vera sem
þessu nemur verðmætari en þorsk-
ur, ef spáin um líffræðilegt sam-
hengi er rétt til að það borgi sig að
halda þorskstofninum niðri og raun-
ar meira vegna mikillar kostnaðar-
lækkunar í þorskveiðum þegar
stofninn stækkar," sagði Þorsteinn.
Mikil aukning á
Flæmska hattinum
Þorsteinn vék síðan að veiðum á
Flæmska hattinum og sagði, að á
þessu ári myndi rækjuafli okkar þar
verða verulega umfram það, sem
kvótasetning og sóknardagar hefðu
heimilað okkur að veiða, hefði slík
stjóm verið á veiðunum nú. „Hvern-
ig okkur gengur að beijast fyrir
auknum hlut á grundvelli þessa
skal ósagt látið. En við finnum
glöggt fyrir því, að mikil samstaða
virðist vera um það meðal annarra
ríkja að þjóðir sem mótmæla veiði-
stjórnuninni njóti þess ekki í samn-
ingum að auka nú veiðar í svo mikl-
um mæli meðan aðrar þjóðir eru
bundnar við sóknardaga. Þannig
að þar getur orðið við ramman reip
að draga.“
Loks sagði Þorsteinn að íslend-
ingar teldu eftirlitið við veiðarnar
á Flæmska hattinum óþarflega
umfangsmikið og unnið yrði að því
að draga úr því, enda væri þess
ekki þörf í þeim mæli, sem nú væri.
Sunnudaginn 16. júní nk. mun sérblaðið Ferðalög verða helgað
sumarfríum á íslandi. í blaðinu verður sagt frá ýmsum ferða- og gisti-
möguleikum og athyglisverðir áningarstaðir skoðaðir. Gönguferðum,
veiði, golfi o.fl. verða gerð góð skil og til nánari glöggvunar verða birt
ýmis upplýsingakort. Þá verður fjallað um undirbúning fyrir fríið,
viðlegubúnað, útbúnað bílsins og húsbílsins.
Til gagns og gamans verða birtar grilluppskriftir, krossgátur fyrir börn og
fullorðna og þrautir fyrir þau yngstu.
Þeim, sem áhuga hafa á ab auglýsa í þessum blahauka, er bent á at>
tekih er vih auglýsingapöntunum til kl. 12.00 mánudaginn 10. júní.
Anna Elínborg Gunnarsdóttir og Arnar Ottesen, sölufulltrúar í
auglýsingadeild, veita allar nánari upplýsingar í síma 569 1171
eba meb símbréfi 569 1110.
-kjarni málsins!
„Efast um þörf á
lækkun kvótans“
TILLÖGUR Hafrannsókna-
stofnunar um 13% lækkun á heild-
arafla af úthafsrækju, eða um
8.000 tonn, valda rækjuframleið-
endum nokkrum áhyggjum. í fyrra
var heimilaður afli 63.000 tonn.
Endanleg ákvörðun sjávarútvegs-
ráðherra um leyfilegan úthafs-
rækjuafla á næsta fiskveiðiári er
væntanleg í dag. Tryggvi Finns-
son, fráfarandi formaður stjórnar
Félags rækju- og hörpudiskfram-
leiðenda, sagði á aðalfundi félags-
ins. í gær, að innan félagsins væru
uppi efasemdir um þörf á þessari
lækkun, þótt flestir væru sammála
um að rækjustofna yrði að nýta
með eðlilegri gætni.
Tryggvi sagði, að samkeppni
milli rækjuverksmiðja hefði verið
mikil undanfarin ár og myndi
væntanlega harðna enn, ef kvótinn
yrði lækkaður.
Vertíðarbragur á
rækjuveiðum?
„Það er„ annað áhyggjuefni
þessu tengt, sem nefnt hefur verið
á fundum félagsins á árinu. Menn
telja sig hafa tekið eftir vaxandi
tilhneigingu til þess að rækjuveið-
ar fái á sig aukinn vertíðarbrag.
Sumir óttast að rækjuveiðar færist
allar yfír á fyrstu fimm til átta
mánuði hvers kvótaárs og sú
hætta er auðvitað meiri eftir því
sem heildarkvótinn minnkar.
Á þann hátt má ef til vill ná
fram einhverri hagræðingu í veið-
um en á móti kemur óhagræði í
vinnslunni. Þetta er eðlileg afleið-
ing af því skipulagi að kvótar skuli
alfarið bundnir við skip, en ítök
vinnslunnar í kvótanum lítil. Ekki
er hægt að komast hjá því að
benda á þetta með vonum um að
ráðamenn skoði sinn hug hvort
þróunin sé sú, sem ætlað var,“
sagði Tryggvi.
Niðurstaða Þjóðhags-
stofnunar fjarri lagi
Tryggvi ræddi einnig afkomu í
rækjuvinnslunni og þróun á verði
rækjuafurða: „Þjóðhagsstofnun
gaf út niðurstöður um afkomu
hinna ýmsu greina sjávarútvegsins
í vetur. í þessari könnun var fjallað
um rækjuveiðar og rækjuvinnslu í
einu og var það niðurstaða Þjóð-
hagsstofnunar sú, að þessar grein-
ar væru reknar með 24% hagnaði
í ár. Þessi athugun byggðist á upp-
lýsingum úr skattframtölum ársins
á undan og mati á aðstæðum, sem
breytzt höfðu síðan þá.
Rækjuvinnslan hefur vissulega
fagnað breytingum til batnaðar í
rekstrarumhvefí sínu. Því fer þó
Qarri að rekstrarafkoma greinar-
innar sé í nokkru samræmi við nið-
urstöður Þjóðhagsstofnunar og full
nauðsyn á að fara ofan í saumana
á þeim vinnubrögðum, sem þar er
beitt.
Ekkert varð úr eigin
könnun á afkomunni
Félagið reyndi á árinú að efna
til könnunar á afkomu rækju- •
vinnslu hliðstæðri könnun, sem
gerð var á árinu 1993, en þátttaka
reyndist ekki nægileg ti! að hægt
væri að fara af stað með hana.
Það er miður að svo skyldi fara,
en ástæður þess eru án efa að
ætlazt var til talsverðrar vinnu af
hálfu framleiðenda, sem þeim hefur
ugglaust vaxið í augum.
I þessu sambandi er þó vert að
minna á að verðþróun skelflettrar
rækju var með afbrigðum óhag-
stæð allt frá árinu 1987 til ársins
1994. Ég hygg að það verði talið
undrunarefni að rækjuvinnsla hafí
ekki lagzt af í meiri mæli en raun
varð á á þessu tímabili. Forráða-
menn rækjuverksmiðja hafa með
útsjónarsemi og dugnaði náð að
aðíaga sig aðstæðum og eru nú
að nýta sér bætt rekstrarskilyrði
til þess að búa sig undir framtíð-
ina,“ sagði Tryggvi Finnsson.
Tryggvi gaf ekki kost á sér til
endurkjörs í stjóm félagsins, þar
sem hann er nú að hætta störfum
hjá Fiskiðjusamlagi Húsavíkur.
Formaður í hans stað var kjörinn
Lárus Ægir Guðmundsson frá
Skagaströnd.