Morgunblaðið - 30.06.1996, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 30. JÚNÍ 1996 B 11
MANNLÍFSSTRAUMAR
VERALDARVAFSTUR/£r hugurinn tengilibur milli tveggja raunveruleika?
Rannsakandi innrí
raunveruleiki
RUDOLF Steiner, 1861-1925, er
án vafa einn merkasti hugsuður
þessarar aldar, enda þótt hann sé
umdeildur. Það fyrra felst í því að
hann mótmælti kröftuglega efnis-
hyggjuheimsmynd vísindanna með
kenningum sínum en notaði á hinn
bóginn tímabundið guðspekihreyf-
inguna til þess að koma kenningum
sínum á framfæri.
Steiner vann ávallt vísindalega
að málefnum sínum. Og þau
málefni voru mörg en þó öll innan
eigin mótaðra ramma sem hann
kallaði dulspeki vísindi. Takmark
hans var að víkka
út sjóndeildar-
hring mannsins
inn í innri veru-
leika hans. En
þann veruleika
taldi hann engu að
síður raunveruleg-
an en ytri veruleik-
ann. Hann taldi
ennfremur að vísindin gæfu misvis-
andi leiðbeiningu til mannsandans
með vinnuðferðum sínum og efnis-
hyggjutrú. Það hindraði mannkynið
á þroskabraut sinni. Og á þeim 70
árum síðan hann lést höfum við því
miður séð árangur þessarar efnis-
hyggjutrúar snúast upp í hrylling
lífsafneitunar í formi eiturlyfjanotk-
unar, þjóðarmorða, ofbeldis, glæpa
og annarrar almennrar hugarfars-
mengunar. Allir þessir þættir eru
viðteknir innan menningarinnar
sem óumbreytanlegir fylgifiskar
nútimalífs.
Visku sína, sem birtist í mörgum
bókum hans, sem eru samanlagt
um ein milljón blaðsíður að lengd,
fékk hann í gegnum vinnsluaðferð
hugar síns, sem hann ræktaði með
sér frá barnæsku. Aðferðin fólst
ekki síst i hugleiðslu. En að auki
var hann gæddur huglægum gáfum
sem opnuðu honum greiðan aðgang
að því sam hann kallaði Akasa-
skjölin, en við getum kallað sameig-
inlegan upplýsingabanka mann-
kynsins. Þetta er að sögn raunveru-
legt fyrirbæri innri veruleika þar
sem allt sem er vitað eða gerst
hefur, er skráð.
í níu ár var Steiner félagi og
seinna stjórnandi í guðspekihreyf-
ingu Madame Blavatsky í Berlín.
Hann sagði sig úr hreyfingunni
árið 1909 og stofnaði þá mann-
spekihreyfingu sína sem enn er í
fullum blóma víða um heim m.a.
hér á landi. Mannspekihreyfingin
snertir alla þætti mannlegs lífs,
m.a. kennslu, list, landbúnað, bygg-
ingarlist, dans og læknisfræði.
Kenningar Steiners eru ekki heim-
speki heldur gagnlegar leiðir til
þess að fá meira út úr lífinu í sam-
ræmi við lögmál náttúrunnar. En
hana sá hann sem gefanda andleg-
ar orku til mannkynsins.
Steiner er alger andstæða við
áhrifavalda mannkynsins eins og
til dæmis Sartre, sem sá lífið sem
algert tilgangsleysi og þess vegna
sem sorglegt fyrirbæri. Sartre sá
manninn eins og flugu sem er límd
föst á jarðlíffsspjaldið; „Maðurinn •
er gagnslaus ástríða og allt annað
er sjálfsblekking (mauvais-foi).“ En
Sartre virðist ekki hafa gert sér
grein fyrir því, að til þess að skynja
eitthvað þarf að meðtaka það: Taka
það inn í sig. Þar er þessi innri
veröld einmitt. Og hugurinn er því
hið sértæka fyrirbæri utan efnis-
heimsins en þó með „glugga" inn
í hann. Og einnig skildi hann greini-
lega ekki að eigin hugur getur gert
það að raunveruleika manns sem
viljinn ákveður vera svo.
Vísindin eru fljót að benda á að
þarna sé eingöngu heilinn að störf-
um. Því er gleymt að árið 1933
fann heilaskurðlæknirinn Wilder
Penfield eftirfarandi: I heilaskurð-
aðgerð þar sem sjúklingurinn var
með fullri meðvitund kom hann við
„cortex" eða „minnisstöð" heilans
með veikum rafstraumi. Eins lengi
og straumurinn var tengdur „upp-
lifði“ sjúklingurinn bernskuminn-
ingu nákvæmlega eins og hún var
aftur, en var um leið fullkomlega
meðvitaður um umhverfi sitt í
skurðstofunni. Tvær meðvitundir
hans voru í gangi í einu án þess-
að blandast.
Hvað varðar Steiner þá var hann
ekki í nokkrum 'váfa um að yfir-
borðsmeðvitund tengd umhverfi
eftir Einar
Þorstein
ColinWilson
RUDOLF
STEINER
The Man and His Vision
An lniroduction io ihe Ufe and Ideas
oí the Fonndcr of Anihroposophv
okkar getur haldið okkur föngnum
allt okkar líf. Það er einfaldlega of
mikið að gerast til þess að við get-
um kafað neitt dýpra en það. Við
höldum því fram að þetta sé að lifa
lífinu en tómleikinn fyllir okkur
samt. Innri meðvitund þarf að
rækta allt frá fæðingu ef vel á að
vera, en það er þó aldrei of seint
að hefjast handa. Hún er tengd
guðlegum kjarna manneskjunnar,
því sem gerir okkur frábrugðin
dýrunum. Yfirborðsmeðvitundin er
hins vegar frá dýraríkinu. Með
notkun hennar eingöngu verðum
við vissulega fangar jarðlífsins eins
og Sartre.
Steiner kallaði þennan innri veru-
leika „heim hugsananna“. Ferðlag
inn í hann geti leitt okkur til þekk-
ingar á æðri heimum. Eða eins og
Sir Edward Dyer skilgreindi í „My
mind to me a kingdom is“. Steiner
sá meginverkefni sitt vera að koma
viðurkenningunni á æðri innri veru-
leika inn í daglega meðvitund
manna. Þetta skýrir ef til vill hve
glaðbeittir og bjartsýnir fylgjendur
Steiners eru. Hann hefur greinilega
fært þeim „góðar fréttir" um tilver-
una. Fréttir byggðar á greind og
hagkvæmni en ekki á einhveiju,
sem krefst trúar eða trúarlegs sam-
þykkis án rökhyggju. Það er ekki
vegna þess að öll vandamál þeirra
hafi horfið eins og dögg fyrir sólu,
heldur vegna þess að þeir hafa feng-
ið yfirsýn yfir tilveru sína. Þeir
hafa gert sér grein fyrir þeim miklu
sannindum, að þeir eiga í raun höll
þótt þeir hafi áður lifað í andlegu
fátæktarhverfi.
Steiner hafði ekki mikið álit á
sálarrannsóknum. Ekki vegna þess
að hann efaðist um þá staðreynd
að lífið heldur áfram eftir líkams-
dauðann og einnig að unnt er að
hafa samband yfir þau landamæri.
Honum fannst þessi samskipti ein-
faldlega tímasóun. Sem dæmi getur
Albert Einstein ekki frætt okkur
frekar um afstæðiskenningu sína
þaðan sem hann er nú. Sá skilning-
ur kemur við beitingu eigin huga
við töluvert álag hans. Og til þess
þarf þjálfun svo að það skili okkur
árangri. Einhvers staðar er sagt:
„Skilingur án þjáningar er ekki
varanlegur."
Steiner var mikill aðdáandi Goet-
he. En einmitt á síðari tímum er
skilningur Goethe á tilverunni að
verða meira viðurkenndur en áður
var. En þrátt fyrir mjög jákvætt
lífsstarf sitt fór Steiner ekki var-
hluta af átroðningi öfundarmanna.
Miðstöð hans í Doernach var brennd
til grunna og reynt var að ráðst á
hann í hóteli. Líf hans kennir okkur
því margt um mannlega náttúru
og traustatak mannlegrar blindu á
samtíðinni. Spurningin er þessi:
Mun mannkynið geta snúið af þeim
villigötum?
STÓRKOSTLEG VERÐLÆKKUM
A METSÖLUJEPPANUM:
iYTTARA
3ú. JLX - nú aáeins 1.675.000,- Kr.
50. JLX - nú aðeins 1.940.000,- hr.
v 5d. VG - nú aðeins 2.390.000,- kr.
HELSTI STAÐALBÚNAÐUR SUZUKIVITAIU:
Drifbúnaður: Hátt og lágt drif, framdrifslokur. Öryggi:
Öryggisloftpúðar fyrir ökumann og framsætisfarþega •
Styrktarbitar í hurðum • Bamalæsingar • Stillanleg aðalljós úr
ökumannssæti. Þægindi: Vökvastýri • Samlæsingar á hurðum
• Rafstýrðir útispeglar • Upphituð framsæti • Bensínlúga
opnanleg úr ökumannssæti • Þrívirk inniljós og kortaljós
• Tvískipt fellanlegt aftursætisbak • Útvarp með segulbandi.
Styrkur: Vitara er með sterkbyggða sjálfstæða grind, sem
auk gormafjöðrunar á öllum hjólum gerir auðvelt að
hækka bílinn upp.
SUZUKI
Afl og öryggi
SUZUKI BILAR HF
Skeifunni 17, 108 Reykjavík.
Sími 568 51 00.