Morgunblaðið - 18.09.1996, Side 23

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 18. SEPTEMBER 1996 23
LISTIR
HAGFRÆÐINGURINN John Maynard Keynes og kona
hans Lydia Lopokova, eftir William Roberts, áritað 1932.
Verðlaunamálverkið 1996. Málverk Davids Hockney
Sjálfsmynd eftir James Hague. af Peter Langan.
sónu“, en síður „þetta líkist honum
til fullnustu“. Ásjónurnar eiga þann-
ig að vera af holdi og blóði, en síður
frosnar eftirlíkingar, sem vaxmyndir
á safni frú Taussaud.
Þótt þetta safn væri eitt hið síð-
asta sem rýnirinn skoðaði í London,
og það væri ekki sérstaklega á
dagskrá, viil hann hefja greinar-
flokk sinn með því að vísa tii henn-
ar með hliðsjón af framkvæmdinni
kringum aldarminningu Jóns Kal-
dals í Nýlistarsafninu. Honum varð
nefnilega sterklega hugsað til Kal-
dals er hann skoðaði ljósmyndirnar
á neðstu hæð og raunar einnig 01-
afs K. Magnússonar hins snjalla
ljósmyndara blaðsins á árum áður
og jafnvel Hjálmars R. Bárðarson-
ar, sem þó er mun þekktari fyrir
annars konar ljósmyndir. Sennilega
án þess að gera sér það með öliu
ljóst, var Kaldal að rækta merkilegt
hlutverk, sem hann hélt þó lítið
fram enda tilætlunarsemi lítið áber-
andi í skapgerð hans og framkomu
út á við. Hann var eins konar skrá-
setjari samtíðar sinnar, þótt hann
gerði það ekki á mjög skipulagðan
hátt og svo var hann eftirsóttur
jafnt af listamönnum og öðrum,
sem vildu fá af ásjónum sínum
sannverðugar og ófegraðar skap-
gerðarmyndir, svo hann fékk mynd-
efnin oftar en ekki sjálfkrafa upp
í hendurnar. Frá unga aldri kom
skrifara aldrei til hugar að fara
annað en til Kaldals hvort heldur
hann var á höttunum eftir myndum
í passann eða í tilefni listsýninga,
enda mikill aðdáandi mannsins
bæði sem ljósmyndara og íþrótta-
manns, og að auki bar nafnið í sér
aðdráttarafl, var fallegt og skar sig
úr. Sennilega færi best á því að
innleiða alþjóðlega nafnið „port-
rett“ í íslenzku, í öllu falli þangað
til annað og heppilegra nafn fínnst
og væri eðlilegast að málstofnunin
athugaði hér sinn gang, og svo má
einnig treysta á Gísla Jónsson frá
Akureyri til góðra verka. Málið er
að „portrett" er svo sem margur
veit sérheiti á vissri tegund manna-
mynda og þó ásjónan sé mikilvæg
er ósjaldan öll samanlögð ytri byrð-
in virkjuð í leikinn til að ná fram
sérkennum viðkomandi, jafnvel
hans nánasta umhverfi. Þannig ber
svipmikill líkami ósjaldan uppi svip-
lítið andlit, svo að einkenni viðkom-
andi verður að sækja annað en í
sjálfa ásjónuna, stundum einungis
í sértæka útgeislunina. Kannski
má reyna að festa orðabókarþýð-
inguna „útlitsmynd" við þessa grein,
en einhvern veginn fínnst manni það
ekki ná merkingunni alveg, vera of
almennt.
Það er alveg borðleggjandi, að
það sem við blasir á safninu séu
sannverðugar útlitsmyndir af enska
aðlinum og jafnframt afreksmönn-
um á mörgum sviðum um nær fimm
alda skeið. Svo má nefna, að til að
lyfta undir þennan sérgeira í mynd-
list fer fram sérstök samkeppni ár-
lega og var stór sýning á innsendum
verkum og verðlaunamyndum ársins
í innsta sal neðstu hæðar.
Frekar má telja það frjálslyndi
en íhaldssemi, að á sýninguna á
neðstu hæð hafa ratað hvers konar
afbrigði mynda og hefði mátt vera
til eftirbreytni sýningarnefndum
haustsýninganna hér áður fyrr.
Frálslyndi vill iðulega snúast upp í
íhaldssemi fyrr en varir, þarnæst
forsjárhyggju og miðstýringu. Þessi
opna tegund frjálslyndis gerir það
að verkum, að Englendingar eiga
mjög fjölþætt safn útlitsmynda af
nafnkenndu fólki og þá einkum frá
nýrri tímum.
Innan um myndir sem vekja tak-
markaðan áhuga eru stórsnjailar og
hugmyndaríkar útfærslur á ásjónum
fólks og þá einkum listamönnum.
Er ósjaldan um að ræða sjálfsmynd-
ir, þar sem síður eru þræddar hefð-
bundnar leiðir. Auk fjölbreytninnar
var áberandi hvað sjálf hin tækni-
lega hlið útfærslunnar var þróuð sem
ber vott um góða grunnskólun,
dijúga og skilvirka þjálfun. Hér
kemur hin íhaldssama og akade-
míska enska erfðavenja fram, og
þótt margoft sé henni gefíð langt
nef njóta gerendur reynslu sinnar
og handverkslegrar menntunar.
Nokkrar mjög snjallar teikningar
settu og sterkan svip á heildina að
ógleymdum fjölda höggmynda.
Hvað eldri deildirnar snerti var
óborganlegt að reika um þær og líta
í fyrsta skipti ásjónur margra stór-
menna sögunnar í listum og vísind-
um. m.a. voru þarna nokkrar líf-
grímur úr gifsi og er mér sú af skáld-
inu John Keats minnisstæðust fyrir
ofurfínlega skáldlega andlitsdrætti.
Það telst góð viðbót við Þjóðlista-
safnið að skoða einnig þetta safn,
og er það vissa mín að margur fari
þaðan ánægður og mun fróðari um
enska sögu.
Styrkir til evrópskra
tækniyfirfærsluverkefna
Fundur á Hótel Sögu, fundarsal A,
föstudaginn 20. september, kl. 09:00.
KE^
KYNNINGARMIÐSTÖÐ
EVRÓPURANNSÓKNA
Kynning á Nýsköpunaráætlun Evrópusambandsins:
Jean-Noél Durvy, yfirmaður þess sviðs innan Nýsköpunaráætlunar-
innar sem fer með tækniyfirfærslumál.
Kynning á verkeínum sem Nýsköpunaráætlunin styrkir á íslandi:
Emil B. Karlsson og Karl G. Friðriksson, Iðntæknistofnun.
Styrkir til evrópskra tækniyfirfærsluverkefna:
Jean-Noél Durvy.
Dæmi um tæknivfirfærsluverkefni sem íslendingar hafa tekið þátt í:
Lotar Lissner, verkefnisstjóri (Þýskalandi).
Guðmundur Örn Ingóljsson, framkvæmdastjóri Máka hf.
Fundarstjóri: Hallgrímur Jónasson, forstjórí Iðntæknistofhunar.
Vinsamlegast tilkynnið þátttöku í síma 587 7000,
eða á tölvupóstfangi: Emil.B.Karlsson@iti.is
Hvernig bíl mundir
þú fá þér eftir ad
hafa unnið rúmlega
40 milljónir í
Víkingalottóinu?
T r
Til mikils að vinna!
Alla miðvikudaga fyrir kl. 16.00.