Morgunblaðið - 18.09.1996, Qupperneq 30

30 MIÐVIKUDAGUR 18. SEPTEMBER 1996
AÐSEIMDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Gönuhlaup
Kjartans
Magnússonar
KJARTAN Magnús-
son, fulltrúi Sjálfstæð-
isflokksins í stjóm SVR,
birti sl. laugardag rit-
smíð í Morgunblaðinu
sem veikir tiltrú á sann-
leiksást í umijöllun
hans um SVR.
Grein Kjartans er tví-
skipt og fjallar fyrri
hlutinn um breytingar á
leiðakerfí SVR en seinni
hlutinn um breytingar í
stjórn SVR. Um leiða-
kerfíð mun ég fjaila síð-
ar, þegar niðurstöður á
endurmælingum liggja
fyrir. Ég mun því hér
Arthur Morthens
ijalla um seinni hluta greinarinnar
þ.e breytingar á stjórn SVR.
Að skrifa gegn betri vitund
að óvissan um skipan
stjórnar SVR sé farinn
að hafa veruleg áhrif á
starfsemi fyrirtækisins.
Hér er auðvitan um að
ræða rakalausa fullyrð-
ingu sem ekki er hægt
að komast hjá að mót-
mæla harðlega. í fyrsta
lagi er engin óvissa um
skipan í stjórn SVR.
Niðurstaða þess máls
verður kynnt í fyllingu
tímans að loknu sumar-
leyfi borgarstjórnar eins
og gert var ráð fyrir.
Kjartan verður einfald-
lega að bíða eftir því
að niðurstaðan verði kynnt opinber-
lega þó að spennan sé honum auðsjá-
anlega óbærileg kvöl og uppspretta
skrifa hans nú.
Allt frá því að undirritaður var
ráðinn í nýtt starf við Fræðslumið-
stöð Reykjavíkur hefur legið ljóst
fyrir að hann myndi hætta störfum
í nefndum og ráðum fyrir Reykjavík-
urlistann að loknu sumarleyfi borg-
arstjórnar. Frétt þessa efnis birtist
í Morgunblaðinu þegar í júní. Fyrsti
fundur borgarstjórnar að loknum
sumarleyfum er nú 19. september
og gegnir undirritaður starfí stjórn-
arformanns þar til búið er að velja
nýjan. Kjartan hefur á tveimur síð-
ustu fundum stjórnar SVR spurst
fyrir um málið og fengið þau svör
sem að ofan greinir. Nýr formaður
tæki við að afloknu sumarleyfi borg-
arstjórnar. Kjartan skrifar því gegn
betri vitund þegar hann heldur öðru
fram í Morgunblaðinu. Það er auðvit-
að skiljanlegt að Kjartani sé haldinn
spennu yfir því hver taki við sem
stjórnarformaður SVR, en hann má
ekki láta spennuna hlaupa með sig
í gönur og rugla dómgreind sína með
þeim hætti sem sjá má í skrifum
hans þann 14. september.
Kjartan heldur því jafnframt fram
Gera verður þá kröfu
til stjórnarmanns
SVR, segir Arthur
Morthens, að hann
halli ekki réttu máli
og ali ekki á tortryggni
í garð fyrirtækisins.
í öðru lagi hefur undirritaður, sem
stjórnarformaður SVR, ásamt vara-
formanni undirbúið alla stjómarfundi
í samráði við forstjóra og aðra þá
sem að málum koma hvetju sinni.
Aldrei hef ég heyrt Kjartan Magnús-
son kvarta yfir slælegum undirbún-
ingi mála, enda ekki því til að dreifa.
Stjórnendur SVR og aðrir stafmenn
starfa síðan af dugnaði að fram-
gangi fyrirtækisins frá degi til dags.
Oll starfsemi fyrirtækisins er því með
eðlilegum hætti. Ég fullyrði að vænt-
anleg formannaskipti í stjórn SVR
hafa því ekki haft nein áhrif á starf-
sémi fyrirtækisins. Hins vegar geta
óvönduð skrif Kjartans haft áhrif á
fyrirtækið og eru skrif hans nú um
þetta efni væntanlega byggð á öðru
en hugulsemi í garð Strætisvagna
Reykjavíkur.
Fundir stjórnar með starfs-
mönnum og mætingar Kjartans
Vegna skrifa Kjartans um sam-
þykkt stjómar um fund með starfs-
mönnum skal eftirfarandi tekið fram.
Stjóm SVR lýsti því yfír þegar í upp-
hafí að hún vildi halda reglulega fundi
með starfsmönnum. Það sem af er
þessu kjörtímabili hafa verið haldnir
4 slíkir fundir. Því miður hefur Kjart-
an Magnússon aldrei séð sér fært
að mæta á þessa fundi eða aðrir
fulltrúar Sjálfstæðisflokksins. Stjórn
SVR samþykkti á síðasta stjórnar-
fundi að halda fund með starfsmönn-
um eins og gert hefur verið árlega
í tíð þessarar stjómar. Stjómin taldi
rétt að bíða með að halda fundinn
þar til fyrir lægju nýjar upplýsingar
um leiðakerfíð sem hægt væri að
kynna starfsmönnum. Það er aðal-
atriði þessa máls. Jafnframt var bent
á að sjálfsagt væri að nýjum stjórnar-
formanni gæfíst kostur á því að sitja
fundinn ásamt núverandi stjórn. Að
reyna að gera þessa eðlilegu afstöðu
stjórnar tortryggilega og tala um að
stjórnin velti einhveijum vanda á
undan sér og Reykjavíkurlistinn eigi
í vanda með að skipa nýjan formann
er Kjartani einfaldlega ekki samboð-
ið, en sýnir jafnframt hve langt hann
telur sig þurfa að seilast til að koma
pólitísku höggi á aðra stjórnarmenn
í fyrirtækinu. Strætisvagnar Reykja-
víkur er eitt öflugusta fyrirtæki á
sviði almenningssamgangna í land-
inu og er velta þess árlega tæpar
900 miljónir. Fyrirtækið lýtur sömu
rekstrarlögmálum og önnur fyritæki.
Það er eins og önnur fyrirtæki við-
kvæmt fyrir óvandaðri umflöllun í
fjölmiðlum. Gera verður þá siðferði-
legu kröfu til stjórnarmanns í SVR
að hann í umfjöllun um fyrirtækið
og stjórn þess halli ekki réttu máli
í málfluttningi sínum og ali ekki á
tortryggni í garð þess fyrirtækis sem
honum hefur verið falið að sitja í
stjórn fyrir.
Höfundur er stjórnarformaður
SVR.
Þetta er ekki vaskur!
Villeroy&Boch
Að ljúga með
þögnínni
SAGT er að prestur nokkur í til-
teknum landshluta hafí sagt að þar
lygju menn með þögninni. Sama
má segja um túlkun Hafrannsókn-
arstofnunar hvað varðar tilrauna-
starfsemina um „upp-
byggingu" þorsk-
stofnsins í tvo áratugi.
Allar hafa tilraunirnar
misheppnast og sak-
lausum veiðimönnum
sífellt kennt um „of-
veiði“. Þorskstofninn
virðist aðlaga sig að
minnkandi sókn með
því að draga úr eigin
framleiðslu. Náttúran
eins og almættið skap-
aði hana virðist ekki
hafa gert ráð fyrir
„fiskihagfræði" í sinni
uppskrift. Viðbrögð
náttúrunnar við auk-
inni rækjuveiði hér við
land virðast þannig að
náttúran eykur framleiðsluna og
rækjuveiði hefur farið vaxandi.
Minnkandi sókn í þorskstofninn
virðist hins vegar minnka fram-
leiðslu á þorski. Þessi viðbrögð nátt-
Kanada er skýrasta
dæmið um, segir
Kristinn Pétursson,
hversu háskaleg della
fiskihagfræðin er.
úrunnar koma heim og saman við
grundvallaratriði í fiskilíffræði sem
bannað er að tala um á Hafrann-
sóknarstofnun. Hafrannsóknar-
stofnun fer þessa dagana í gamla
farið og heldur fundi og kynnir í
fjölmiðlum „uppgötvanir“ sem litlu
máli skipta. Dæmi um þetta er „upp-
götvunin“ um að þorskur vaxi hrað-
ar sé hann fóðraður. Þetta er löngu
vitað í fiskilíffræðirannsóknum.
Hvað þá með aukinn vaxtarhraða
við aukna veiði? Er það þá ekki
mjög líklegt og reyndar ljóst að
fæðan í hafinu takmarki stærð
þorskstofnsins og veiði örvi vöxtinn
og viðkomuna eins og reyndar dæm-
in sýna hér á eftir?
Nei, gamla tuggan er dregin fram
og talað um að „fara varlega" þrátt
fyrir reynsluna. Hvað er að „fara
varlega"? Er það að friða þorskinn
og láta hann þar með hægja á vaxt-
arhraða og éta undan sér? Þögnin
er látin tala um að friðun á þorski
skili minnkandi þorskstofni en ekki
árangri. Um það eru m.a. eftirfar-
andi dæmi:
1. Sterkustu árgangamir hafa
komið þegar stofninn hefur verið í
lægð, þ.e. 1973, 1983 og 1984 og
sóknin mikil. Tölfræðilegur útúr-
snúningur og tilgátur út í loftið geta
ekki breytt þessum staðreyndum.
2. Þegar þorskstofninn hefur ver-
ið stór hefur það skilað lélegum
árgöngum eftir að fór að kólna hér
við land 1960. Meðalhiti fyrir Norð-
urland var 7-8°C frá 1950-1960,
en þá fór kólnandi og síðan hefur
meðalhiti þarna verið um 2,5°C.
Æskileg kjörstærð þorskstofnsins
nú er því að öllum líkindum mun
minni nú en í fyrra tilfellinu.
3. Friðunaraðgerðir hafa aldrei
skilað þeim „árangri" sem lofað
var. Af hveiju ekki að leyfa bátaflot-
anum fijálsar veiðar á afmörkuðum
svæðum í tilraunaskyni í ljósi þess-
arar staðreyndar? Ofsóknirnar á
bátaflotann, trillurnar og land-
vinnsluna með ónýtar forsendur er
einsdæmi í íslenskri atvinnusögu.
4. Sl. ár hefur hrygn-
ingarsvæðum verið lok-
að meðan þorskurinn
er að „gera það“. Ár-
angurinn er enginn. Því
ekki að viðurkenna
það? Fá seiði í ár og
smá sýna að menn eru
ekki á réttri leið en
ekki öfugt. Þvílík
blinda!
5. Fiskifræðingar
fengu að ráða sókninni
við Kanada frá 1978.
Þar var beitt „kjör-
sókn“ skv. „fiskihag-
fræði“. Þorskstofninn
þar hægði á vexti sín-
um og 7 ára þorskur
sem var 2,87 kg 1978
var kominn niður í 0,83 kg í rallinu
þar 1993! Eldri og þyngri þorskur
var allur horfinn (dauður?) við La-
brador (2J) þótt enginn veiði hafí
verið þar síðustu árin. Samt velta
menn vöngum um „ofveiði" eins og
lítil börn í ímyndunarleik.
Er reynslan vísindi?
Reynslan frá Kanada bendir til
þess að við að draga úr veiðum við
léleg sjávarskilyrði hafi stofninn þar
hrunið. Ábyrgðina á ráðgjöfinrii
bera veiðiráðgjafar og Alþjóða haf-
rannsóknarráðið, sem studdi ráð-
gjöfína. Af hveiju er ekki fjallað
um þetta í fjölmiðlum á fagiegan
hátt? Fóru einhveijir fjölmiðlamenn
á hlýðninámskeið í fiskihagfræði?
Dæmið frá Kanada er besta og ský-
rasta dæmið dæmið um hversu há-
skaleg della fiskihagfræði er. Fiski-
fræði og fiskihagfræði styðst ekki
við neinar sannaðar líffræðilegar
rannsóknir, heldur ágiskaðar for-
sendur sem standast ekki skv.
reynslunni.
Til frekari rökstuðnings bendi ég
enn og aftur á Fiskifréttir 10. nóv-
ember 1989, þar sem núverandi
forstjóri Hafrannsóknarstofnunar
telur stefnu Kanadastjórnar
„ábyrga og áræðanlega" en taldi
ofveiði í Barentshafí og birti línurit
með sem vísar nánast lóðrétt niður.
í dag er nógur þorskur í Barents-
hafí en allt hrunið í „áræðanleikan-
um“. Ef reynt er að draga þetta
fram þá á ekki að „skilja þetta
svona“, heldur „hinsegin".
Reynslan hér við land, við Kanada
og í Barentshafi er öll á þann veg
að ráðgjafar viti ekkert hvað þeir
voru að segja á hveijum tíma. Samt
eru haldnir blaðamannafundir með
reglulegu millibili þar sem menn
beija sér á bijóst um eigið ágæti.
Lítið er fjallað um að 12 milljónir
tonna af þorski vantar í bókhaldið
við Kanada miðað við það sem fiski-
hagfræðingar lofuðu 1978 ef þeir
fengju að ráða. Segja svo: „Síðar
kom í ljós að við höfðum ofmetið
stofninn“, „síðar kom i ljós að sókn-
in var of mikil". Hvernig væri að
segja: „síðar kom í ljós að við klúðr-
uðum þessu"?
Flest virðist benda til þess að
þorskstofninn við Kanada hafi verið
drepinn með þessari tilraunastarf-
semi. Hér við land eru menn að
færa sig upp á skaftið í sömu átt.
Kanadamenn beittu 20% sókn, en
hér er búið að ákveða 25% sókn
þótt besti árangur hafí orðið hér við
land 1973 með 47% sókn. Sá árgang-
ur skilaði svo góðu klaki að veið
veiddum eina milljón tonna úr þeim
árgangi einum. Um þetta er líka
talað með þögninni. Reynslan er
ekki vísindi. Þögnin er það sem
máli skiptir. Nú vantar bara að ein-
hveijir fái Nóbelsverðlaunin fyrir að
ljúga svo snilldarlega með þögninni.
Kristinn
Pétursson
Höfundur er fiskverkandi.