Morgunblaðið - 08.10.1996, Blaðsíða 8

8 ÞRIÐJUDAGUR 8. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
VÁÁÁ maður, ég gat alveg sagt húrra, húrra, húrra, fyrir forseta vorum . . .
Varð fyrir
bíl og stór-
slasaðist
Lögregla rannsakaði ásakanir á hend-
ur björgunarsveitarmönnum
Ekki taldar eiga
við rök að styðjast
RANNSÓKN hefur leitt í ljós að
kæra tveggja drengja á hendur félög-
um í Björgunarsveit Ingólfs á ekki
við rök að styðjast. Drengirnir sök-
uðu björgunarsveitarmennina um al-
varlega líkamsárás og áreitni.
í byijun september var fjallað í
nokkrum ijölmiðlum um meinta lík-
amsárás félaga í Björgunarsveit Ing-
ólfs á tvo drengi, 10 og 12 ára gamla,
er átti að hafa gerst á leið í Þórs-
mörk í byrjun júní. í umfjöllun fjöi-
miðia kom m.a. fram að maður og
kona hefðu ráðist á drengina með
hótunum og barsmíðum með þeim
afleiðingum að miklir og alvarlegir
áverkar hlutust af.
Atburðimir áttu að hafa gerst í
farþegarými í afturhluta björgunar-
sveitarbifreiðar þar sem fyrir voru
12 önnur börn á svipuðum aldri.
Atlagan átti að hafa haldið áfram
eftir að á áfangastað var komið og
var sagt að drengirnir hefðu slasast
illa i árásinni.
Vitni segja aðra sögoi
Málið var kært til lögreglu sem hefur
nú rannsakað það til hlítar með
fyrrgreindri niðurstöðu. Samkvæmt
upplýsinguin frá lögreglu ber
frásögn allra vitna og annarra
málsaðila ekki saman við frásögn
drengjanna. Því sé ósannað að meint
líkamsárás hafi átt sér stað.
Lögreglan hefur tilkynnt viðkom-
andi aðilum þessa niðurstöðu og að
ekki verði frekar aðhafst í máii þessu
af hálfu lögreglu.
EKIÐ var á þijátíu og sjö ára gaml-
an mann á Garðsvegi aðfaranótt
sunnudags með þeim afleiðingum
að hann slasaðist mjög illa, en hann
er þó ekki talinn vera í lífshættu.
Maðurinn var á gangi eftir vegin-
um á milli Garðs og Keflavíkur,
skammt frá afleggjaranum til
Helguvíkur, en þar er engin lýsing.
Maðurinn var á leið til Garðs þar
sem fjölskylda hans býr, þegar bif-
reið á leið í gagnstæða átt var ekið
á hann. Samkvæmt upplýsingum frá
rannsóknarlögreglunni í Keflavík
virðist sem maðurinn hafi gengið í
veg fyrir bifreiðina og slæmt
skyggni orðið þess valdandi að hjá
árekstri varð ekki komist.
Hann hlaut meðal annars opið
beinbrot á fæti, slæmt brot á hand-
legg, mjaðmagrindarbrot, áverka í
andliti og talsverð innvortis meiðsl.
Hann liggur nú á gjörgæslu en er
ekki talinn í lífshættu.
Morgunblaðið/Jón Stefánsson
Samkvæmi leyst upp í morgunsárið
LÖGREGLAN þurfti að hafa afskipti af samkvæmi
sem haldið var í bragga í eigu Flugrnáiastjórnar við
Nauthólsvík aðfaranótt sunnudags en borist hafði
tilkynning um háreysti og ónæði. Þegar lögreglan
mætti á svæðið á sjöunda tímanum voru þar um
hundrað manns í miklum gleðskap. Fréttir um gleð-
skapinn höfðu borist í miðbæinn og streymdu þang-
að ungmenni eftir lokun öldurhúsa. Laganna verðir
vísuðu gestum á dyr, enda veisluhaldið talið brot á
áfengislögum og lögum um ölvun á almannafæri,
auk þess sem háreysti olli truflun. Samkvæmt upplýs-
ingum frá lögreglu er búist við að eigendur hús-
næðisins verði kallaðir til viðtals og að fylgst verði
með því að allt verði þar með ró og spekt á næstunni.
Þjóðernistilfinning og tungan
„Gott kvöld“ jafn
gildir vegabréfi
GUÐMUNDUR Hálf-
dánarson, dósent í
sagnfræði við Há-
skóla íslands, sagði í Morg-
unblaðinu fyrir skömmu að
náttúran sé að mörgu leyti
orðin sterkara þjóðemistákn
en tungumálið og það sem
dregið hafi úr áhrifum tung-
unnar sem sameiginlegs
tákns sé að „sífellt er verið
að skamma þjóðina fyrir að
tala ekki rétt má!“, eins og
hann orðaði það. „Þetta er
nýtt og kemur allmikið á
óvart,“ sagði Kristján Áma-
son prófessor og formaður
íslenskrar málnefndar í til-
efni ummæla Guðmundar.
„Mér fínnst vel við hæfi
að vitna í Snorra Hjartarson:
„Land, þjóð og tunga, þrenn-
ing sönn og ein,“ sagði hann.
Snorri lætur þetta þrennt
renna saman, telur það eitt
sameiginlegt tákn. Það sem hann
talar um er með góðum blæ kallað
ættjarðarást og þjóðemistilfinning
- en með neikvæðum formerkjum
þjóðremba og hroki.
Eiginlega er það sálfræðilegt
vandamá! að útskýra hvernig ætt-
jarðarást og þjóðernistilfinning
verður til. Hinn hefðbundni skiln-
ingur er einskonar þrenning, eins
og Snorri orðar það, en sagnfræð-
ingar hafa nú uppgötvað að
tungan hafi vikið fyrir náttúr-
unni. Spurningin er hins vegar
hvemig vita þeir þetta? Tengist
það því að menn ferðast meira um
hálendið en áður? Það rfiá túlka
orð Guðmundar þannig að meta
megi þjóðemistilfinningu með því
að tengja hana við jeppaeign. Því
stærri jeppa sem menn eiga og
því lengra sem þeir komast, því
meiri ættjarðarást. Þeir sem eru
á stærstu jeppunum hafa þennan
eiginleika mestan, eða hvað? Og
bílainnflytjendur gleðjast að sjálf-
sögðu yfir þvl að geta bent á þetta.
Auðvitað er þetta útúrsnúningur
en sýnir að afskaplega erfítt er
að meta þessa hluti. Þess vegna
er mikill ábyrgðarhluti að slá
þessu svona fram.“
Kristján segir umhugsunarefni
ef rétt er að landið sé orðið sterk-
ara tungunni í þjóðemistilfínning-
unni. „Hugsanlega er eitthvað til
í því, en erfítt er að meta þetta.
Það er ekkert nýtt að náttúran sé
sterkur þáttur í einhveiju sem við
köllum ættjarðarást. Við þurfum
ekki að líta lengra en til Sonnettu
Jónasar Hallgrímssonar, Nú andar
suðrið, og náttúrulýs-
inganna í Gunnars-
hólma.
En hvað er það sem
gerir íslendinga að þjóð
sem er aðgreind frá
öðmm? Hvemig hegð-
um við okkur öðruvísi en aðrir?
Er umferðarmenning í okkar sam-
félagi öðruvísi en annars staðar?
Hvernig mat borðum við? Hvernig
þekkjum við íslendinga í útlönd-
um? Af því að hann er með stóra
verslunarpoka, búinn að kaupa
upp hálfa London, eða Glasgow
eða þekkjum við hann á tungumál-
inu? Að sjálfsögðu er margt annað
en tungan sem einkennir okkur
en málið hlýtur að vera veigamik-
ið í því að skilgreina hvað er ís-
lensk þjóð. Dæmi um hve tungu-
málið er stór þáttur er, að þegar
komið er til landsins í Keflavík
þarf ekki annað en segja: Gott
kvöld. Það jafngildir því að sýna
vegabréf og er látið duga. Til era
þjóðir án þess að þær séu skil-
greindar út frá tungumálinu, til
dæmis Bretar og Bandaríkjamenn,
sem tala svipað tungumál eða
mállýskur, sem allt er kallað enska
þó munur sé á. Amerísk og bresk
menning er ólík þó notuð séu svip-
Kristján Árnason
►KRISTJÁN Árnason er pró-
fessor í íslenskrí málfræði við
Háskóla íslands og formaður
Islenskrar málnefndar. Hann
er Þingeyingur að ætt, fæddur
1946. Kristján lauk kandidats-
prófi í íslenskri málfræði frá
HÍ 1974 og doktorsprófi í al-
mennum málvísindum frá Edin-
borgarháskóla 1977. Hann hef-
ur starfað við HÍ frá því um
1980, hefur setið í íslenskri
málnefnd frá 1981 og verið for-
maður hennar frá 1989.
Má tengja
ættjarðarást
jeppaeign?
uð tungumál. íslensk menning
hefur notað íslensku en það væri
vel hugsanlegt - þó ég sé ekki
að mæla með því - að íslensk
menning notaði annað tungumál
en menningin yrði þá að sjálfsögðu
eitthvað öðruvísi en sú sem við
höfum haft.“
Kristján segir ýmsar athuga-
semdir hafa verið gerðar við ís-
lenska málpólitík í gegnum tíðina.
„Gísli Pálsson gerði áður fyrr til-
raun til að hleypa íslenskri mál-
pólitík í uppnám með því að halda
fram að þar ráði ferðinni málveira-
fræðingar, sem gerðu fólk hrætt
við tunguna, en ekki hafa verið
nefndar neinar tölur I þessu sam-
bandi."
Stundum er talað um að hrein-
tungustefna sé bölvaldur og geri
fólki erfítt fyrir. Að ekki megi
nota erlend tökuorð og tungumál-
ið sé því dauðadæmt vegna þess
hversu óþjált það er. En þetta er
flóknara en svo að hægt sé að
afgreiða það með einni
athugasemd. Misjafnt
er hversu miklir mál-
verndunarmenn menn
eru en mín tilfinning
sem málfræðings er að
afstaða íslendinga til
tungumálsins sé yfírgnæfandi sú
að fólk vilji halda séreinkennum
íslenskunnar. Allir stjórnmála-
flokkar eru með það á stefnuskrá
að varðveita íslenska tungu og þar
sem þeir eru að veiða atkvæði
telja þeir varla að þetta sé þorra
kjósenda þvert um geð.“ En Krist-
ján segir mikla ástæðu til að huga
að stöðu tungunnar, og margt
bendi til að staða hennar í samfé-
lagi og menningu sé að breytast.
„Á þessari öld verður svo mikil
bylting, gamla menningin okkar
var orðsins menning en nú bygg-
ist allt miklu meira á myndlist,
tónlist, kvikmyndum og sjónvarpi.
Menn stytta sér ekki stundir við
að lesa íslendingasögur heldur við
að horfa á amerískar bíómyndir.
Það er alveg Ijóst að ástæða er
til að huga að stöðu tungunnar.
Að sjálfsögðu af skynsemi frekar
en einhveijum æsingi eða sleggju-
dómum. Það græðir enginn neitt
á því.“