Morgunblaðið - 01.11.1996, Qupperneq 6

6 FÖSTUDAGUR 1. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
EINAR,
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Björn eru í hópi reyndustu fjalla- og
björgunarmanna landsins.
Leggja á Ever-
est næsta vor
ÞREMENNINGARNIR fara upp suðurhlíð fjallsins eða sömu leið og Hillary fór árið 1953.
ÞRÍR af reyndustu fjalla- og björg-
unarmönnum íslands, Björn Olafs-
son og Hallgrímur Magnússon úr
Hjálparsveit skáta í Reykjavík og
Einar Stefánsson úr Hjálparsveit
skáta í Kópavogi, verða í vor, ef
allt gengur að óskum, fyrstir íslend-
inga til að klífa hæsta fjall verald-
ar, Everest, sem er 8.848 metra
hátt.
Ásamt áralangri reynslu af
björgunarstörfum á fjöllum og
óbyggðum hafa þeir félagar aflað
sér mikillar reynslu í háfjallakiifri
víða um heim. Saman hafa þeir
klifið fjallið Cho Ouy í Tíbet, sem
er 8.201 metra hátt, en það er
hæsti tindur sem íslendingar hafa
klifið. Á undanförnum árum hafa
þeir klifíð fræga tinda í Bandaríkj-
unum, Evrópu og Asíu sem allir eru
á milli 6.000 og 8.000 metrar á
hæð.
Boðin þátttaka
Leiðangurinn verður farinn í
samvinnu við breskan
leiðangursstjóra, John
Tinker, sem á að baki
um þrjátíu leiðangra til
Himalaya. Tinker hafði
skipulagt þennan leið-
angur með alllöngum
fyrirvara, en bauð Islendingunum
þremur að slást i hópinn sökum
reynslu þeirra. Verða 10 aðrir vest-
rænir fjallgöngumenn í ferðinni að
meðtöldum áströlskum lækni hóps-
ins.
Með í för á fjallið verður 10
manna hópur Sherpa sem burðar-
menn. Þeir eru þrautreyndir fjalla-
menn og hefur leiðtogi burðar-
mannanna, Babu, þegar klifið fjall-
ið sjö sinnum. Þessi sami hópur
burðarmanna fylgdi Birni, Einari
og Hallgrími þegar þeir klifu Cho
Oyu í Tíbet sl. haust.
Þremenningarnir eru félagar í
Landsbjörgu, en Landsbjörg kemur
til með að veita þeim aðstoð við
þjálfun og æfingar á næstu mánuð-
um, sem og við annan undirbúning
leiðangurins. Ber leiðangurinn nafn
Landsbjargar, enda er félagið helsti
styrktaraðili leiðangursmanna,
jafnvel þó að samtökin láti þeim
ekki í té beinan fjárstuðning.
Stefnt á tindinn
í byrjun maí
Gert er ráð fyrir að ferðin á fjall-
ið taki samtals 10 vikur. Þeir halda
frá íslandi í lok mars á
næsta ári. Fyrstu búðir
verða settar upp í 5.300
metra hæð 7.-10. apríl.
Næsti áfangi er yfir mjög
erfiðan skriðjökul, en
hann skríður að meðaltali
fram um 1 metra á dag. Gert er
ráð fyrir að lokið verði uppsetningu
allra búða 3. maí og reynt verði við
tindinn 5.-15 maí. Áætlunin gerir
ráð fyrir að komð verði af fjallinu
27. maí og þremenningarnir komi
til Islands í byijun júní.
Bjöm Ólafsson ságði að þeir
myndu nota súrefniskúta þegar
komið yrði í 8.000 metrá hæð.
Hann sagði að 18 klukkutíma tæki
að komast frá efstu búðum á tind-
inn að jafnaði, 12-13 tíma upp og
6 tíma niður. í þessari miklu hæð
væru helstu erfiðleikar leiðangurs-
manna hætta á kali. Ástæðan væri
sú að loftið væri svo þunnt, sem
leiddi til þess að blóðið þykknaði
og rynni illa út í húðina. Veðrið
væri hins vegar sá þáttur sem réði
mestu um hvort leiðangurinn
heppnaðist eða ekki. Hann sagði
að búast mætti við öllum tegundum
af veðri á þessum slóðum. Maí
væri þó sá tími ársins sem mestar
líkur væru á þokkalegu veðri á
Everest. Þá væri fjallið tiltölulega
snjólétt og monsúnrigningatíminn
ekki hafinn.
Einar, Björn og Hallgrímur munu
næstu mánuði markvisst búa sig
undir glímuna við Everest. Einar
Stefánsson sagði að undirbúningur-
inn miðaðist við að reyna að útiloka
öll vandamál sem þeir mögulega
gætu. Þeir gætu að sjálfsögðu ekki
haft áhrif á þætti eins og veðurfar
eða veikindi.
Hallgrímur Magnússon sagði að
andlegur undirbúningur væri einnig
mikilvægur. Hann fælist aðallega í
að kynna sér allar aðstæður á fjall-
inu og reyna að átta sig á hvers
konar vandamál þeir kæmu til með
að þurfa að leysa. Það væri mikil-
vægt fyrir þá að starfa vel saman,
þekkja hver annan og vita hvernig
hver og einn kæmi til með að bregð-
ast við erfiðleikunum. Samstarf
þeirra þriggja hefði varað í mörg
ár við klifur í mörgum fjöllum heima
og erlendis og þess vegna mynduðu
þeir sterka heild.
Búnir undir að
tapa glímunni
Einar sagði að klifur í Everest
væri erfitt tæknilega, en þó skipti
mestu máli hve hátt fjallið væri.
Þó það væri ekki nema um 650
metrum hærra en Cho Oyu væri
það mun erfiðara vegna þess að
hver metri í þessari hæð væri afar
erfiður. Súrefni í þessari hæð væri
aðeins um þriðjungur af því sem
væri við venjulegar aðstæður og
því reyndi klifur á Everest mikið á
líkamann. Hann sagði að
það væri draumur hvers
fjallamanns að komast á
Everest og þeir væru til-
búnir til að takast á við
þetta verkefni.
Hallgrímur, Björn og
Einar hafa verið lánsamir á sínum
klifurferli. Þeir hafa þó tvisvar orð-
ið frá að hverfa við fjallaklifur er-
lendis. í annað skiptið þjáðust þeir
af svokallaðri fjallaveiki og í hitt
skiptið töldu þeir ekki óhætt að
halda áfram vegna snjóflóðahættu.
Einar sagði að þessi reynsla væri
mikilvæg fyrir þá. í þessari ferð
eins og í öllum öðrum yrði þeirra
meginsjónarmið að tefla ekki á tvær
hættur. Þeir gerðu sér grein fyrir
að talsverðar líkur væru á að leið-
angurinn heppnaðist ekki, en töl-
fræði sýndi að 4 af hveijum 10 leið-
angrum heppnuðust.
Þeir væru undir það búnir að
einhveijir þremenninganna eða jan-
vel allir yrðu að gefast upp við glím-
una við Everest. Á sjötta hundrað
manna hafa klifið Everest frá því
að Hillary tókst að komast þangað
fyrstur manna árið 1953. Nokkrir
hafa farið oftar en einu sinni og
samtals hafa verið farnar 670 ferð-
ir á tindinn.
Áætlaður kostnaður við ferðina
er 7,5 milljónir króna og fer um
helmingur í að greiða leyfisgjöld í
Tíbet. Landsbjörg og þremenning-
arnir hafa leitað til fyrir-
tækja og stofnana með
fjárframlög. Fjármögnun
er ekki lokið en er þó það
langt komin að útlit er
fyrir að hún komi ekki í
veg fyrir að ferðin verði
farin. Morgunblaðið og RÚV-Sjón-
varp hafa samið um notkun á mynd-
efni og annarri umfjöllun um leið-
angurinn.
Áætlað er að
ferðin kosti
7,5 milljónir
Mikil hætta á
kalií 8.000
metra hæð
Barn sem var bitið af blóðmaur skoð-
að vegna sýkingarhættu
Fólk hvatt til
að vera á verði
FYLGJAST verður grannt með barni
sem varð fyrir blóðmaursbiti nýlega
á Austurlandi sökum sýkingarhættu,
að sögn Bárðar Sigurgeirssonar,
sérfræðings í húð- og kynsjúkdóm-
um. Blóðsýni úr barninu verður sent
til Bandaríkjanna til rannsóknar.
„Erlendis eru þessir maurar mjög
oft smitaðir af hættulegum bakter-
íum sem nefnast borrelia og eru
skyldar bakteríum sem valda sýfilis.
Ef bit þeirra eru ekki meðhöndluð,
geta þær komist í taugakerfi fólks
og gert usla,“ segir Bárður.
Dæmi um höfuðverk
og lömun
Hann segir ástæðu fyrir fólk að
vera á varðbergi, sérstaklega á
ferðalagi erlendis, og eigi ferðalang-
ar einkum að hafa augun opin fyrir
því, verði þeir fyrir stungu eða biti,
hvers konar skordýr hefur gert sér
dælt við þá.
Eftir bitið og útbrot þeim samfara
næstu vikur á eftir, geta liðið marg-
ir mánuðir og jafnvel ár áður en
einkennin ná taugakerfinu, ef ekkert
er að gert. Bárður segir einkennin
t.d. geta verið höfuðverkur, lömun
o.fl., en sjúkdómurinn leggst á mörg
líffærakerfi og getur sjúkdóms-
myndin verið mjög mismunandi.
Sjúkdómurinn hefur angrað íbúa
á austurströnd Bandaríkjanna, eink-
um í Connecticut, og er utan þeirra
algengastur í Evrópu, þar á meðal
öllum Norðurlöndum utan íslands
og flestum löndum Norður- og Mið-
Evrópu. Tölur um smit sýna að
hættan er mismikil eftir landsvæðum
og afbrigðum maursins, og er talið
að 1-50% maura geti borið sýkingu.
„Þetta getur verið mjög iúmskt
ferli, því vegna þess hversu langt
líður frá biti þangað til einkenni
gera vart við sig, muna fórnarlömb-
in oft ekki eftir bitinu, hafi þau á
annað borð tekið eftir því,“ segir
Bárður.
KVENKYNS blóðmaur við hlið
smápenings til að sýna hversu
smátt þetta kvikindi er. Á mynd-
inni til hægri sjást útbrot eftir bit
í oínboga.
Sýgur blóð í 2-14 daga
Blóðmaurinn, eða margfætlu-
maurinn öðru nafni, þrífst sérstak-
lega vel á stöðum þar sem loftraki
er mikill og eru gróðurríkir blettir
nálægt vatni og skógar dæmigerð
svæði. Hann er virkastur seint á
vorin og snemma á sumrin. Maurinn
bíður gjarnan eftir bráð sinni á
grasstrái og festir sig á húð þeirra,
oft ganglimi. Hann sýgur síðan blóð
í 2-14 daga.
Tvö dæmi um sýkingu af völdum
þessa maurs hafa komið fram hér-
lendis og í báðum tilvikum voru hin-
ir sýktu bitnir erlendis. Fyrra atvik-
ið gerðist árið 1992 og var um að
ræða liðlega fertuga konu sem var
í sumarleyfi í Hollandi um miðjan
júní, og vaknaði skyndiiega eina
nóttina við óþægindi á baki. Skordýr
af einhveiju tagi hafði verið fast við
húðina þar og sló hún það af og
hugleiddi málið ekki frekar.
Á næstu vikum varð hún vör við
rauðleita bólu sem jókst smám sam-
an í umfangi. Eftir nokkurt skeið
vaxandi roða hvarf roðinn í miðju
útbrotanna og húðin þar varð eðli-
leg. Við skoðun fimm vikum eftir
bitið kom í ljós daufur roði við hægri
öxl á u.þ.b. lófastóru svæði. Konan
gekkst undir lyfjameðferð með þeim
árangri að hún var einkennalaus við
skoðun mánuði síðar og hefur verið
síðan.
í seinna tilvikinu, sem kom upp
ári síðar, var um að ræða hálffimm-
tugan bílstjóra sem var bitinn af
einhvers konar maur í hnésbót um
miðjan júní í Póllandi. Um tveimur
vikum síðar varð hann var við rauð-
leita bólu og síðan roða í kringum
bóluna sem fór vaxandi og á u.þ.b.
viku var svæðið orðið lófastórt.
Einkennin voru upphaflega greind
sem sveppasýking, en húðútbrot uxu
smám saman og skreið roðinn upp
eftir lærinu, en húðin á stungustaðn-
um varð eðlileg. Mánuði eftir stung-
una fann bílstjórinn fyrir slæmum
höfuðverk sem lá aftan í hnakka og
geislaði fram, auk þess að versna
við áreynslu.
Eiginkonan þekkti maurinn
Um tveimur mánuðum eftir upp-
haflegu stunguna fóru útbrotin hins-
vegar dvínandi en héldu þó áfram
að þokast ofar og voru komin upp í
nára. Höfuðkvalir mannsins voru
áfram slæmar og þurfti hann mikið
af verkjalyljum, auk þess sem honum
reyndist erfitt að stunda starf sitt.
Eftir læknisskoðun og lyijameð-
ferð hurfu útbrot á um tveimur vik-
um en verkurinn ekki fyrr en við
áframhaldandi lyfjagjöf, og var alveg
horfinn um tveimur mánuðum síðar.
„Maðurinn hafði sjálfur engar
áhyggjur af stungu maursins, en það
sem varð honum í raun og veru til
bjargar er að eiginkona hans er af
erlendum uppruna og þekkti hættuna
samfara blóðmaurnum, ekki síst fyr-
ir þær sakir að ytra hafði einhver
úr fjölskyldu hennar látist úr þessari
sýkingu," segir Bárður.
I
I
i
í
I
i
f
C
f
I
f
i
f
(
I
1
.