Morgunblaðið - 01.11.1996, Side 16

16 FÖSTUDAGUR 1. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
-
_________________________ÚR VERINU
Forðast ber gagnaðgerðir
frá aðfldarþjóðum NAFO
Formlegum andmælum um veiðistjórn á Flæmingja-
grunni fylgir ákvörðun um einhliða veiðistjórn á næsta ári
i
I
>
)
í
í
\
i
Morgunblaðið/Golli
ÞORSTEINN Pálsson sjávarútvegsráðherra hafnaði auðlindagjaldi
á sjávarútveginn í ræðu sinni á aðalfundi LIU og sagði að sam-
bærilegar skattareglur ættu að gilda um allt atvinnulífið. Kristján
Ragnarsson, formaður LÍÚ, hlýðir hér á ræðu Þorsteins, en hann
telur umræðuna um sjávarútveginn allt of neikvæða. i
Sjávarútvegsráðherra á aðalfundi LIU |
Sambærilegar
skattareglur gildi
um atvinnulífið allt >
ÞORSTEINN Pálsson sjávarút-
vegsráðherra sagði á aðalfundi LÍÚ
í gær að frestur til að andmæla
ákvörðun NAFO um stjórn rækju-
veiða á Flæmingjagrunni rynni út
þann 27. nóvember nk. „Formleg-
um andmælum íslands mun fylgja
ákvörðun um einhliða stjórn okkar
á veiðunum á næsta ári. Er slíkt
nauðsynlegt til að sýna umheimin-
um að Islendingar sýna fulla
ábyrgð varðandi umgengni um auð-
lindir sjávar og til að forðast gagn-
aðgerðir frá öðrum aðildarþjóðum
NAFO.“
Hann riíjaði upp á fundinum að
sjónarmið Islands um stjórn rækju-
veiða á Flæmingjagrunni hefðu
ekki fengið hljómgrunn á ársfundi
samtakanna í Pétursborg í haust.
Engin ástæða væri til að efast um
samhljóða álit vísindanefndar
NAFO um að draga verði úr sókn-
arþunga. Á fundinum urðu tillögur
um sóknarstýringu ofan á og lykt-
aði fundinum með því að tillögur
um slíkt stjórnkerfi voru samþykkt-
ar af öllum aðildarþjóðunum nema
íslandi sem lýsti því yfir að það
myndi mótmæla þessari ákvörðun
og setja sér einhliða aflamark sem
yrði verulega lægra en nam veið-
inni í ár.
Óábyrg afstaða ESB
Samningar þeir, sem náðust milli
íslands, Færeyja, Noregs og Rúss-
lands á síðasta vori um norsk-
íslenska síldarstofninn voru aðeins
til eins árs, að sögn Þorsteins. „Því
miður kaus Evrópusambandið að
standa utan þessara samninga.
Ákvað bandalagið sér 150 þúsund
lesta einhliða aflakvóta og er sú
ákvörðun óásættanleg hvort sem
tekið er mið af dreifingu síldarinn-
ar fyrr og nú eða af aflareynslu.
KRISTJÁN Ragnarsson, formaður
Landssambands íslenskra útvegs-
manna, sagðist í setningarræðu
sinni á aðalfundi LÍÚ í gær furða
sig á neikvæðri þjóðfélagsumræðu
í garð útvegsmanna og kröfum um
gifurlega skattlagningu á þann arð,
sem stjórnkerfi fiskveiðanna gæfi
þeim. Við lægi að það væri talið
vandamál að sjávarútvegurinn gæti
eitthvað grynnt á skuldum sínum,
en svo virtist sem framsal veiði-
heimilda vægi þyngst í hinni nei-
kvæðu umræðu. Viðskipti með
veiðiheimildir væru eitthvað, sem
fólki þætti aðfinnsluvért. Með hlið-
sjón af hinni neikvæðu umræðu
má álykta sem svo, að mati Krist-
jáns, að útvegsmenn hafi ekki stað-
ið sig sem skyldi í að skýra fyrir
almenningi á hvaða meginþáttum
fiskveiðistjórnunarkerfið byggist.
Kristján sagði að aflamark með
fijálsu framsali, eins og við byggj-
um við nú, væri tvímælalaust hag-
kvæmasta fiskveiðistjórnunarkerf-
ið, sem völ væri á. Ekki færi á
milli mála að það hefði átt ríkan
þátt í að fleyta okkur yfir þá erfið-
leika, sem minnkandi veiðiheimildir
á liðnum árum hefðu valdið okkur.
Jöfn skipti
„Nauðsynlegt er að gera sér
grein fyrir að 80% úthlutaðra veiði-
heimilda eru veidd af þeim skipum,
Til að kóróna óábyrga afstöðu ESB
er nú komið í ljós að sambandið
hefur ekki framfylgt eigin ákvörð-
un og hefur ESB nú tilkynnt 197
þúsund lesta afla til NEAFC. Verð-
ur ekki annað sagt en að langur
vegur sé milli orða sjávarútvegs-
stjóra ESB á ráðstefnu hér um
þörf á ábyrgri alþjóðasamvinnu og
athafna ESB á síldarmiðum.“
Þorsteinn sagði að framundan
væru viðræður um stjórn síldveið-
anna á næsta ári. Nýútkomin
skýrsla vísindamanna samningsað-
ilanna fjögurra sýndi að ekki virtist
marktækur munur á dreifingu síld-
arinnar frá fyrra ári og því virtist
einsýnt að samningar yrðu byggðir
á svipuðum grunni fyrir næsta ár.
í þeim samningum hlyti megin-
verkefnið að vera að tryggja aðild
Evrópusambandsins að ábyrgri
fiskveiðistjórnun, en miðað við
framferði sambandsins í ár, væri
erfitt á þessari stundu að vera með
bjartsýni um að slík niðurstaða
næðist.
Karfaskiptingin viðunandi
í upphafi þessa árs náðist sam-
komulag innan NEAFC um stjórn
veiða úr úthafskarfastofninum á
Reykjaneshrygg sem Rússland og
Pólland lýstu sig reyndar óbundin
af. „Það er mitt mat að niðurstaðan
um skiptingu úthafskarfastofnsins
sé viðunandi fyrir ísland. Hitt er
jafnljóst að ef framhald á að verða
á stjórn NEAFC á úthafskarfaveið-
um þarf stofnunin að samþykkja
reglur um veiðieftirlit og tilkynn-
ingar um afla sem eru til þess falln-
ar að skapa traust til þess að sett-
ar reglur séu haldnar af skipum
allra aðildarþjóða.“
Þorsteinn sagði að tími væri til
kominn að láta reyna til þrautar á
sem úthlutað er til. Meirihluti við-
skipta með veiðiheimildir er fólginn
í jöfnum skiptum mismunandi teg-
unda vegna þess að einum hentar
betur að veiða tiltekna fisktegund
en öðrum,“ segir Kristján. „Málið
fer að vandast þegar kemur að við-
skiptum óskyldra aðila. Að sjálf-
sögðu eiga þeir sama rétt og aðrir
til að hagræða í sínum rekstri með
því að flytja veiðiheimildir milli
skipa. En þarna verða til viðskipti,
sem greitt er fyrir með krónum og
aurum. Þessi viðskipti, sem eru
óaðskiljanlegur hluti framseljanlegs
aflamarks, eru lítil miðað við heild-
arflutning veiðiheimilda milli skipa.
í þessum tilfellum fullyrða auð-
lindaskattsmennirnir að eðlilegra
væri að greiða til ríkisins en ekki
til annars útgerðarmanns. Það sem
þeir virðast ekki skilja er að fram-
sal aflamarks eykur hagkvæmni."
Aumkunarvert hlutskipti
Kristján sagði að ekki léki á því
neinn vafi að þáttur ritstjóra Morg-
unblaðsins vægi þungt. „Hafi ein-
hver velkst í vafa um að málflutn-
ingur þeirra byggðist á illmælgi og
óvild, ættu þeir hinir sömu að hafa
sannfærst þegar litið er til skrifa
þeirra að undanförnu, þar sem
fréttamönnum er blygðunarlaust
beitt til þess að fylgja eftir ritstjórn-
arskrifum þeirra. Hlutskipti rit-
samningsvilja Norðmanna og
Rússa í Barentshafssmugunni. Á
liðnu vori hefði ekki borið mikið á
milli og ætti því að vera unnt að
ljúka þeim samningum. Þar kæmi
til kasta nýrrar norskrar ríkis-
stjórnar.
Grálúðan veldur áhyggjum
Sjávarútvegsráðherra sagði að
ástand grálúðustofnsins ylli miklum
áhyggjum. Að hluta til gætum við
kennt um eigin ofveiði. Hann benti
á að núverandi reglur laga um
stjórn fiskveiða um millifærslu afla-
heimilda milli tegunda gerðu okkur
ókleift að geta með vissu fullyrt að
staðið væri við ákvarðanir um leyfð-
an heildarafla af þeim tegundum,
sem veiddust hér í hlutfallslega litlu
magni. „Hefur grálúðustofninn á
undanförnum árum oft orðið illilega
fyrir barðinu á þessum reglum. Er
að mínu mati óhjákvæmilegt að
gera hér breytingar á. Annað
áhyggjuefni er sívaxandi og að því
er virðist stjórnlausar veiðar ná-
granna okkar í austri og vestri úr
þessum sameiginlega stofni. í vor
var haldinn fyrsti samningafundur-
inn með Færeyingum og Grænlend-
ingum um nýtingu grálúðustofns-
ins,_“ sagði Þorsteinn og bætti við
að íslendingar hefðu nú ákveðið að
bjóða til samningafundar í Reykja-
vík í desember um grálúðuna. Afar
mikilvægt væri að ná niðurstöðu
um heildarnýtingu stofnsins því ella
kynni svo að fara að hann yrði
eyðilagður með ofveiði á skömmum
tíma. Jafnframt væri ætlunin að
ræða um stjórn veiða úr sameigin-
legum karfastofnum. Ráðherrann
sagði að sömuleiðis væri mikilvægt
fyrir fámennar þjóðir, eins og okk-
ur, að knýja á um sérstakar reglur
varðandi úrlausn deiluefna.
stjóra þessa blaðs er aumkunarvert
þegar litið er til þess að áður fyrr
var það í bijóstvörn fyrir atvinnulíf-
ið en nú berst ritstjóri þess fyrir
auknum rikisafskiptum, aukinni
skattheimtu og meiri sósíalisma.
Það hefði einhvern tima þótt eftir-
tektarvert að síðasta alvöru sósíal-
istann skuli daga uppi sem ritstjóri
Morgunblaðsins.“
Hann sagði að til væru þeir, sem
létu þessi skrif ekki á sig fá og
gerðu sér grein fyrir tilgangi þeirra,
m.a. forsætisráðherra, sem með
mjög skýrum hætti og í nánu sam-
starfi við sjávarútvegsráðherra
hefði kveðið niður kröfur um auð-
lindagjald á landsfundi flokks síns
fyrir skömmu. Ennfremur hefðu
þeir staðið að því að setja rækilega
ofan í við tvo þingmenn af Vest-
fjörðum, sem farið hefðu fram með
tillögur um sóknar- og flotastýr-
ingu, sem hefðu átt að leiða til
meiri miðstýringar hins opinbera
en áður hefði þekkst í íslenskum
sjávarútvegi. „Eg tel að fiskveiði-
stjórnunarkerfið standi nú traustari
fótum en nokkru sinni fyrr eftir svo
skýran stuðning frá stærsta flokki
landsins, sem fram kom á lands-
fundi hans. Við þekkjum öll já-
kvætt viðhorf forystumanna hins
stjórnarflokksins til þess fiskveiði-
stjórnunarkerfis, sem við búum
við,“ sagði Kristján.
ÞORSTEINN Pálsson sjávarútvegs-
ráðherra sagði á aðalfundi LÍÚ í
gær að þeir peningar, sem yrðu til
í sjávarútvegi, væru ekkert annarr-
ar náttúru gæddir en þeir pening-
ar, sem yrðu til í öðrum atvinnu-
greinum og því væri eðlilegt að um
atvinnulífið allt gildi sambærilegar
skattareglur.
Skattur lagður á
aflaheimildir frá upphafi
Ráðherrann sagði að í umræðum
um nýjan auðlindaskatt heyrðist
gjarnan að knýja þyrfti á um viður-
kenningu á því grundvallaratriði að
leggja megi skatt á aflaheimildir.
„Sannleikurinn er hinsvegar sá að
því fer víðsfjarri að deilan standi
um þetta. Frá upphafi hefur verið
lagður skattur á aflaheimildir. Fyrst
til að standa að hluta undir veiði-
stjórnun og eftirliti, síðan til að
standa undir öllum kostnaði við
stjórnun og eftirlit, úreldingar-
styrkjum og hluta af óreiðuskuldum
ríkisstjórnar Steingríms Hermanns-
sonar. Þessi skattur er yfir 700
milljónir í dag. Stærstu útgerðar-
fyrirtækin eru að greiða milli 20
og 30 milljónir króna í slíkan skatt
og algengt er að trillukarlar greiði
frá 100 og upp í 300 þúsund krón-
ur.“
Deilt um hvort hækka eigi
núverandi skatta
Þorsteinn sagði að í reynd sner-
ist deilan um réttmæti auðlinda-
skatts um hvort hækka eigi þessa
skatta eða ekki. Sumir héldu því
fram að réttlátara væri að stjórn-
málamenn úthluti arðinum af sjáv-
arútveginum en markaðurinn. „Þótt
markaðurinn sé ekki gallalaus,
sannfærðist ég á unga aldri um það
að á þeim bæ væri málum betur
ráðið en á vettvangi stjórnmálanna.
Við þurfum að sjálfsögðu að afla
tekna hjá fyrirtækjum og einstakl-
ingum til þess að standa undir skil-
greindri þjónustu ríkisins. Það er
hlutverk stjórnmálamanna."
Skattar á atvinnufyrirtæki <
lækki
Hitt grundvallaratriðið, sem L
menn hlytu að takast á um í þessu *
sambandi er hvort nýr auðlinda-
skattur myndi bæta samkeppnis-
hæfni atvinnuveganna, að sögn
Þorsteins. „í athyglisverðum leiðara
Morgunblaðsins í gær [fyrradag]
um það efni er bent á að mikilvægt
sé að stjórnvöld lækki skatta á at-
vinnufyrirtæki til þess að auka sam- .
keppnishæfni þeirra í útflutningi.
Ég er þessu sjónarmiði hjartanlega R
sammála, en krafan um nýjan auð- |
lindaskatt rímar ekki beinlínis við "
það.“
Aukin skattlagning veldur
fjármagnsskorti í útveginum
Þorsteinn sagði að í þessu sam-
bandi mætti einnig hafa í huga að
enginn hafi haldið því fram að arð-
semi sjávarútvegsfyrirtækja ætti t
að vera minni en annarra, að hlut-
hafar í sjávarútvegsfyrirtækjum 1
ættu að fá minni arð af fjárfestingu |
sinni en gengur og gerist í öðrum
atvinnugreinum. „Ef menn gengju
svo langt í skattheimtu, myndi blasa
við fjármagnsskortur í sjávarútveg-
inum og ríkisvaldið yrði að axla það
hlutverk að koma með eigið fé inn
í atvinnugreinina. Ég hef engan
heyrt mæla fyrir því. Þess vegna
er það líka svolítil blekking að halda 1
því fram að skattheimtan sé ein-
hver leið til að auka réttlæti við ^
skiptingu arðsins," sagði sjávarút- I
vegsráðherra.
Kristján Ragnarsson á aðalfundi LÍÚ
Framsalsheimildin \egur
þyngst í neikvæðri umræðu