Morgunblaðið - 01.11.1996, Blaðsíða 26

26 FÖSTUDAGUR 1. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Veður-
brot
MYNPLIST
Hafnarborg
TEIKNINGAR
Helga Armaiins. Opið kl. 12-18
alla daga nema þriðjud. til
4. nóvember; aðg-angnr 200 kr.,
gildir á báðar sýningar.
ÍSLENSKIR listamenn hafa líkt
og starfsfélagar þeirra erlendis
gjarna myndað litla hópa, á stundum
í kringum ákveðin vinnubrögð og
stefnur, en ekki síður af einföldum
hagkvæmnisástæðum. Þannig hefur
listafólk getað komið sér upp heppi-
legu vinnuhúsnæði og jafnvel sýning-
araðstöðu með sameiginlegu átaki,
sem einstaklingnum hefði reynst
ókleift verkefni.
Helga Ármanns hefur um langt
skeið tilheyrt einum siíkum hópi, sem
kenndur er við Art-Hún, og hefur
tekið þátt í ýmsum samsýningum
með stöllum sínum þar, auk þess að
hafa verið vel virk í íslensk Grafík
og sýningum á þess vegum. í Sverris-
sal Hafnarborgar stendur nú hins
vegar yfir önnur einkasýning lista-
konunnar.
Það er hið kvenlega form, sem er
undirstaða allra verkanna, en hér er
að finna á þriðja tug kola- og rauðk-
rítarteikninga sem Helga hefur unn-
ið á blandaðan pappír. Óll eru verkin
kennd við veðrabrigði, vinda eða árs-
tíðir, þar sem rauðkrítin, kolin og
HELGA Ármanns: Sólfarsvindur.
hvítur litur blandast saman til að
skapa þær heildir, sem er að finna
í hverri mynd. Fyrstu þijár myndirn-
ar eru gerðar sem klassískar stúdíur
kvenlíkamans, en síðan má segja að
hann leysist meira og minna upp í
fletinum, þannig að einstakir líkams-
hlutar, vangasvipir, sérstæð sjónar-
horn og frumformin verða meira
áberandi í myndbyggingunni. I síð-
ustu verkunum, einkum þeim smærri
(þ.e. sem eru kennd við haustið) má
raunar segja að formin hafi alfarið
verið leyst upp í línuspil litanna.
Á stundum verður formgerðin
sterk og fer vel við yfirskrift mynd-
anna, eins og t.d. í „Hnúkaþeyr"
(nr. 6), sem og hinni teygðu ímynd
kvenverunnar í „Sólfarsvindur“ (nr.
9). Oftar er það þó einkum samvinna
lita og pappírs, sem dregur að sér
athyglina, en pappírsbrot eru víða
fest ofan í aðalmyndina, líkt og til
áhersluauka og til að styrkja þær
litaandstæður, sem þarna eru á ferð-
inni. Handunninn pappírinn hefur
einnig til að bera sjálfstætt æða-
kerfi, sem verður virkur þáttur í lið-
legri myndsköpuninni áður en yfir
lýkur.
Hér er vel að verki verið í hefð-
bundnum miðli, sem nýtur sín vel í
höndum listakonunnar.
Eiríkur Þorláksson
Dagskrá
um Guðrúnu
frá Lundi
Sauðárkróki. Morgunblaðið.
í TILEFNI þess að
50 ár eru liðin frá
því að Dalalíf, fyrsta
skáldverk Guðrúnar
frá Lundi, kom út
verður dagskrá um
bókmenntaverk
hennar í félags-
heimilinu Bifröst á
Sauðárkróki næst-
komandi laugardag
kl. 15.30.
Guðrún Árna-
dóttir rithöfundur,
sem fædd var að
Lundi í Fljótum og
kenndi sig alla tíð
við þann stað, hóf
ritstörf mjög ung,
en þó að flest æskuverk hennar
lentu í glatkistunni mun hluti
af sögu hennar Dalalíf vera eitt
af því fyrsta sem hún skrifaði.
Eftir að Guðrún fluttist til
Sauðárkróks hóf hún markvissar
skriftir og kom skáldsagan Dala-
líf út á vegum ísafoldarprent-
smiðju árið 1946. Þegar urðu
sögur Guðrúnar vinsælar og hafa
bækur hennar allt til þessa dags
verið útlánahæstar í bókasöfnum
iandsins og Guðrún frá Lundi
þannig einn mest lesni íslenski
rithöfundurinn.
í tilefni þessara
tímamóta þótti af-
mælisnefnd Sauðár-
krókskaupstaðar til-
valið að efna til dag-
skrár um verk Guð-
rúnar og í Bifröst
munu bókmennta-
fræðingarnir Sigur-
rós Erlingsdóttir,
Valdimar Gunnars-
son og Marín Guð-
rún Hrafnsdóttir,
sem er barnabarn
Guðrúnar, fjalla um
verk hennar, en
einnig munu nokkrir
heimamenn greina
frá kynnum sínum
af skáldkonunni.
Þá verður leiklesið úr verkum
Guðrúnar og bækur hennar og
handrit að nokkrum bókum
verða til sýnis ásamt ljósmynd-
um. Kvenfélag Sauðárkróks sér
um kaffiveitingar og „með ðí“ í
anda bóka Guðrúnar og hljóm-
listarmaðurinn Rögnvaldur Val-
bergsson leikur lög þessa tíma-
bils.
Umsjónarmenn dagskrárinnar
eru þau; Marín Guðrún Hrafns-
dóttir, Edda V. Guðmundsdóttir
og Jón Ormar Ormsson.
Guðrún
frá Lundi
Uppreisn
einstæðingsins
TÁLBEITAN ★ ★ ★
KVIKMYNPIR
Rcgnboginn
NEYÐARÁSTAND* * ★ Vi
FINNSKI leikstjórinn Mika Kaurismaki
er gestur Kvikmyndahátíðar Reykjavíkur
en nýjasta myndin eftir hann á hátíðinni
heitir Neyðarástand og markar nokkra
stefnubreytingu fyrir hann. Flestar myndir
Mika hafa gerst á meðal alþýðufólks í Finn-
landi nútímans en þessi er á ensku með
bandarískum leikurum í aðalhlutverkum,
James Russo og Cynda Williams, og gerist
í Fíladelfíu. En Hættuástand er engin Holly-
wood-mynd. í henni er sama finnska eymd-
in, jafnt í lýsingu á kringumstæðum sem
persónurnar búa við og tilfinningalegum
samskiptum þeirra, og í fínnskum myndum
Kaurismaki-bræðra.
Eitthvað er Mika að bauka við banda-
ríska film-noir stílinn í þessari mynd og
með viðunandi árangri í raun. Handrit
Andre Dagass er skrifað í slíkum anda og
blandar saman vonlausri ástarsögu og und-
irheimaspennu. Cynda Williams ber femme
fatale stimpilinn utan á sér sem fangi er
situr inni fyrir smákrimmann manninn sinn
en James Russo er fangavörðurinn sem hún
notar á fölskum forsendum til að flýja.
Ástarfuni, svik og loka-
uppgjör í skammbyssu-
skothríð, allt er þetta sam-
kvæmt bókinni. Það er
dapurlegur blús í mynd-
inni sem hæfír vel efninu
og einhver finnskur
tregablær og vonleysi yfir
persónunum. Vel má vera að Mika ætli sér
að gera myndir í Ameríkunni en eftir þess-
ari að dæma verða þær rammfinnskar.
FRANSKI leikstjórinn Bertrand Taverni-
er er kvikmyndahátíðargestum hér að góðu
kunnur en hann er einn
af fremstu leikstjórum
Frakklands og hefur verið
um langa hríð. Hátíðar-
mynd fians er Tálbeitan
sem fjallar um unga,
franska iðjuleysingja er
dreymir um betri tíð vest-
ur í Bandaríkjunum og taka að myrða til
fjár svo draumurinn megi rætast. Eins og
svo margar aðrar myndir hafa gert á undan
Tálbeitunni reynir hún að finna svar við
því af hveiju venjulegt fólk gerist morðingj-
ar en þegar stórt er spurt verður fátt um
svör.
Myndin er býsna vel leikin og hafa ungu
leikararnir sem fara með aðalhlutverkin
þrjú mjög góð tök á siðblindni persónanna
og tilfinningadofa. Ung stúlka kemur sér í
kynni við ríka menn á veitingastað og síðan
ræna tveir félagar hennar mennina og drepa
á meðan hún hækkar í ferðaspilaranum sín-
um. Fjölmargar tilvísanir er að fínna í
bandarískt kvikmyndafóður en Tavernier
gengur þó ekki svo langt að kenna því alfar-
ið um morðverknaðina. Það er kannski eng-
in skýring til á því af hveiju venjulegt fólk
gerist kaldrifjaðir morðingjar. Mynd Tav-
erniers reynir að finna hluta svarsins í nei-
kvæðum fyrirmyndum, blindri efnishyggju,
algjöru virðingarleysi fyrir mannslífinu sem
af henni sprettur og hreinlega barnaskap.
Tavernier hefur gert mjög athyglisverða
og umhugsunarverða mynd nú á tímum
aukins ofbeldis.
Arnaldur Indriðason
ÍMKmNPAHÁTIP
\í T^yJ^ÍVi^
*24.október - 3.nóvember 1996.
Falsaðar
draumaráðningar
Rcgnboginn
TRYGGÐ ★ ★
Stjörnu-
gjöfin
Aldingarðurinn Eden ★ ★
Ameríka ★ ★ ★ ★
Áhugamaður ★ ★ ★
Ástin er kaldari en dauðinn ★
★ 'h
Brimbrot ★ ★★'/:i
Chabert ofursti ★ ★ ★ xh
Daður ★ ★
Dauður ★ ★ 'h
Einstirni ★★★'/?
Fortölur og fuilvissa ★ ★ ★
Heima er verst ★ ★ xh
Hringrás tímans ★ ★
Hvíta blaðran ★ ★ ★ lh
Kolya ★ ★ ★
Kristín Lafranzdóttir ★ ★
Kyrrstaða ★ 'h
Litla systir ★ ★
Nanette og Boni ★ ★
Neyðarástand ★ ★ 'h
Núll á kelvin ★ ★ ★
Stjörnufangarinn ★ ★ ★
Tálbeitan ★ ★ ★
Tryggð ★ ★
Tvær ástfangnar stúlkur ★ ★
Örlög ★ ★
KVIKMYNDIR
Rcgnboginn
STJÖRNUFANGARINN
★ ★ ★
SÖGUSVIÐ Stjörnufangarans
er Sikiley, það sama og í meistara-
verki Tornatore, Paradísarbíóinu.
Hann hverfur enn og aftur til
fortíðarinnar, myndin gerist rétt
upp úr miðri öldinni. Joe Morton
(Sergio Catellito) ferðast milli smá-
bæja á flutningabíl sínum, hlöðn-
um kvikmyndatökuvélum. Hann
kynnir sig á hveijum stað sem
útsendara frá Universalia-kvik-
myndaverinu í Róm, hvetur nyt-
sama sakleysingjana til að koma
í prufutökur sem endi inni á borði
framleiðandanna. Það kosti litlar
1500 lírur að verða heimsfræg
kvikmyndastjarna með 100 milljón
lírur í árslaun. Því miður, þeirra
auðtrúa vegna, er Joe Morton
svikahrappur. Það fer þó ekki hjá
því að hann platar einum of marga
og fær makleg málagjöld.
Tornatore heldur sig á svipaðri
línu, gerir margt gott þó þessi
nýjasta mynd hans skáki ekki
Paradísarbíóinu. Myndin fer vel af
stað og heldur sínu áhugaverða
striki lengst af. Rís hæst er
þorpsbúarnir geta ekki með neinu
móti lært textann í prufutökunum
en fara þess í stað að segja kvik-
myndatökuvélinni frá heimilishög-
um sínum, ættum, heilsufari og
þar fram eftir götunum. Gaman
hefði verið að sjá þá mynd. Dulítið
fellínskt og virkar vel. Síðan kem-
ur ástin til sögunnar hjá þessum
bíræfna draumaráðningamanni, í
líki Beötu (Tiziana Lodato), ungrar
og fallegrar stúlku, en hann viður-
kennir sínar mannlegu tilfinning-
arnar of seint.
Allir vilja verða frægir og ríkir
og svo lengi sem bjartsýnin ræður
ríkjum er það nokkuð ljóst að slík-
ar vonir bærast með okkur flestum.
Draumaheimurinn er lífsnauðsyn,
þetta ferðalag á þær slóðir endar
að þessu sinni með harkalegri brot-
lendingu.
Á 20 ára hjúskaparafmælinu er
sælan farin fyrir löngu í súginn
hjá Margaret (Cher), einmana og
vanræktri eiginkonu og vinnu-
þrælnum Jack (Ryan O’Neal,
manni hennar. Svo gjörsamlega
uppurin að Jack ræður leigumorð-
ingjann Tony (Chazz Palminteri)
til að kála kerlu sinni á afmælis-
daginn. Enda lambaketið farið að
malla í hans hórdómspotti. Marg-
aret er aldeilis ekki á því að geispa
golunni frá fjölskylduauðnum og
beitir hvers kyns brögðum og for-
tölum til að hafa manndráparann
- sem tekur starf sitt mjög alvar-
lega - ofan af verknaðinum.
Tryggð mun vera byggð á leik-
riti eftir einn aðalleikaranna,
Chazz Palminteri, það er ekki fyr-
ir neina aukvisa að flytja þriggja
persóna leikhúsverk yfir á hvíta
tjaldið og Paul Mazursky, hinn
fornfrægi leikstjóri Tryggðar tekst
það heldur brösuglega. Það er
þröngt um fólkið þó sviðið sé auðs-
mannssetur með gnótt herbergja
og reynt sé að nýta rúmið. Þá er
það undarleg ákvörðun að velja í
tvö af aðalhlutverkunum rykfalllna
leikara sem svo sannarlega muna
tímana tvenna. Þau Cher og Ryan
O’Neal hafa ekki farið með stór
kvikmyndahlutverk í áraraðir. Þau
standa sig hvorki vel né illa, Cher
er enn lostaleg kona - með hjálp
nútíma lýtalæknavísinda, en rödd-
ina hefur ekki tekist að yngja upp
og þar kemur sú gamla í heimsókn.
Þáttur Palminteris er stærstur,
auk þess að fara hressilega með
hlutverk Tonys skrifaði hann hand-
ritið, sem vafalaust hefur notið sín
betur á fjölunum. Sagan er oft
fyndin, mörg tilsvörin smellin, en
þetta er gegnsætt verk sem maður
horfir á úr íjarska. Palminteri tókst
mikið betur upp í Bronx Tale sem
leikari og ekki síður sem handrits-
höfundur og reyndar hafa allir við-
komandi átt mun betri dag.
Sæbjörn Valdimarsson