Morgunblaðið - 01.11.1996, Síða 28

28 FÖSTUDAGUR 1. NÓVEMBER 1996
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Nýjar bækur
• í LÍFSKÚNSTNERINN Leifur
Haraldsson er rakinn æviferill
Leifs, umsagnir samferðamanna
hans, lausavísur
og Ijóð. Daníel
Agústínusson
tók saman efni
þessarar bókar.
Þeir Leifur voru
vinir og leikfé-
lagar og hélst
trygg vinátta
þeirra alla tíð.
Leifur setti
nokkurn svip á lífíð í Reykjavík á
árunum 1940-1970. Hann vartíður
gestur á kaffihúsum borgarinnar í
fylgd þekktra skálda og gáfumanna
svo sem Hannesar Sigfússonar,
Jóns Óskars, Jóns úr Vör, Helga
Sæmundssonar og Steins Steinarr.
Leifurv ar sérstæður í útliti og mál-
haltur og vakti því jafnan athygli
þar sem hann kom. Frægur var hann
fyrir orðheppni sína, hnyttin og skörp
tilsvör og snjallar lausavísur. Leifur
var kunnur þýðandi, þýddi m.a. Stríð
og frið eftir Leo Tolsljoj.
„Lítið hefur birst af kveðskap
Leifs á prenti, en hann hafði ótví-
ræða skáldgáfu eins og úrval ljóða
hans í bókinni ber með sér“, segir í
kynningu.
Útgefandi ev Hörpuútgáfan. Bókin
er 150 bls. Kápa: Halldór Þorsteins-
son, Oddi hf. Prentvinnsla: Oddi hf.
• TÖLVA, tölva hermþú hver?
eftir Jón Dan er komin út. Bókin
er handa unglingum og leshneigðu
fólki á öllum
aldri. Sagan er
um bræðurna
Torfa Hauk
13-14 árasem er
að hasla sér völl
í tölvuveröld og
Dodda nokkrum
árum eldri. I
samskiptum við
menn og tölvu
gilda, ef vel á að fara, lögmál sem
aldrei úreldast. Torfi Haukur varar
sig ekki á því og misstígur sig.
„Sagan er um afbrot og refsingu,
græðgi sem engu eirir, friðþægingu,
ungt fólk og saklausar ástir“, segir
í kynningu.
I sögunni er þraut sem lesandinn
getur spreytt sig á. Verðlaun handa
heppnum lesendum eru tölvuprent-
arar sem fyrirtækið EJS gefur.
Bókaútgáfan Keilirgefur út. Bók-
in er 157 síður.
• ÚT ER komin ensk þýðing á ljóða-
bók Normu E. Samúelsdóttur,
Marblettir í regnbogans litum
(1987). Þýðingin
heitir Bruises in
the Colours of a
Ruinhow og er
eftir móður höf-
undarins, Huldu
Valdimarsdóttur
Ritehie. í bókinni
er böl alkóhól-
ismans reifað í
tilfinningah'fi eig-
inkonunnar, aðstandandans. Verkið
hefur verið endurskoðað af höfundi.
Bókin er 53 síður í vasabroti og
fæst í bókabúð Máls og menningar
og Pennanum/Eymundsson. Auk
þess fæst hún hjá þýðanda og höf-
undi verksins. Hún mun fara í dreif-
ingu á Bretlandi innan tíðar.
• BROTNIR hlekkir er skáldsaga
eftir Ken Follett. Sagan hefst í há-
löndum Skotlands í lok 18. aldaren
leikurinn berst ti! London og síðar
Ameríku. Þetta eru miklir umbrota-
tímar. London er á barmi upplausnar
og nýlendurnar í Ameríku undirbúa
að yfirgefa breska heimsveldið. I
kolanámum Skotlands þrælar Mack
McAsh myrkranna á milli en þrá
hans eftir frelsi veldur því að hann
lendir hvað eftir annað í útistöðum
viðvaldhafana.
í kynningu frá útgefanda segir
„Ken Follett er einn vinsælasti met-
söluhöfundur heims nú um stundir.
Bækur hans fara hvarvetna i efsta
sæti rnetsöiulista.
„ Útgefandi er Vaka-Helgafell.
Geir Svansson þýddi bókina. Brotnir
hlekkirer378 bls. aðlengd. Bókin
er brotin um hjá Vöku-Helgafelli og
filmuunnin í Offsetþjónustunni. Leið-
beinandi verð er 2.480 kr.
Norma E.
Samúelsdóttir
Leifur
Haraldsson
INGI Fróði Helgason og Huld Óskarsdóttir í hlutverkum sínum
í „Stalín er ekki hér“.
Stalín er ekki hér
LEIKFÉLAG Hafnarfjarðar
frumsýnir í Bæjarbíói í dag,
föstudag 1. nóvember, leikritið
Stalín er ekki hér eftir Véstein
Lúðvíksson. Þetta verður afmæl-
issýning en nú eru 60 ár frá því
að Leikfélag Hafnarfjarðar
sýndi sitt fyrsta verk. Leikstjóri
er Hanna María Karlsdóttir.
„Leikritið Stalín er ekki hér
er fjölskyldudrama sem gerist í
Reykjavík árið 1957. Þetta er
raunsæisverk og fjallar um til-
finningaleg og pólitísk átök inn-
an venjulegrar íslenskrar fjöl-
skyldu. Þó einna mest milli Þórð-
ar sem er kommúnisti af gamla
skólanum og Huldu dóttur hans
sem kemur að utan með allt aðr-
ar hugmyndir um sambýlishætti
og stjórnmál," segir í kynningu.
Það eru séx hlutverk í sýning-
unni og eru þau öll mjög jöfn.
Hallgrímur Hróðmarsson leikur
Þórð og Anna Ólafsdóttir Huldu
dóttur hans. Önnur börn Þórðar
af fyrra hjónabandi leika Huld
Óskarsdóttir og Gunnar B. Guð-
mundsson. Mundu seinni konu
Þórðar leikur Bára Jónsdóttir og
tilvonandi tengdasoninn Stjána
leikur Ingi Fróði Helgason.
„Vésteinn Lúðvíksson varð
fyrst þekktur fyrir skáldsögur
sínar Gunnar og Kjartan og Eft-
irþankar Jóhönnu. Stalín er ekki
hér sem var fyrsta Ieikrit Vé-
steins var síðan frumsýnt í nóv-
ember 1977 í Þjóðleikhúsinu.
Það sem vakti einna mesta at-
hygli voru þær miklu deilur sem
spunnust um verkið áður en það
var frumsýnt. Ymsir virtust hafa
myndað sér skoðun á verkinu
áður en það kom fyrir sjónir
manna og sýndist sitt hveijum.
Þessar deilur héldu áfram eftir
að verkið var frumsýnt og urðu
æði hatrammar. Gagnrýnendur
og áhorfendur voru þó almennt
ánægðir með verkið og kallaði
einn gagnrýnandinn það „fyrsta
raunsæisverkið úr samtíð okkar
sem fullkomlega heppnast og
markar tímamót bæði í ferli
Vésteins Lúðvíkssonar og ís-
lenskrar leikritunar,“ segir enn-
fremur.
Ljúfur
leir
MYNPLIST
Listhús 39
LEIRLIST
Sigríður Ágústsdóttir. Listhús 39:
Opið kl. 10-18 mánud.-föstud. og
kl. 14-18 laugard. og sunnud. til 4.
nóvember; aðgangur ókeypis.
LEIRINN er einn þeirra miðla
myndlistarinnar sem blómstrað
hafa í seinni tíð með þeirri fjöl-
breytni vinnuaðferða sem þar koma
til greina til að skapa hefðbundin
jafnt sem óvenjulegri form, sam-
setningar lita og áferða. Það er
gaman að fylgjast með þessari þró-
un og með hvaða hætti hver ein-
staklingur leggur þar sitt lóð á
vogaskálarnar.
Sigríður Ágústsdóttir stundaði
listnám sitt einkum í Englandi og
Frakklandi á áttunda áratugnum,
og hefur unnið í leirlistinni undir
handleiðslu þekktra meistara í
Englandi. Segja má að hún hafi
síðan tekið til við listina af nokkr-
um krafti síðustu ár og m.a. tekið
þátt í ýmsum samsýningum, en hér
er á ferðinni hennar fyrsta einka-
sýning.
SIGRÍÐUR Ágústsdóttir: Lofn og Yrpa.
Hún sýnir hér tæplega tuttugu
gripi, flest vasa, könnur eða önnur
kunnugleg form. í sýningarskrá
lýsir listakonan með einföldum
hætti þeirri vinnsluaðferð sem hún
beitti við gerð þeirra, og er það
þakklát tilraun til að gera gestum
auðveldara að átta sig á því sköpun-
arferli sem hér er á ferðinni.
Útkoman er afar slétt, tignarleg
áferð gripanna, þar sem dumbaðir
en ríkulegir litir blasa við með sér-
stökum hætti í hveiju verki fyrir
sig. Oftast er um að ræða litaflæði
sem dreifist um allt yfirborðið með
fijálslegum hætti, en í öðrum tilvik-
um er byggt á finlegu mynstri, sem
verður líkt og undirstaða lita-
spjalds, sem ríkir í viðkomandi hlut.
Sigríður hefur leitað fanga í nor-
rænni goðafræði um nöfn á gripina
á sýningunni, en þau tengjast flest
kvenverum þeirra heima, sem þar
er um fjallað. Þar með er mýkt og
fínleiki formanna einnig undirstrik-
aður með beinum hætti, þar sem
karlkennd nöfn kynnu að virka
nokkuð framandleg í því samhengi
bljúgra lína sem hér blasa hvar-
vetna við.
Af einstökum verkum er hér vert
að benda á gripi eins og „Lofn“,
„Gríður" og „Hljóð“ sem dæmi um
ólíkar formgerðir og litasamsetn-
ingar sem ganga vel upp. Fleiri
væri hægt að nefna en hér er sjón
sögu ríkari og er rétt að óska lista-
konunni til hamingju með þessa
fyrstu sýningu með von um að gott
framhald verði þar á.
Eiríkur Þorláksson
BÓKMENNTIR
Barnabók
HIMINNINN LITAR
HAFIÐ BLÁTT
eftir Sólveigu Traustadóttur. Teikn-
ingar og kápumynd: Freydís Kristjáns-
dóttir, Mál og menning 1996.119 s.
MINNINGAR. Eins og ár í vor-
leysingum þegar þær streyma
fram í hugann fær þær ekkert
stöðvað. Á þessum orðum hefst
stuttur formáli að sögunni um
Margréti litlu í Ljúfuvík og eitt
sumar í lífi hennar. Lesanda er
gefið til kynna að höfundur sé að
rifja upp sæludaga úr fortíð. Sögu-
maðurinn alvitri segir sögu Mar-
grétar og Eddu vinkonu hennar í
sæluumhverfi þar sem öryggi ríkir
og hver dagur er fylltur af sól og
sælu.
Margrét er í fóstri hjá ömmu
sinni og Kela en foreldrar hennar
og systir búa í útlöndum og ekk-
ert meira um þau að segja. Mar-
gœt hefur annan fótinn styttri
Haf og himinn
en hinn en það er
heldur ekkert meira
um það að segja. Hún
er dugleg, heilbrigð
og skynsöm, ákaflega
spekingsleg og greini-
legt er að sögumaður
hefur gaman af að
láta hana sletta fram
heimspekilegum at-
hugasemdum um
ólíklegustu hluti.
Málfar bókarinnar er
málfar fullorðins
fólks. Margrét er
fluglæs og betur læs
en önnur sjö ára börn.
Sögumaður lætur alla
túlka skoðanir sínar. Kettinum
Antoni er gefið mál og hann lýsir
sínum skoðunum á hlutunum:
„Mikið er hún góð þegar hún sef-
ur,“ er hann látinn segja um
Margéti þegar hann fær ekki
svefnfrið. Hænan,
Litla drottning, sem
ber á höfði blúndu-
húfu og ekið er í
dúkkuvagni hefur
líka sínar sérstöku
skoðanir sem sögu-
maður lætur í ljós í
orðastað hennar.
Endalok hænunnar er
eini dramatíski við-
burður sögunnar.
Sumarið hefst með
komu vinkonunnar
Eddu til Ljúfuvíkur.
Þar með hefst sæla
sumarsins og telpurn-
ar eru óaðskiljanlegar
perluvinkonur sem fara og gera
allt saman. Sagan segir frá nokkr-
um fyndnum viðburðum sem flest-
ir tengjast Amalíu kaupfélags-
stjórafrú sem gerð er afkáraleg
og skrýtin. Hún fer á svo háhæl-
Sólveig
Traustadóttir
aða skó að hún steypist yfir sig,
hún drekkur í sig anda úr dular-
fullri silfurflösku Droplaugar syst-
ur sinnar með þeim ^fleiðingum
að hún dansar upp á kaffíborði
gestgjafanna og loks fótbrotnar
hún við að klifra upp í tré á eftir
dóttur sinni.
Nokkrir aðrir atburðir eiga sér
stað án þess að stelpurnar séu
miklir þátttakendur. Sagt er frá
því þegar krakkarnir henda hæn-
um út í tjörn og bijóta egg, en
þeim er sagt frá því eftir á fremur
en að þær verði vitni að því. Frá-
sögn um mannýg naut og krakka
sem detta í sjóinn eru gömul og
ofnotuð minni, einkum ef sagt er
frá þeim úr fjarlægð.
Heimur Ljúfuvíkur er í raun
paradís á jörð. Vandamál eru
hvergi sjáanleg og ef eitthvað
skyldi bjáta á daglangt eru ótal
útréttar hendur til að bæta úr svo
að allt falli í ljúfa löð á ný. Sælan
og lífshamingjan drýpur þar af
hveiju strái og tæpast ber nokk-
urn skugga á tilveruna.
Sigrún Klara Hannesdóttir