Morgunblaðið - 08.11.1996, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 8. NÓVEMBER 1996 25
LISTIR
Milli róman-
tískra elda
TONLIST
Háskölabíó
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Mendelssohn: Suðurejja-forleikur;
Karólína Eiríksdóttir: Klarínett-
konsert; Bruckner: Sinfónia nr. 4.
Einar Jóhannesson, klarínett;
Sinfóníuhljómsveit íslands undir
stjóm Lans Shui. Háskólabíó
fimmtudaginn 7. nóvember kl. 20.
RAUÐUR var litur tónleikaraðar-
innar, innan hverra vébanda var efnt
til sinfóníutónleika í Háskólabíói í
gærkvöld, og sem leggur áherzlu á
að fá til liðs við hljómsveitina heims-
þekkta erlenda einleikara, eins og
segir í vetrardagskrá SÍ.
En rauður er einnig heitur „róm-
antískur“ litur, ef maður leggur á
annað borð nokkuð upp úr táknfræði
og semíótík, tízkugrein tímans -
„vín, hátíð, bálkesti, hugrekki og
galdur," svo vitnað sé í táknrænu
fyrirmyndir 2. þáttar Litasinfóníu
Arthurs Bliss. Og rómantísk voru
einnig upphafs- og niðurlagsatriði
þessara fimmtudagstónleika, þó að
fyrirmynd Mendelssohns hafi staðið
næst Vínarklassíkinni og Bruckner á
vissan hátt verið uppi 100 árum of
seint, þar sem hann var í hjarta sínu
aðeins pólýfónískt þenkjandi kirkju-
organisti, auðmjúkur þjónn almættis-
ins, er samdi guði einum til dýrðar.
Þrátt fyrir þetta voru Suðureyja-
forleikurinn og 4. sinfónían auðvitað
lituð af rómantík 19. aldar. En til
að áheyrendum yrði ekki allt of vært
í nostalgískum draumaheimi, voru
rómantísku verkin hér aðskilin af
klarinettkonsert Karólínu, sem í
þessu samhengi verkaði nánast eins
og örskot um ormagat til annarrar
stjörnuþoku. Er a.m.k. óhætt að
segja, að djarflegar hafi verið teflt
við niðurröðun dagskrárefnis að
þessu sinni en oft áður.
Miðað við hvað hljóðfæraáhöfnin
er takmörkuð - tvískipaðir tréblásar-
ar eins og hjá Haydn og Beethoven
- er Suðureyjaforleikur Mend-
elssohns frá 1830 hreint snilldarstrik
í orkestrun. Hin nýtilkomna náttúru-
hrifning samtímans og fortíðarþrá
er útfærð innan ramma klassíska
sónötuformsins og því kannski hálfu
áhrifameiri en ella; sannkallaður
dýrðaróður til náttúru og sögu ein-
hvers rómantískasta lands í gjör-
vallri norðurálfu, enda hefur þessi
konsertforleikur verið meðal fasta-
gesta hljómleikapalla um allan heim
frá upphafi. Tempóval Lans Shui var
nokkru víðara en venjulegast er, frá
allhægu og yfir í hraðari kantinn,
og útkoman því rómantískari og fjær
klassískasta ídealinu, en í heild virt-
ist það ekki fara forleiknum illa,
enda kom glöggt fram, að Shui hafði
fullt og yfirvegað vald á öllum tempó-
breytingum.
Klarínettkonsert Karólínu Eiríks-
dóttur var saminn með Einar Jóhann-
esson í huga eftir pöntun frá Sinfón-
íuhljómsveit Álaborgar, meðan Knud
Ketting, fyrrum ritstjóri „Nordie
Sounds“ og einn fárra Dana er þekk-
ir eitthva^til í íslenzkum tónlistar-
heimi, var þar í forsvari. Konsertinn
var frumfluttur þar syðra í apríl í
fyrra, og voru einleikari og stjóm-
andi hinir sömu og í gærkvöld, er
Morgunblaðið/Árni Sæberg
hann var fluttur í fyrsta sinn á ís-
landi.
Hljómsveitarbeiting Karólínu virð-
ist hafa tekið stakkaskiptum hin síð-
ari ár. Frá því að vera nánast gegnsæ
og viðkvæm er hún orðin þykkari
og ágengari. Eftir sem áður hefur
Karólína haldið hæfíleikanum til að
geta slegið líka á „eteríska" strengi,
ef svo mætti segja, og konsertinn
birtist sem þroskað og litríkt nútíma-
verk, þar sem hin plastísku einleiks-
innskot, meistaralega vel blásin af
Einari Jóhannessyni á geysivíðum
skölum styrks, tónsviðs og hraða,
gátu birzt hlustandanum sem barns-
leg en jafnframt spakvitur andsvör
litla prinsins hans Saint Exuperys
við hrotta heimsins. Hljómsveitin lék
nákvæmt og hnitmiðað og tryggði,
að bæði litaauðgi og kraftúthleðslur
verksins gengu upp í sannfærandi
heild sem appolínsku og díonísku
hliðarnar á tímalausri klassískri
höggmynd.
Eftir hlé var komið að Sinfóníu
nr. 4 (eiginlega nr. 6, ef fyrirrennar-
ar nr. 1, þ.e.a.s. ónúmerað æfingar-
verk og „núllta" sinfónían, eru taldir
með). Verkið, sem Bruckner kallaði
sjálfur „Die romantische", er í hetju-
tóntegundinni Es-dúr, samið 1874,
endurskoðað 1877-80 og frumfiutt í
Vín 1881 við litla hrifningu Brahms
og stuðningsmanna hans í gagnrýn-
endastétt, Hanslick, er fylgdu Vínar-
arfleifðinni og töldu tónsköpun
Bruckners dæmi um Liszt-Wagn-
erskan óskapnað. Enda kannski eng-
in furða, meðan hljómsveitarstjórar
og nemendur Bruckners kepptust við
að gljálakka með hljómsveitaráferð
hinna síðarnefndu yfir grunna þæga
gamla mannsins með ótal breyting-
um og „endurbótum“ á handritunum,
sem héldust óáreittar langt fram á
þessa öld.
Fjarkinn hefur frá eigin munni
Bruckners hlotið einskonar „pró-
gramrn", eða tilvísun í ótónrænar
hugmyndir, sem hefst eins og víð-
kunnugt er í fýrsta þætti með eins-
konar lúðrakalli úr riddarakastala
upp úr muldri þokuhjúpaðs skógar.
Annan þáttinn kallaði hann „Söng.
Bæn. Kvöldiokku" og þann þriðja
„Héraveiðar". Þetta er ein mest spil-
aða Brucknersinfónía allra, enda
hefur hún haldið ferskleika sínum
þrátt fyrir á köflum þykkildislega
orkestrun. Sinfóníuhljómsveitin lék
með miklum glæsibrag undir óþving-
aðri en hnitmiðaðri stjórn Lans Shui,
og þó að pjátrið hafí átt suma mest
áberandi spretti, léku allar deildir
eins og höfðingjar með sérlega
sveigjanlegum og smellandi ná-
kvæmum leik.
Ríkarður Ö. Pálsson

''■'SKSlf

■ii-,.
wi
í rúm 70 ár hefur aðeins verið til eitt íslenskt sjómannaalmanak, gefið út af Fiskifélagi íslands.
Á næstu vikum kemur það út í 72. sinn.
í Sjómannaalmanakinu er að finna allan upplýsingan sem nauðsynlegan enu fynin íslenska sjófanendun
og aðna þá sem stanfa í sjávanútvegi. í Sjómannaalmanakinu en m.a. íslensk skipaskná með upplýsingum
sem ekki en að finna annans staðan, ítanlegun lagakafli sem skylda en að hafa um bonð í hvenju skipi,
nýjustu flóðatöflun og vitasknán auk annanna upplýsinga um hafnin og mangt fleina sem sjófanendum
gagnast. Stónbætt þjónustuskná eykun enn á upplýsinga- og auglýsingagildi þess.
íslenskt sjómannaalmanak Fiskifélags íslands byggin á ánatuga neynslu og en í stöðugni endunskoðun
að ábendingum þeinna en best þekkja til.
'vl Varisfc eftirlíkingar!
Að gefnu tilefni vill Fiskifélag íslands vana auglýsendun við aðilum sem enu að selja auglýsingan í ótilgneint
sjómannaalmanak. Fiskifélagið biðun viðskiptavini sína að ganga ún skugga um hvont ekki en önugglega um
að næða íslenskt sjómannaalmanak Fiskifélags íslands.
Fiskifélagið mun eftin sem áðun gegna skyldum sínum við íslenska sjómenn með því að gefa út íslenskt
sjómannalmannak - hið eina sanna.
Auglýsingasímar 566 7687 og 564 3295
FISKIFÉLAG ÍSLANDS
§
£