Morgunblaðið - 21.11.1996, Blaðsíða 6

6 FIMMTUDAGUR 21. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ

FORSETAHJÓNIN í DANMÖRKU
Morgunbiaðið/Nordfoto FRÚ Guðrún Katrín spjallar við sex ára nemendur í
HERRA Ólafur Ragnar Grímsson og frú Guðrún Katrín Þorbergsdóttir koma í þinghúsið Tjornegárdskóla í Gentofte.
í Kristjánsborgarhöll í fylgd Erlings Olsen þingforseta (t.v.).

i
i
i

I
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
„HVAR er forsetinn, hvar er forset-
inn?“ spurðu krakkarnir í
Tjornegárdskole og skimuðu ákaft,
því þegar maður er bara sex ára
er erfitt að greina hver er aðalper-
sónan í stórum hópi dökkklæddra
og virðulegra manna, sem allir
brosa með virðulegum hlýleik. Þrátt
fyrir kuldastrekking voru krakk-
arnir hinir glöðustu að standa úti
með fána og veifa til forsetahjón-
anna og fylgdarliðs þeirra, sem
heimsóttu skólann í gær. í heim-
sókn í þjóðþinginu blésu vindar
stjórnmálanna og í ávarpi sínu tal-
aði Poul Nyrup Rasmussen um sam-
leið landanna í NATO. Ólafur Ragn-
ar Grímsson hefur í ferðinni talað
mikið um gildi sögunnar og segir í
samtali við Morgunblaðið að hann
hafi sterklega á tilfinningunni að
Danir hafí nú meiri áhuga en áður
á samvinnu við lönd eins og ísland
og Noreg, sem eigi sömu sögulegu
rætur.
Auk hefðbundinna atriða eins og
heimsóknar í minningarlund um
andspymumenn, kynningar á dönsk-
um félags- og skólamálum, heim-
sóknar í þingið og hádegisverðar í
boði forsætisráðherra bar dagskrá
opinberrar heimsóknar forsetahjón-
anna merki áhuga Ólafs Ragnars
Grímssonar forseta á viðskiptalífínu,
því síðdegis í gær heimsótti hann
dönsku iðnrekendasamtökin og sat
þar lokaðar hringborðsumræður
ýmissa hagsmunasamtaka um hvers
vegna Danmörk, sem ekki ætti hrá-
efni, stæði sig svo vel á útflutnings-
mörkuðum. I minningarlundinum
lagði hann blómsveig að minnisvarða
um andspymuhrejrfmguna dönsku
og tók í hendur nokkurra gamalla
frelrishetja.
Á eftir heimsóttu forsetahjónin
nýtt heimili fyrir ófrískar konur,
sem ánetjaðar em eiturlyfjum. And-
ers Gormsen forstöðumaður heimil-
isins sagði blaðamönnum frá því,
meðan forsetinn og fylgdarlið hans
heilsuðu upp á stúlkumar. Af tillits-
semi við þær fengu blaðamenn ekki
að ganga um heimilið.
Tjomegárdskóli er dæmigerður
danskur skóli, myndarleg múr-
steinsbygging frá fjórða áratugn-
um. Glaðir krakkar með fána tóku
á móti gestum og á salnum söng
skólakórinn „Ríðum, ríðum“ af mik-
illi innlifun, bæði á íslensku og
dönsku. í ávarpi sínu sagði Ólafur
Ragnar að Poul Nyrup Rasmussen
hefði nýlega spurt sig hvort hann
kynni þetta lag og í hádegisverði
með Rasmussen á eftir hygðist Ól-
afur Ragnar benda honum á að ef
hann vildi heyra lagið skyldi hann
bara heimsækja Tjornegárdskól-
ann.
Hinn pólitíski tónn — forseti
lýðræðisins
Þjóðhöfðingjar heimsækja alltaf
danska þingið og þar leyndi sér
Margar vistarverur í
hinu evrópska húsi
FORSETI íslands leggur blómsveig að minnisvarða um danska andspyrnumenn.
ekki að í augum danskra stjórn-
málamanna er Ólafur Ragnar
starfsbróðir þeirra, þó hinum eigin-
lega stjórnmálaferii hans sé lokið.
Erling Olsen þingforseti rifjaði upp:
hve samband landanna hefði verið
viðkvæmt í byijun aldarinnar. Dan-
ir hefðu helst ekki viljað tala um
að íslendingar ætluðu sér sjálfstæði
og sambandsslitin 1944 hefðu gert
sambandið enn erfiðara. Með lausn
handritamálsins hefðu öll deilumál
verið úr sögunni og ánægjulegt að
nú gengju þjóðirnar saman inn í
nýtt árþúsund.
Danir eru þekktir fyrir skopskyn
og Poul Nyrup Rasmussen forsætis-
ráðherra á það einnig til. í upphafi
ræðu sinnar í hádegisverði til heið-
urs forsetahjónunum rifjaði hann
upp að Ólafur Ragnar ætti stjórn-
málaferil að baki „og það þarf ekki
að vera honum til lasts", bætti hann
við sposkur í bragði, um leið og
hann sagði Ólaf Ragnar kunnan
fyrir gott skopskyn. Eftir að hafa
talað um tengsl dönsku og íslensku
vék hann að því að leiðir landanna
lægju saman í NATO, í norrænni
samvinnu og innan Sameinuðu
þjóðanna.
Forsætisráðherra rifjaði upp ný-
afstaðinn fund norrænu forsætis-
ráðherranna með starfsbræðrum
frá Eystrasaltsríkjunum. Þar hefði
svo skipast að forsætisráðherrar
Noregs, Danmerkur og íslands
hefðu verið á milli sænska og
finnska fulltrúans. Vegna samver-
unnar í NATO hefðu fulltrúar Nor-
egs, Danmerkur og íslands getað
setið þarna fullir sjálfsöryggis. Þeg-
ar ráðherra frá einu Eystrasalts-
landanna hefði í spaugi spurt
Finnann og Svlann hvort þeir yrðu
ekki samferða þeim inn í NÁTO
hefði Davíð Oddsson bætt við mak-
indalega að það gæti nú verið nota-
legt að fínna fyrir norrænni heild
innan NATO. í lokin ávarpaði Nyr-
up Rasmussen Ólaf Ragnar sem
„forseta lýðræðisins“, því þannig
hefði Ólafur Ragnar sjálfur tekið
til orða í samræðum þeirra fyrir
matinn, en Rasmussen endaði á
norrænni samvinnu með því að
vitna í fleyg orð Einars Más Guð-
mundssonar rithöfundar: „Norden
er i orden.“
í þakkarræðu sinni rifjaði Ólafur
Ragnar upp aldagamalt vináttu-
samband landanna tveggja. Löndin
ættu sameiginlega hagsmuni af því
að lýðræði og traust ríktu í Evrópu
þó leiðir skildu varðandi Evrópu-
sambandið. I hinu evrópska húsi
væru margar vistarverur og fjöl-
breytileiki með djúpum lýðræðisrót-
um gæti reynst mikilvægur í að
þróa Evrópu í alveg nýjar áttir.
Norðurlöndin gætu staðið saman
um að þróa efnahagssamvinnu og
skapa nýja alþjóðlega samninga um
öryggismál.
Ólafur- Ragnar kom einnig inn á
tungumálið, sem væri íslendingum
kjölfesta á alþjóðavettvangi og
þungamiðja í sjálfstæði og menn-
ingu. „Við álítum rétt að halda á
lofti rétti íslenskunnar í samvinnu
Norðurlandaþjóðanna. Við dáumst
að Dönum fyrir að þeim skuli hafa
tekist að gera dönskuna rétthærri
í Evrópusambandinu en íslenskan
er í norrænni samvinnu, þrátt fyrir
að norræn samvinna byggi á vin-
áttu, en hin evrópska á hagkvæmni
og efnahagsforsendum.“ Forsetinn
nefndi hins vegar ekki að á nýaf-
stöðnu Norðurlandaráðsþingi gátu
Islendingar í fyrsta skipti talað á
íslensku, því þýtt var jafnóðum
bæði af og á íslensku. Og hann
nefndi heldur ekki að það eru í raun
ekki Danir, sem hafa áunnið dönsk-
unni rétt innan ESB, heldur hefur
samvinnan þar frá byijun grund-
vallast á að öll málin væru jafnrétt-
há.
Áhugi á samstarfi á
sögulegum forsendum
í máli sínu í heimsókninni hefur
Ólafur Ragnar margoft komið inn
á að Danir og íslendingar ættu
sameiginlegra hagsmuna að gæta
og hann fyndi það glögglega að
Danir hefðu skilning á gagnsemi
þess að eiga samleið með Islending-
um. Aðspurður hvað hann ætti við
sagði hann í samtali við Morgun-
blaðið að sér þætti athyglisvert að
í samræðum sínum þessa dagana
bæði við stjórnmálamenn og aðra
forystumenn greindi hann skilning
þeirra á að hagsmunir Dana og
Islendinga tengdust á mun marg-
víslegri hátt en menn hefðu talið
fyrir 5-10 árum. Þá hefði aðal-
áherslan verið á Evrópusamstarfið,
en nú hefði sú áhersla vikið fyrir
margvíslegum verkefnum tengdum
nýjum aðstæðum, svo sem á vett-
vangi NATO, Sameinuðu þjóðanna
og innan norrænnar samvinnu.
Einnig hefði komið skýrt fram
áhugi á samvinnu Dana, Norð-
manna og íslendinga.
Það væru ekki aðeins stjórnmála-
menn, sem héldu þessu fram, held-
ur einnig fulltrúar konungsfjöl-
skyldunnar. Þessir aðilar bentu á
að nú væri komin til forystu í lönd-
unum kynslóð með ný viðhorf sem
liti deilumál fortíðarinnar öðrum
augum en áður hefði verið gert.
Þegar deilumál fortíðarinnar hefðu
fjarlægst kæmi í ljós margt af því
sem sameinaði löndin. „Ég held því
að heimsóknin nú, bæði af hálfu
okkar og Dananna, sé merkjasend-
ing um þróun á nýrri öld,“ sagði
Ólafur og undirstrikaði að ný við-
fangsefni leiddu til þess að leitað
væri samstarfs við þjóðir, sem ættu
sameiginlega sögu.
Um það hefur verið rætt að sam-
starf Norðurlanda á vettvangi Sam-
einuðu þjóðanna hafi rýrnað sökum
þess að þijú þeirra ynnu nú saman
innan ESB. Ólafur Ragnar sagðist
kannast við þessa skoðun, en sagð-
ist nú skynja nýjar aðstæður, sem
knýðu á um að samstarfsaðilar
Dana yrðu ekki síður íslendingar
og Norðmenn en ESB. „Ég skynja
nýjar áherslur, þar sem sameiginleg
saga skapar ríkari öryggistilfinn-
ingu en formleg afskipti við önnur
ríki.“ Heimsóknin hefði öll farið
fram á dönsku og það sýndi sterk
tengsl þjóðanna og ekki væri síst
ánægjulegt að finna áhuga drottn-
ingarinnar, prinsins og sona þeirra
á þeim tengslum.
Vildi gjarnan kynna ísland
fyrir prinsunum
Á blaðamannafundi forsetahjón-
anna og Halldórs Ásgrímssonar
utanríkisráðherra sagði forsetinn
að kynni þeirra af Margréti drottn-
ingu og fjölskyldu hennar hefðu
verið ánægjuleg og meðal annars
hefðu þau drottningin rætt hlutverk
þjóðhöfðingja í nútímaþjóðfélagi.
Einnig vonaðist hann til að prins-
arnir fetuðu í fótspor foreldra og
forfeðra og kynntust íslandi af eig-
in raun, eins og hann hefði boðið
þeim að gera, en á næsta ári væru
einmitt sextíu ár liðin síðan Friðrik
þáverandi krónprins og Ingiríður,
foreldrar Margrétar, heimsóttu ís-
land. Ingiríður myndi þá heimsókn
vel og hefði sagt sér af henni á
mjög lifandi og skemmtilegan hátt.
I
í
I
I
«
c
(.
(
(
(
(
<
(
<
(
<
(