Morgunblaðið - 13.02.1997, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREIIVIAR
FIMMTUDAGUR 13. FEBRÚAR 1997 29
Smáaurar og
milljónir
ÞÓTT UMRÆÐA
um jafnréttismál sé yf-
irleitt málefnaleg tekur
hun stundum á sig und-
arlegar myndir. Þá er
forsendum og rökum
varpað fyrir róða og
kappið verður forsjánni
yfirsterkara. Undir
slíkt verður að flokka
grein eftir Steinunni
Jóhannesdóttur rithöf-
und sem birtist í Morg-
unblaðinu 7. febrúar sl.
undir fyrirsögninni:
„Karlar hreppa milljón-
ir, konur frá smáaura."
í greininni fjallar
Steinunn um meinta
mismunun kynjanna í
úthlutun fjár annars vegar frá
íþróttahreyfingunni og hins vegar
úr Kvikmyndasjóði. Hún sparar ekki
köpuryrði í garð þess fólks sem að
úthlutuninni stendur og segir það
beita grófri mismunun kynjanna.
Nú er mér öldungis ókunnugt um
hvaða sjónarmið ráða úthlutunum
úr Kvikmyndasjóði þótt ég geri fast-
lega ráð fyrir því að þar ráði fagleg
sjónarmið einkum ferðinni. Hinu er
ég kunnugri hvernig staðið er að
fjárveitingum til afreksíþróttafólks
enda hef ég um alllangt skeið átt
sæti í stjórn Afreksmannasjóðs ISI,
sem hefur með slíkar úthlutanir að
gera. Það getur svo sem vel verið
að ég og það fólk sem á sæti með
mér í umræddri sjóð-
stjórn sé bæði einsýnt
og forpokað, svo notað
sé orðalag Steinunnar,
en ásakanir um kynja-
mismunun eru bæði ós-
angjarnar og rangar.
Því tel ég nauðsynlegt
að gera athugasemdir
við það sem fram kemur
í greininni og íjalla jafn-
framt örlítið um það
sem þar er látið ósagt.
Afreksmannasjóður
ÍSÍ er eini sjóður
íþróttahreyfingarinnar
á íslandi sem hefur það
að markmiði að styðja
og efla afreksíþróttir í
landinu. Sjóðurinn er
eign íþróttahreyfingarinnar allrar og
fær meginhluta tekna sinna af lottó-
inu. Má því með sanni segja að það
sé almenningur í landinu sem ieggur
honum til fjármagn og því rétt og
skylt að starfsemi sjóðsins og fjár-
veitingar úr honum fari fram fyrir
opnum tjöldum og að þær reglur sem
úthlutað er eftir séu öllum ljósar.
Úthlutunarreglur Afreksmanna-
sjóðs eru skýrar. Þar er fyrst og
fremst tekið tillit til afreka íþrótta-
fólks, stöðu þess á alþjóðlegum
mælikvarða og möguleikum íþrótta-
fólksins að ná í allra fremstu röð.
Þar er enginn greinarmunur gerður
á því hvort karlar eða konur eiga í
hlut. Eftir þessum starfsreglum, sem
Steinar J.
Lúðvíksson
samþykktar hafa verið af íþrótta-
hreyfingunni, hefur sjóðsstjórn út-
hlutað íjármagni til einstaklinga og
íþróttaflokka.
í starfsreglum sjóðsins eru heim-
ildarákvæði um að gera megi lang-
tímasamninga við íþróttafólk sem
ætla má að eigi möguleika á að vera
í_ fremstu röð á Ólympíuleikum.
Ákvað stjórn sjóðsins að nýta sér
þessa heimild í ár, fyrst og fremst
í þeim tilgangi að auðvelda afreks-
íþróttafólkinu að skipuleggja æfing-
ar sínar og keppni með að markmiði
að vera á toppnum á Ólympíuleikun-
um í Syndney árið 2000. Með öðrum
Úthlutunarreglur Af-
reksmannasjóðs eru
skýrar, segir Steinar
J. Lúðvíksson. Þar er
enginn greinarmunur
gerður á því hvort karl-
ar eða konur eiga í hlut.
orðum væri hægt að segja að íþrótta-
fólkið hafi ráðið sig í vinnu hjá sjóðn-
um fram yfir umrædda leika. Val á
því íþróttafólki sem um var að ræða
var tiltölulega auðvelt. Á alþjóðleg-
um mælikvarða voru þrír einstakl-
ingar sem stóðu langfremst: Jón
Arnar Magnússon, tugþrautarmað-
ur, Guðrún Arnardóttir, grinda-
hlaupari, og Vala Flosadóttir, stang-
arstökkvari. Ákveðið var að ganga
til samninga við Jón Arnar og Guð-
rúnu og hafa þeir nú verið undirrit-
aðir. Samningar þessir voru algjör-
lega samhljóða. Á óvart kemur að
Steinunn Jóhannesdóttir kýs að
minnast ekki á það einu orði í grein
Svarta kjaraskýrslan
KJARAKÖNNUN
arkitekta sl. haust
leiddi ýmislegt alvar-
legt í ljós, m.a. þá stað-
reynd að 14,8% stéttar-
innar - þar af 34% ei-
nyrkja hafa undir
100.000 kr. í mánaðar-
laun þrátt fyrir langt
og dýrt háskólanám.
Tæplega 70% sjálfstætt
starfandi fólks í stétt-
inni hafa svo lélegar
tekjur að þau hafa ekki
efni á að greiða í lífeyr-
issjóð, þ.e.a.s. hafa ekki
efni á að eldast eins og
aðrir þjóðfélagsþegnar!
Á tímum jafnréttis
kynjanna er það með ólíkindum að
kjarakönnunin sýndi að konurnar í
stéttinni sem starfa sjálfstætt upp-
skera 40% lægri laun en karlamir
og hafa því ennþá minni möguleika
á lífeyrissjóðsgreiðslum! Atvinnuleysi
arkitekta er sem sagt ekki lengur
dulið og því engin afsökun að skýla
sér ennþá bak við svört sólgleraugun
og föt í felulitunum. Óhætt er að
fullyrða að sams konar heildarniður-
staða meðal byggingartækni- eða
-verkfræðinga hefði kallað á skjót
viðbrögð stéttarfélaga þeirra. M.a.
hefði strax verið boðað til neyðar-
fundar þar sem félagsmönnum hefði
verið ítariega gerð grein fyrir þýðingu
kjarakönnunarinnar og kosið í neyð-
arráð sem hefði það verkefni að koma
með tillögur um lausnir og fara á
fund ráðamanna. Arkitektafélag ís-
lands hefur hins vegar ákveðið að
kæfa hinar mjög svo óþægilegu kjar-
aniðurstöður og ekki hefur heldur
borið á marktækum viðbrögðum fé-
lagsins gegn frumvarpinu um ný
skipulags- og byggingarlög, sem þó
er ætlað að veita muni stéttinni náð-
arhöggið. Þetta kemur sér einstak-
lega vel fyrir keppinautana sem stöð-
ugt innræta arkitektum að vanmeta
getu sína, og styður enn frekar við
ofurtækniþróun samfélagsins sem
heldur því fram að tölvuteikniforrit
geti komið í stað arkitekta. Því miður
er það svo að hin afbrigðilega af-
staða félagsstjórnarinnar endur-
speglar ástæðuna fyrir hinum myrku
niðurstöðum „svörtu
kjaraskýrslunnar"; veru-
leikafirringu, sýndar-
mennsku og ábyrgðar-
fælni.
Skipulagt
öngþveiti?
Afleiðingar stefnu-
leysis FAI í kjara- og
markaðsmálum stéttar-
innar eru sífellt að taka
á sig skýrari mynd, og
áhrifa þessa hefur gætt
svo um munar í afkomu
og starfsumhverfi stétt-
arinnar í heild sl. 8 ár:
Menn hafa t.d. ekki átt
þess kost að fá uppgef-
inn áætlaðan byggingartíma hjá því
opinbera áður en farið hefur verið út
í samkeppnir, og þannig vantað mikil-
vægt svigrúm til þess að geta skipu-
Afleiðingar stefnuleysis
FAÍ í kjara- og mark-
aðsmálum, segir Páll
Björgvinsson, í þessari
fýrstu grein af þremur,
er sífellt að taka á sig
skýrari mynd.
lagt vinnutíma sinn og önnur verk-
efni. Þá hefur ekki verið hægt að
treysta því að farið verði í fram-
kvæmdir strax að loknum samkeppn-
um, og fólk verið látið bíða svo mán-
uðum eða jafnvel árum skipti eftir
slíkum verkefnum. Einkageirinn hef-
ur verið fljótur að læra á öngstrætin
í lífi húsameistarastéttarinnar og
haft sívaxandi tilhneigingu til þess
að fara fram á útsöluverðs eða ókeyp-
is tillögur hjá arkitektum með loðnum
loforðum um verkefni ef samþykkt
fáist á tillöguteikningunum. Verk-
efnalausir arkitektar í biðstöðu, svo-
kallaðir „snagamenn", hafa margir
gert þau mistök að gangast inn á
slíka afarkosti með von um betri tíð
og blóm í haga, en hafa um leið lagt
lið sitt gegn viðgangi eigin stéttar í
samfélaginu: Það leysir nefnilega
enginn eigið atvinnuleysi með því að
gefa öðrum stéttum vinnuna sína,
og það er siðlaust að aðrar stéttir
innan byggingariðnaðarins komist
upp með að notfæra sér neyð þeirra
sem ekki hafa sömu atvinnutækifæri
eða stéttarfélag til að styðja við bak-
ið á sér.
Strútsaðferðin
Að láta sem ekkert sé á meðan
byggingartæknimenn stefna föstum
skrefum í að yfirtaka markaðinn er
jafn heimskulegt og strútsaðferðin í
eyðimörkinni; því með þögninni og
aðgerðaleysinu samþykkja arkitektar
að þeir séu hafðir að leiksoppum á
byggingarmarkaðnum og leggja
blessun sína yfir það menningarslys
að á sjálfu Álþingi sé stéttarréttur
þeirra gróflega vanvirtur af sjálfum
löggjafanum, og háskólamenntun
þeirra í heyranda hljóði gerð einskis
nýt um aldur og ævi. Fróðlegt væri
að sjá viðbrögð byggingartækni- og
verkfræðinga ef fyrir lægi sú tillaga
í frumvarpi á Alþingi að byggingar-
tæknifræðimenntun væri talin jafn-
gilda -verkfræðimenntun eftir 5 ára
starfsreynslu; ef arkitektar gætu litið
á sig sem byggingarverkfræðinga
líka eftir 5 ára æfingatíma innan
verkfræðinnar; ef bæði arkitektar og
byggingartæknifræðingar gætu
óhindrað leyft sér að valsa inn á verk-
svið byggingarverkfræðinga vegna
þess að löggjafmn í landinu gerði ráð
fyrir því; ef byggingarmeistarar, iðn-
fræðingar og tækniteiknarar að 5 ára
starfstíma liðnum gætu litið á sig sem
byggingartæknifræðinga og byijað
óhindrað að starfa sem slíkir. Nei,
það segir sig sjálft að byggingar-
tækni- og -verkfræðingar myndu
ekki beita sjálfsniðurlægingar- eða
strútsaðferðinni ef slíkar breytingar
væru á döfinni! Húsameistarar ís-
lands eiga að taka þessar stéttir sér
til fyrirmyndar, hætta að hegða sér
sem örverur og láta svörtu kjara-
skýrsluna blása sér baráttuvilja í
bijóst.
Höfundur er arkitekt og fyrrv.
formaður atvinnumálanefndar
FAÍ.
Páll
Björgvinsson
sinni að Guðrúnu hafi verið gert
jafnhátt undir höfði og Jóni Arnari.
Ástæða þess að slíkur samningur
var ekki gerður vð Völu Flosadóttur
er einföld. Alþjóða ólympíunefndin
er svo „einsýn og forpokuð“ að hún
hefur ekki enn ákveðið að stangar-
stökk kvenna verði keppnisgrein í
Syndney árið 2000. Allar líkur eru
þó á því að svo verði og mun þá
varla standa á Afreksmannasjóði að
gera langtímasamning við Völu hafi
hún á því áhuga og vilja.
í grein sinni gerir Steinunn mikið
úr því sem hún telur vera mismunun
íþróttahreyfingarinnar á úthlutun
fjármuna til Völu Flosadóttur og
Jóns Arnars Magnússonar. Hun setur
undir einn hatt fjárveitingar íþrótta-
hreyfíngarinnar og algjörlega
óskildra aðila til Jóns Amars en
sleppir að geta þess að greiðslur sem
Vala fær frá Áfreksmannasjóði eru
ekki einu greiðslurnar sem hún fær
frá íþróttahreyfingunni. Ólympíu-
nefnd íslands vann ötullega að því
og fékk því framgengt að Vala fær
stuðning frá Ólympíusamhjálpinni.
Samanlagðar eru þær greiðslur og
greiðslur sem Vala fær frá Afreks-
mannasjóði nánast algjörlega hinar
sömu og Jón Amar fær frá íþrótta-
hreyfíngunni.
I þeim umræðum sem orðið hafa
um fjárstuðning við afreksíþrótta-
fólk gætir þess misskilnings að
íþróttafólkið sjálft fái umrædda
styrki í eigin vasa og sé orðið vel
launað forréttindafólk. Sannleikur-
inn er sá að þátttaka í afreksíþrótt-
um er ótrúlega kostnaðarsöm og
meginhluti þess fjármagns sem veitt
er til þess fer í greiðslu á margskon-
ar kostnaði og þá ekki síst þjálfara-
kostnað. Það sem íþróttafólkið fær
í sinn hlut nær varla almennum
launatekjum.
Eins og fyrr greinir skellir Stein-
unn Jóhannesdóttir saman greiðsl-
BÓKHALDSHUGBÚNAÐUR
fyrir WINDOWS
Einföld lausn á
flóknum málum
gl KERFISÞRÚUN HF.
Fákafeni 11 - Sími 568 8055
www.treknet.is/throun
um sem Jón Arnar Magnússon fær
frá íþróttahreyfingunni og öðrum
aðilum utan hreyfingarinnar til að
ná fram þeim forsendum sem hún
hefur gefið sér fyrirfram, að
íþróttahreyfíngin mismuni kynjun-
um. Fyrirtæki á Sauðárkróki og
Sauðárkróksbær koma mjög mynd-
arlega inn í fjármögnun undirbún-
ings Jóns Arnars fyrir Ólympíuleik-
ana í Syndney. Fyrir skömmu sá
ég að fyrrverandi alþingismaður
sagði í hálfgerðum hálfkæringi í
Degi-Tímanum að þeir hlytu að
vera ríkir á Sauðárkróki fyrst þeir
gætu þetta. Undir það má taka.
En að mínu mati felst þó ríkidæmi
Sauðkræklinga ekki í þeim pening-
um sem þeir leggja í þetta, heldur
miklu fremur í því að eiga einstakl-
inga, bæði innan fyrirtækja og í
bæjarstjórn, sem hafa skilning á
gildi afreksíþrótta og að stuðningur
við þær kemur ekki aðeins einstakl-
ingum sem nýtur fyrirgreiðslu til
góða, heldur og allri æsku bæjar-
ins. Mættu fleiri hafa þessi viðhorf.
Þær Guðrún Arnardóttir og Vala
Flosadóttir keppa undir merkjum
Reykjavíkurfélaganna Ármanns og
ÍR. Vonandi er að Reykjavíkurborg
veiti þeim sama stuðning og Sauð-
árkróksbær veitti Jóni Arnari. Um
það munu mestu ráða helstu valda-
aðilar borgarinnar, þær Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir, borgarstjóri,
Guðrún Ágústsdóttir, forseti borg-
arstjórnar og Steinunn Óskarsdótt-
ir, formaður íþróttaráðs borgarinn-
ar. Hjá þeim þarf varla að óttast
einsýni og forpokun í viðhorfum til
þessara frábæru íþróttakvenna.
Höfundur er rithöfundur.
Brúðkaupsmyndir
PÉTUR PÉTURSSON
IJÓSMYNDASTÚDÍÓ
LAUGAVEGI 24 • SÍMI 552 0624
^ Kuldaskór
með hrágúmmísóla
Verð: 1.995,-
Tegund: 604
Stærðir: 41-45
Litur: Svartir og brúnir
k Ath: Lítil númer
Póstsendum samdæffurs
\oppskórinn
Veltusundi við Ingólfstorg
sími: 552 1212