Morgunblaðið - 13.02.1997, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 13. FEBRÚAR 1997 39
AÐSENDAR GREINAR
Á að hefja hvalskurð
á ný? Nei ráðherra!
ÞAÐ HLÝTUR að
gleðja hvern sannan
Islending, sem ann
glæstum framburði
íslenskrar tungu, að
heyra 'nvernig Þor-
steinn ráherra beitir
tungutaki sínu, með
gullaldar framburði,
réttum áherslum og
skýrum framburði
sérhljóða.
Það hefði verið
gleðiefni að heyra
slíkt gullaldarmálfar
notað til verndar
stóru lagarspendýr-
anna í sjóvarpsviðtali
við Þorstein ráðherra
nú í byijun árs.
Þar lýsir Þorsteinn ráðherra
yfír áhuga sínum á því að hafin
verði hvaladráp á ný, þótt slíkt
hefði sáralitla tekjuaukningu í för
með sér fyrir þjóðarbúið, sam-
kvæmt orðum Þorsteins ráðherra
sjálfs. Allur málflutningur Þor-
steins ráðherra í áðurnefndu við-
tali var á þann veg að ekki er
ólíklegt að til þessa viðtals verði
vitnað um ókomna framtíð, þegar
slík iðja sem hvaladráp hefur
áunnið sér sama almenningsálit
hér á landi eins og annars staðar
á meðal siðmenntaðra þjóða svo
sem Bandaríkjamanna og margra
vestrænna
Veigamestu
Þorsteins ráð-
herra í áðurnefndu
viðtali, virðast áhugi
Þorsteins fyrir því að
tryggja íslendingum
ákveðinn sess við hlið
Rússa, Japana og
Norðmanna til hvala-
drápa. Þ.e. veiðikvóta
til jafns við þessar
þjóðir. Ef til vill hefur
Þorsteinn ráðherra
það í huga að fá hlut
í síðasta hvalnum á
móti áðurnefndum
þjóðum. Því ekki má
gleyma þeirri sorg-
legu staðreynd að í auknum mæli
deyja fleiri og fleiri hvalir af völd-
um síaukinnar mengunar í höfun-
um. Islendingum ætti að vera það
enn í fersku minni hvernig þeir
fóru að þegar þeir tryggðu sér
óvéfengjanlegan veiðiaflarétt á
geirfuglastofni jarðarinnar um
ókomna framtíð.
Dr. Christian Roth fráfarandi
forstjóri ÍSAL kom fram nú fyrir
skemmstu í áhugaverðu sjón-
varpsviðtali. Þar setur dr. Roth
fram skoðun sína og margra vís-
indamanna og sérfræðinga á sviði
náttúruverndar og markaðsmála,
um stöðu íslands á meðal annarra
vestrænna þjóða og hvar hættur
leynast í framtíð og hvar gullin
tækifæri bíða þjóðarinnar. Dr.
Roth var spurður um hvað honum
fyndist um væntanlegar hvalveið-
ar íslendinga. Hann svaraði
skorinort að á meðal íslendinga
væri mikill áhugi á því að veiða
hvali. Þessa stefnu telur dr. Roth
hættulega velgengni ísjensku
þjóðarinnar. Hann varar íslend-
inga fastlega við því að hefja
hvalveiðar á ný og lét í Ijós þá
skoðun, að ef íslendingar byrji
hvalveiðar, þá muni stórar hval-
Það værí þjóðráð, segir
Rósa B. Blöndals, að
bjóða sjávarútvegsráð-
herra í hvalaskoðun.
veiðiþjóðir, eins og Rússar, Japan-
ir og Norðmenn, beita áróðursafli
sínu á þann hátt, að þeir skýli sér
á bak við aðgerðir smáþjóðarinn-
ar, þannig að íslendingar komi
verr út í alþjóðlegu almenningsá-
liti en þeir sjálfir og ekki væri
það til að styrkja stöðu íslendinga
að þótt þeir hefðu mikinn áhuga
á að veiða hval, þá væri áhugi á
að neyta hans til matar tæpast
fyrir hendi, þannig að þessi mikla
þörf til hvaladrápa við stopulan
markað hvalaafurða, reynist
flestum utanaðkomandi mönnum
torskilin.
Dr. Roth er tvímælalaust með
færustu mönnum á sviði alþjóða-
markaðsmála og hefur mikla
kunnáttu og reynslu um alþjóðleg
málefni.
Dr. Roth tók skýrt fram að það
væri löngu úrelt kenning að hval-
ir taki afla frá fiskimönnum. Það
er staðreynd meðal vísindamanna
að veiðidýr taki annan hluta en
veiðimenn úr sama stofni. Dr.
Roth sagði að samkvæmt nútíma
vísindakenningum væri mikið af
hval þar sem mikil gróska og líf
væri í sjónum, þannig að mikill
Ú'öldi hvala lofaði góðu um mikla
veiði fyrir sjómenn en alls ekki
hið gagnstæða. Ef íslendingar
væru ekki blindaðir af villandi
áróðri, þá ættu þeir líka að geta
áttað sig á þessari augljósu stað-
reynd af eigin reynslu. Áður fyrr
þegar hvalastofnarnir voru marg-
falt stærri og líka fleiri en nú er
og hvalir voru hér inni í flestum
fjörðum var fiskigengd allt í
kringum landið einnig margföld.
Ætli ofveiði og stöðugt aukin
mengun sé ekki meginógnvaldur
lífríkis sjávar?
Dr. Roth tók að lokum fyrir í
áðurgreindu sjónvarpsviðtali hina
gífurlegu möguleika sem íslend-
ingar hefðu til tekjuaukningar af
ferðamönnum, vegna hinna síau-
knu vinsælda og tekna af hvala-
skoðun. Hann benti réttilega á
að ef íslendingar færu að veiða
hval á ný, þá hættu þessi tignar-
legu spendýr að gleðjast við að
leika sér við báta hvalaskoðunar-
mannanna og þar að auki hafa
flest samtök hvalaskoðunar-
manna megnustu óbeit á hval-
veiðum og sniðganga þau lönd,
sem stunda hvaladráp. í Noregi
kvarta menn sáran yfir því að
þeir sjái aðeins hvölunum bregða
fyrir og svo séu þeir horfnir,
gagnstætt því sem er hér við land.
Spyija mætti:
1. Af hveiju fá íslendingar
ekki eðlilegan aðgang að afar vin-
sælu erlendu sjónvarpsefni um
hvalarannsóknir og skoðun, án
veiða? Þessar rannsóknir skila
stöðugt nýjum og merkum upp-
lýsingum, varðandi síaukna þekk-
ingu mannanna á ótrúlegum
þroska og næmu tilfinningalífi
þessara risavöxnu vina okkar.
Flókið merkjakerfi þeirra er einn-
ig sem óðast að ná í auknum
mæli til mannlegs skilnings.
2. Af hveiju er eftirlætismynd
í íslensku sjónvarpi, þegar hvalir
koma til umræðu, augnablikið
þegar beittur skutull hittir hval-
inn og blóðið flæðir og fossar
þegar forminu er sundrað?
Eiga íslenskir ráðamenn að
fórna stórtekjum af hvalaskoðun?
Nei, ráðherra!
Getur hvalaskoðun og hvala-
dráp farið saman?
Nei, ráðherra!
Nú væri þjóðráð að forvígis-
menn um hvalaskoðun, byðu Þor-
steini ráðherra og öðrum ráða-
mönnum til hvalaskoðunar.
Svo að þeir sjái fallega sporðinn
koma upp úr hafinu í fegurð og
friði.
Já, ráðherra!
HSfundur er skáld.
¥
*
Ödýrt vinmiafl
til sölu
UMRÆÐAN um
laun og launaþróun í
landinu heldur áfram
og sýnist sitt hveijum.
Nokkrir tala um það
sem heimtufrekju hjá
verkafólki að krefjast
70 þús. króna lág-
markslauna á mánuði
en fiestir landsmenn,
þar á meðal höfundur
þessarar greinar, telja
70 þús. króna tak-
markið einungis
áfanga á lengri leið til
að minnka launamis-
réttið sem hér ríkir.
Að maka krókinn
Menn greinir ekki á um þá stað-
reynd að almennt góðæri sé nú ríkj-
andi í íslenskum atvinnugreinum,
heldur hvemig eigi að skipta gróð-
anum. Menn deila um það hvort
þeir sem vinna framleiðslustörfin
eigi að fá hlut í gróðanum eða hvort
þeir eigi að sitja hjá garði meðan
atvinnurekendur og þeir sem hærri
launin hafa maka krókinn. Á und-
anförnum ámm hefur arður af
rekstri fyrirtækja aukist jafnt og
þétt. Þá góðu afkomu má fyrst og
fremst rekja til fólksins í fram-
leiðslustörfunum. Á það er sífellt
bætt meira vinnuálagi og á þann
hátt hefur framleiðni margra fyrir-
tækja aukist umtalsvert. Þess vegna
á aukinn arður að renna fyrst til
fólksins í framleiðslustörfunum en
síðan til annarra þjóðfélagshópa.
Launamisrétti
Aðilar vinnumarkaðarins deila
hart um hækkun lægstu launa. Einn
aðalfulltrúi atvinnurekenda, Þórar-
inn V., vill af öllu sínu örlæti hækka
þau um 3%-4% á næstu 2 árum.
Þannig mundu núverandi 50 þús.
króna mánaðarlaun hækka um 2
þús. krónur og yrðu að tveimur
árum iiðnum komin í tæplega 52
þús. krónur. Á þessum launum er
verkafólki ætlað að lifa.
Það væri gaman að vita
á hvaða launum maður-
inn er, sem leggur fram
slíka hugmynd og fróð-
legt að bera þau saman
við laun verkafólks. Er
hann með árstekjur
verkamanns á mánuði
eða bara 500 þús. krón-
ur? Treystir hann sér til
að lifa á 52 þús. króna
mánaðarlaunum?
Mun sagan
endurtaka sig?
Og áfram má spyija.
Ef lægstu laun hækka
og verða 70 þús. krónur
á mánuði, mun þá sagan frá árinu
1995 endurtaka sig? Þá samdi
verkafólk um 5.400 króna hækkun
á sín mánaðarlaun en á því sama
Munu háu launin, spyr
Sigrirður T. Sigurðs-
son, hækka einu sinni
enn tífalt meira en
lægstu launin?
ári hækkaði kjaradómur mánaðar-
laun hálaunaðra embættismanna,
alþingismanna og ráðherra um allt
að 60 þús. krónur. Það er eðlilegt
að fólk spyiji og vilji fá svör. Mun
sagan endurtaka sig?
Kjaradómur
Munu háu launin hækka einu
sinni enn tífalt meira en lægstu
launin? Verða svörin, sem verkafólk
fær eftir næstu hækkun kjara-
dóms, þau sömu og síðast, að það
séu ekki ráðherrar og alþingismenn
sem þessu ráði, heldur kjaradómur
og hækkunin verði að teljast eðlileg
miðað við launaþróunina í landinu.
Sigurður T.
Sigurðsson
Þessi svör fékk verkafólk haustið
1995 og mun vafalítið fá að heyra
þau aftur. Við alþingismenn og
ráðherra vil ég segja þetta: Kjara-
dómur er ykkar verk. Reynið ekki
að afneita þessu afkvæmi ykkar,
þið eruð skilgetnir foreldrar þess.
Vesalings barnið er bæði í útliti og
innræti nákvæmlega eins og þið
sjálfir og þykir þá flestu verkafólki
nóg um.
Feigðarstefna
Ríkjandi láglaunastefna stjóm-
valda og atvinnurekenda er búin að
festa fátækt í sessi hérlendis. Hún
er nú þegar búin að leggja í rúst
þúsundir heimila og valda flestu
verkafólki varanlegu fjárhagstjóni.
Stjórnvöld og atvinnurekendur segj-
ast með láglaunastefnunni vera að
forðast verðbólgudrauginn. Sú skýr-
ing er þó einungis fyrirsláttur, því
ef þeir væru einlæglega að forðast
þenslu í þjóðfélaginu þá myndu þeir
ekki sperrast við að hækka eigin
laun og eigin gróða jafnótæpilega
og þeir gera. Öll þjóðin veit að hér
er á ferðinni eiginhagsmunagæsla,
sem á komandi árum mun sundra
íslensku þjóðinni ef heldur sem horf-
ir.
Ódýrt vinnuafl
Það er sorglegt til þess að vita
að ísland er að verða mesta lág-
launaland í V-Evrópu og auðsjáan-
lega ætla stjómvöld sér ekki að
breyta þeirri stöðu ótilneydd. Þetta
sannar auglýsingabæklingur Mark-
aðsskrifstofu iðnaðarráðuneytisins
og Landsvirkjunar, frá því í janúar
1995, en í þeim bæklingi er ísland
auglýst sem eitt mesta láglauna-
svæði í V-Evrópu.
Sanngjarnar kröfur
íslendingar! Við fömm fram á að
lægstu iaun verði ekki undir 70
þús. krónum á mánuði og að elli-
og örorkulífeyrir fylgi launaþróun í
landinu. Við viljum einnig að réttlát-
ari skattheimtu verði komið á þann-
ig að ekki sé verið að skattleggja
laun sem vart duga til framfærslu.
t.d. mætti vel skoða tillögur ungra
sjálfstæðismanna, sem þeir kynntu
nýlega fyrir forsætisráðherra.
Höfundur er formaður
Verkamannafélagsins Hiífar.
Um Geitland
í SUNNUDAGS-
BLAÐI Morgunblaðs-
ins þann 9. febrúar sl.
ritar guðfræðingurinn
Geir Waage um Geit-
landsdóm Hæstaréttar
frá 1994 og gagnrýnir
ályktanir Hæstaréttar
og niðurstöðu. Ég vil
strax taka það fram
að það er ekkert við
það að athuga að guð-
fræðingur riti um lög-
fræði og mér fannst
athyglisverð gagnrýni
Geirs á heimildir ís-
lenska ríkisins til sölu
landsins á sínum tíma
til Hálsahrepps. Þetta
var sannarlega land Reykholts-
kirkju, en ekki íslenska ríkisins.
Geitlandsmálið kemur mér við
að því leyti að ég flutti það fyrir
ákærðu, en málið var rekið sem
opinbert mál. Málið var því ekki
eignardómsmál eða landamerkja-
mál og niðurstaða Hæstaréttar
hefur ekkert gildi um eignarrétt
til eða frá. Allt slíkt er ódæmt.
Nægilegt var fyrir mig að sýna
fram á að einhver efi væri um
beinan eignarrétt ætlaðra eigenda
til þess að fá sýknu af ákæru.
Ákæruvaldinu bar að leggja fram
fullkomnar sönnur um beinan eign-
arrétt, þar sem íslenskum ríkis-
borgurum eru heimilar fuglaveið-
ar, þar sem eignarheimildir eru
óbeinar, eins og er um afréttarrétt-
indi.
Varðandi brottfall beins eignar-
réttar er til gamall Landsyfir-
réttardómur frá 21. júlí 1873, sem
nefndur hefur verið Vilborgarkots-
dómur. Þar hafði lögbýli eyðst og
verið í eyði í ómunatíð. Konungs-
valdið hélt fram eignarrétti, en því
var hafnað með þeim orðum, „að
hér á landi á eigi konungur það
land, sem enginn finnst eigandi
að, heldur er það almenningur".
Beinn eignarréttur er einnig talinn
geta fallið niður við aðilaskipti að
landi. Sé land háð beinum eignar-
rétti, en eigandi selur
bara afréttarréttindi,
þá fær afsalshafi ekki
meiri rétt, en afsalið
segir til um. Um þetta
má vísa til fræðilegrar
umfjöllunar Þorgeirs
Örlygssonar, prófess-
ors, í afmælisriti
Gauks Jörundssonar
og heitir greinin: „Um
eignarhald á landi og
náttúruauðlindum".
Öll tiltæk gögn um *•
Geitlandið, önnur en
heimildir um nám þess
í upphafi eru á þá lund,
að Reykholtskirkja
hafi einungis eignast
afrétt og þá verður meiri eignar-
réttur ekki með afsölum leiddur
af rétti kirkjunnar. Svo ber líka
að benda á það, að í afsali til
Hálsahrepps er afsalað afrétti ber-
um orðum. Eins og gögn lágu fyr-
ir Hæstarétti var verulegur vafi
um inntak eignarréttar og því var
Geitlandsmálið kemur
mér við að því leyti, seg-
ir Ólafur Sigurgeirs-
son í fyrri grein sinni,
að ég flutti það fyrir
ákærðu, en málið var
rekið sem opinbert mál.
útilokað í opinberu máli að sak-
fella. Kannski verður síðar i dóms-
máli um það atriði hægt að fá dóm
á aðra lund, en til þess þarf gögn
eða heimildir, sem ekki virðist vitað
um nú.
Grein II verður um veiðirétt í
Geitlandi.
Höfundur er f
héraðsdómslögmaður.
Ólafur
Sigurgeirsson