Morgunblaðið - 25.09.1997, Qupperneq 8

8 FIMMTUDAGUR 25. SEPTEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Morgunblaðið/Líney Sigurðardóttir
ALBERT Sigurðsson með gæsirnar.
JSH
*V £| kil:
Gæfar grágæsir í
görðum á Þórshöfn
Þórshöfn. Morgunblaðið.
GRÁGÆSIR eru á vappi hér á
Þórshöfn eins og hver önnur
húsdýr, einkum í Hálsveginum
þar sem fóstrar þeirra búa, þeir
Albert J.H. Sigurðsson og Þórð-
ur R. Þórðarson. Albert er nú
einn eftir með gæsirnar því sá
síðarnefndi er farinn burt í
framhaldsskóla.
„Við tókum þessa móðurlausu
unga að okkur í júní, “ sagði
Albert, „og höfum hugsað um
þá síðan - nú eru þetta orðnar
stórar gæsir.“ Gæsirnar eru
matlystugar, einkum sólgnar í
fíflablöð og oft í sumar mátti
sjá þessa tvo unglingsstráka
bogra um á óræktarsvæðum við
að tína fíflablöð í svarta rusla-
poka, hvernig sem viðraði, eftir
að hafa verið í vinnu frá því
snemma morguns og fram að
kvöldmat. „Þær þurfa mikið að
éta, þessi grey,“ sagði Albert
og strauk fiðurfénu sínu.
Vissulega geta unglingar
fengið sér önnur og verri áhuga-
mál en það að eyða kvöldunum
í að tína æti handa gæludýrum
sínum og ekki hafa þau liðið
skort. Strákamir komu upp skýli
fyrir gæsirnar þegar fór að
hlýna í sumar og fluttu þær í
garð Alberts. Fyrst þegar þeir
komu með þær sem litla unga
voru þeir í bílskúr Þórðar við
takmarkaðan áhuga foreldra
hans, því töluverður úrgangur
fylgir hálfstálpuðum gæsarung-
um með tilheyrandi lykt.
Vilja með í skólann
Gæsirnar em hændar að Al-
berti og elta hann oft í skólann,
svo hann þarf að snúa við og
reka þær heim aftur. Hann hef-
ur náð mikilli leikni í að „tala“
við þær og svo mikið er víst að
þær svara alltaf þegar strákur
kallar í þær og koma til hans.
Þegar þær vom minni fóm
strákamir með þær í Hafnar-
lækinn sem er stutt frá heimilum
þeirra og biðu þar meðan ung-
amir syntu og böðuðu sig. Um
leið og þeir stóðu upp og gengu
af stað luku ungamir baðinu og
trítluðu hlýðnir á eftir þeim
heim og eltu þá hvert spor.
Nú er vetur framundan og
of kalt fyrir gæsir til útiveru,
bílskúr Þórðar Ragnars verður
ekki átakalaust falur fyrir svo
stórar gæsamaddömur í vetur.
Albert sagði að samningar tækj-
ust að líkindum við bónda eða
bóndason öllu heldur og myndu
gæsirnar fá veturvist í sveitinni
í góðu yfirlæti.
Sex mánaða uppgjör bæjarsjóðs Hafnarfjarðar
72% af skatttekjum
í rekstur niálaflokka
BRÁÐABIRGÐAUPPGJÖR bæjar-
sjóðs Hafnarfjarðar fyrstu sex mán-
uði ársins sýnir að 72% af skatttekj-
um hafa farið í rekstur málaflokka
en í fjárhagsáætlun var gert ráð
fyrir 70,5%. Ingvar Viktorsson bæj-
arstjóri segist vera sáttur við þessa
niðurstöðu, þó svo að markmiðið
hafi verið 70,5%.
Ingvar benti á að ýmislegt hafi
breyst frá því gengið var frá fjár-
hagsáætiun bæjarins, en Hafnar-
fjörður var eitt fárra sveitarfélaga
sem luku við fjárhagsáætlun fýrir
síðustu jól. „Síðan var gengið frá
kjarasamningum, sem gerði það að
verkum að laun hækkuðu verulega
en ekki var gert ráð fyrir þeim
hækkunum í okkar áætlun," sagði
hann. „Þannig að ég er mjög sáttur
við þessa niðurstöðu, en rekstrar-
hlutföllin eiga eftir að breytast nú
þegar búið er að semja við leikskóla-
kennara og síðar með samningum
við kennara."
Fjármagnað með lántökum
Samkvæmt upplýsingum frá
bæjarendurskoðanda er í fjárhags-
áætlun ársins 1997 gert ráð fyrir
að óráðstafaðar tekjur verði nei-
kvæðar um 256,5 millj., sem yrði
fjármagnað með lántökum. Er þá
tekið tillit til 475,9 millj. í afborgan-
ir af lánum en nýjar lántökur eru
áætlaðar 209 millj.
Tekjur og gjöld í bráðabirgðaupp-
gjörinu eru færð jafnóðum og þau
berast bæjarsjóði og vekur end-
urskoðandi athygli á að fasteigna-
gjöld greiðast mun betur fyrri hluta
árs en þann síðari auk þess sem
ýmis gjöld séu bundin við sumartím-
ann. Samkvæmt uppgjörinu var
greiðslubyrði lána fyrstu sex mán-
uði ársins 279,9 millj., sem er 42%
af áætlun, heildarfjárfesting er um
362,7 millj., sem er 86% af áætlun
og óráðstafaðar tekjur ársins eru
neikvæðar um 250,3 millj., sem er
98% af áætlun.
„Auðlegð þjóðanna“ eftir Adam Smith
Höfuðrit hagfræð-
innar loks aðgengi-
legt almenningi
Þorbergur Þórsson
BÓKIN „Auðlegð
þjóðanna" eftir
Adam Smith er eitt
af lykilverkum allra tíma
um hagfræði. Nú liggur
þetta merka rit loks fyrir í
íslenzkri þýðingu. Þorberg-
ur Þórsson tók sér fyrir
hendur að þýða bókina,
rúmum tveimur öldum eftir
að hún kom út fyrst í Eng-
landi. Morgunblaðið fékk
Þorberg til að segja frá bók-
inni.
„Þetta er höfuðrit hag-
fræðinnar. Það er ekkert
annað hagfræðirit í sama
flokki. Þetta sést til dæmis
á því að það er ekki hægt
að opna svo kennslubók í
hagfræði að ekki sé þar
vitnað í þetta rit Adams
Smith, í flestum slíkum bók-
um margoft. Og þegar mað-
ur les bókina sér maður að það
er verðskuldað. Þetta er gríð-
arlega skýr og skilmerkileg lýsing
á drifkröftum samfélagsins, þar
sem hlutirnir eru útskýrðir til hlít-
ar. Margt veldur því að bókin er
ennþá mjög góð, meira en tvö
hundruð árum eftir að hún var
skrifuð. Til dæmis það að efna-
hagslífíð var jarðbundnara í þá
daga og veruleiki efnahagslífsins
var harkalegri. Höfundur bókar-
innar var líka mun víðmenntaðri
en gengur og gerist nú á dögum.“
- Hvernig kom það til að þú
tókst þér þetta verk fyrir hendur?
„Ég hef fengizt talsvert við
þýðingar og svo fékk ég áhuga á
hagfræði fyrir nokkrum árum. Ég
hef einnig lengi haft á því mikinn
áhuga að heimsbókmenntirnar
yrðu aðgengilegar á íslenzku, en
mér finnst vanta allmikið á að
fræðilegar heimsbókmenntir séu
þýddar á málið okkar. Menn segja
gjarna að það geri ekkert til, því
fólk geti lesið þær á ensku, en
þetta lýsir miklum og margvísleg-
um misskilningi. Til dæmis þeim
misskilningi að bókmenntirnar séu
einkum fyrir enskufólk, eða þeim
misskilningi að þær séu einkum
fyrir fullorðna, en ekki fyrir ungt
fólk, en það skiptir ákaflega miklu
máli að mínu viti að unga fólkið
hafi aðgang að heimsbókmennt-
unum jafnvel þótt það sé ekki
tungumálagarpar. Því að unga
fólkið hefur opinn huga og tíma
fyrir bóklestur.
Loks má benda á hve miklu
máli það skiptir fyrir opinbera
umræðu í landinu að almenningur
hafi aðgang að helztu bókmennt-
um heimsins um hin og þessi efni
sem opinber umræða snýst um, í
stað þess að þurfa eingöngu að
reiða sig á þær túlkanir um efnið
sem koma fram í hita leiksins í
umræðunni sjálfri."
- Samhiiða útgáfu bókarinnar
hefur farið fram allsnörp ritdeila
á síðum þessa blaðs um
það hvernig menn telja
Adam Smith myndu
hafa staðið gagnvart
hugmyndum um auð-
lindagjald. Hvað stend-
ur í bókinni um þetta efni?
„Auðlegð þjóðanna fjallar nú
minnst um auðlindagjald, því hún
er gríðarlega yfirgripsmikið hag-
fræðirit sem lýsir eiginlega öllu
samfélaginu. En reyndar kemur
auðlindagjald samt fyrir á nokkr-
um stöðum í bókinni. Það kemur
tii dæmis fyrir sem áhrifavaldur
á verð á silfri, gulli og tini í 11.
kafla fyrstu bókar, þar sem Adam
Smith fjallar meðal annars um
verðlag á góðmálmum.
Þar rekur hann að landsdrottn-
arar hafa lengi tekið auðlindagjald
► Þorbergnr Þórsson fæddist
í Reykjavík árið 1961. Hann
hefur fengizt við þýðingar um
margra ára skeið og lauk BA
prófi í heimspeki frá Háskóla
Islands árið 1995. Síðan hefur
hann lært hagfræði og er nú
skráður í nám til meistaraprófs
í hagfræði i sama skóla.
Þorbergur er kvæntur
Nönnu Þórarinsdóttur og eiga
þau tvö börn.
af námum af þessu tagi, gjarnan
5% af heildarframleiðslu nám-
anna. Og hann rekur það hvaða
áhrif þetta gjald hafði á námu-
reksturinn og verðið á málmunum;
en áhrifin eru auðvitað þau í stuttu
máli að draga úr framleiðslu á
málmunum og hækka þá í verði.
Adam Smith hafði auðvitað ekki
áhyggjur af þeirri verðhækkun,
því hann taldi góðmálma vera að
mestu leyti óþarfa. Hann taldi
auðlegð þjóðanna einkum felast í
neyzluvarningi, „straumi af vörum
og þjónustu" en ekki í góðmálmum
eins og kaupríkismenn. Mér hefur
eiginlega sýnzt hann fjalla um
auðlindagjaldið sem sjálfsagðan
hlut í þessum kafla.
Reyndar fjallar Adam Smith
mest um fjármögnun ríkisins og
ríkisrekstur í fimmtu bók Auð-
legðarinnar, sem er óþýdd ennþá,
því miður. Hann minnist líka á
veiðigjald í bók sinni því hann
segir frá því að landeigendur á
Hjaltlandi tóku slíkt gjald af físki-
mönnum sem leigðu af þeim land
niðri við sjó.“
- Það fylgir engin atriðisorða-
skrá bókinni. Hvers vegna ekki?
„Nú kom vel á vondan. Mér er
nefnilega meinilla við þann vafa-
sama sparnað, að sleppa atriðis-
orðaskrá. Nú eru slíkar skrár að
vísu ekki í hinum vönduðustu ís-
lenzku þýðingum á klassískum
fræðiritum sem ég vil
helzt miða þýðingu
mína við, en ég hefði
gjarna viljað bijóta
hefðina að þessu leyti.
En ég hef tvennt mér
til málsbóta. I fyrra lagi var ég
að lagfæra texta bókarinnar alveg
fram á síðasta dag. Hefði ég búið
til atriðisorðaskrá hefði hún því
beinlínis komið niður á þýðing-
unni. í öðru lagi kemur hér aðeins
út fyrra bindi verksins en ég von-
ast til að við getum gefið fjórðu
og fimmtu bók út síðar og látið
atriðisorðaskrána þá fylgja með.“
- Hverjum telurðu að bókin
nýtist mest?
„Ungu fólki fyrst og fremst og
námsfólki á öllum aldri, sem og
yfirleitt öllu fróðleiksfúsu fólki.“
Mikiðjarð-
samband í
bókinni