Morgunblaðið - 22.11.1997, Síða 26

26 LAUGARDAGUR 22. NÓVEMBER 1997
Spurning: Hvaða áhrif hefur
hlátur á andlega líðan fólks? Er
hann alltaf merki um heilbrigða
gleði eða getur hann ekki líka bor-
ið vott um meinfysi og illan hug?
Er alltaf hollt að hlæja?
Svar: Já, það er ábyggilega hollt
að hlæja, ekki aðeins fyrir andlega
líðan fólks heldur einnig fyrir lík-
amann. Þetta vita flestir og fínna á
sjálfum sér. Hlátur losar um
spennu á svipaðan hátt og slökun
gerir. Hann er tilfinningaleg útrás
líkt og grátur. Reyndar er oft stutt
á milli hláturs og gráts og fólk get-
ur grátið af hlátri.
Maðurinn er líklega eina skepn-
an sem hlær í eiginlegri merkingu
og hefur húmor. Stundum viljum
við þó manngera ýmis viðbrögð og
hegðun hjá dýrum. Hnegg hesta
getur orðið að hrossahlátri og við
heyrum stundum „hlátur" hrossa-
gauksins í náttúrunni. Jafnvel
hlátur páfagauksins er aðeins lærð
eftiröpun án þess að í honum felist
útrás tilfinninga eins og hjá mann-
inum. Dýrin þurfa heldur ekki á
hlátrinum að halda eins og maður-
inn „undir oki siðmenningar". Það
er sagt að hláturinn lengi lífið.
Ekki er mér kunnugt um rann-
sóknir sem styðja þessa fullyrð-
ingu, en þeir sem eru glaðlyndir,
skapgóðir og hláturmildir eiga að
jafnaði léttara með að komast í
gegnum erfiðleika og laga sig að
kringumstæðum en þeir sem
sjaldan stekkur bros. Þetta er per-
sónuleikastyrkur sem eykur líkur
Hlátur
á farsælu lífi, og sýnt hefur verið
fram á að hann gerir þá sem
þannig eru skapi farnir einnig
hæfari til að standa af sér líkam-
lega sjúkdóma og ná bata.
Hlátur er smitandi og hláturmilt
fólk hefur því góð áhrif á aðra í
kringum sig. Svo eru aðrir sem
vekja hlátur með spaugi og húmor.
Góðir spaugarar eru fágæt ger-
semi fyrir fólkið, ekki síst fyrir
innhverfa íslendinga sem eru
vandfýsnir á spaug og hlæja
ógjaman nema undir áhrifum.
Spaugarar, t.d. í sjónvarpi, bæta
sennilega heilsufar þjóðarinnar
meira en margan grunar.
Hlátur er þannig langoftast heil-
brigður og hollur. En geta ekki
verið undantekningar á því, eins
og fyrirspyrjandi gefur í skyn?
Hugsanlega getur hlátur gengið út
í öfgar. Til er fólk sem er síhlæj-
andi og hlær að næstum hverju
sem er. Það er gott að geta séð
broslegu hliðamar á tilverunni, en
hætt er við að það séu grynnri tii-
finningar sem brjótast út í hlátri
þeirra síhlæjandi en hinna sem fá
hláfurköst með hóflegu millibili.
Einnig er það sagt einkenna ís-
lenskan húmor að hlæja á kostnað
náungans, og oft hlæja Islending-
ar mest að meinlegri íyndni. Þeim
sem fyrir henni verða er ekki
alltaf skemmt og þeim kann að
sárna á meðan hlæjendur fá sína
útrás. Þannig geta verið fleiri hlið-
ar á áhrifum hláturs. Oftar en ekki
er þó húmorinn, og hláturinn sem
honum fylgir, græskulaus og þeir
sem fyrir honum verða geta hlegið
með, sjálfum sér og öðrum til
heilsubótar.
OLesenclur Morgunblaðsins geta spurt sál-
fræðinginn uni það sem þeim liggur á
hjartn. Tekið er á móti spurningum á virk-
um dögum milli klukknn 10 og 17 fsímn
569 1100 og bréfum eða símbréfum merkt:
Vikulok, Fnx: 5691222. Ennfremur
símbréf merkt: Gylfi Ásmundsson, Fax:
560 1720.
GYLFI ÁSMUNDSSON SÁLFRÆÐINGUR SVARAR SPURNINGUM LESENDA
Er hægt að hlæja?
U NGU R G
l S M I ftö R HASLAR SER V'OLL
Höfum e
v)7ad fyrír akkui
Oli Jóhann Daníelsson gull-
smiður og eiginkona
hans, Eygló Sif Stein-
þórsdóttir, hafa aldrei
ráðist á garðinn þar sem hann er
lægstur. Þau hafa hvað eftir annað
sest niður, tekið „stórar ákvarðanir"
og látið slag standa. Sú stærsta til
þessa var að hanna eigin línu hand-
unninna skartgripa og þreifa fyrir
sér á erlendum markaði. Vogun
vinnur - vogun tapar, segir máltæk-
ið. Það er útlit fyrir það að það fyrra
muni nú ganga eftir.
Ævintýrið byrjaði árið 1985, er
þau Óli og Eygló létu „pússa sig
snögglega saman“ eins og Óli lýsir
því er þau gengu í hjónaband um ár-
ið. Þau ráku saman sjoppu og bið-
skýli á Grensásvegi, en það var meiri
vinna og yfirlega en þau kærðu sig
um, sjoppan var seld, ungu hjónin
öxluðu sín skinn og fluttust búferlum
til Danmerkur.
Hugur Óla stóð til gullsmíða, en
hann hafði reynt árangurslaust í
5-6 ár að komast á samning hér á
landi. Þetta var ein af „stóru ákvörð-
unum“ þeirra hjóna, þau höfðu enga
tryggingu fyrir því að Óli kæmist á
samning í Danmörku, ef eitthvað
var, þá var það enn ólíklegra en á
heimaslóðum, þau höfðu ekki loforð
fyrir húsnæði né vinnu. Það skyldi
einfaldlega farið utan og látið reyna
á guð og lukku.
„Alveg frá þessum punkti og til
dagsins í dag hefur allt saman ein-
hvem veginn smollið saman hjá okk-
ur. Ailt gengið upp. Ég hef líka áttað
mig æ betur á því að án Eyglóar við
hlið mína hefði ekkert af þessu sem
við erum að tala um orðið að veru-
leika,“ segir Óli. Það dró ekkert úr
ætlunum hans þótt almennt sé talið
að hverjum gullsmið henti 10.000
íbúar og fremur þyrfti gullsmiðum á
íslandi að fækka heldur en fjölga
miðað við þá tölfræði.
Launalaus... fyrst
Leiðin lá til Árósa í Danmörku þar
sem Óli fékk að vinna launalaust í
fjórar vikur til reynslu hjá rótgrón-
um gullsmið af gamla skólanum.
Svona til að átta sig á því hvort hann
vildi leggja fagið fyrir sig í raun og
veru. Hann hafði þó engin fyrirheit
um samning að mánuðinum loknum.
Eygló, sem er lærður þjónn, sá fjöl-
skyldunni farborða á meðan.
Svo fór þó að Óla var boðinn
samningur og var það í blóra við alla
danska tölfræði á þessu sviði. í nóv-
ember 1988 var hann síðan útskrif-
aður sem gullsmíðasveinn. Hann
nam síðan leturgröft og steinagróp-
un við danska Gullsmíðaháskólann
ÓLI og Eygló.
og vann samhliða á nokkrum verk-
stæðum til að safna reynslu.
Þá tóku við tvö ár heima á Fróni
og var hugmyndin að opna verslun í
vissu húsnæði í Hamraborg 5 í
Kópavogi. Þegar til kom var það
húsnæði alls ekki á lausu og því
steyptu þau hjón sér rakleiðis til
Danmerkur á ný og opnuðu verslun
þar í landi. Það var haustið 1992. En
það var skammt stórra högga á milli,
um áramótin 1993 var þeim boðum
komið til þeirra að húsnæðið í
Hamraborginni hafði losnað. Enn
tóku þau stökkið, festu sér húsnæðið
og fluttu aftur heim.
Einhver gæti haldið að þið væruð
þá ánægð og sátt og tilbúin að skjóta
rótum?
„Það er ekkert á móti þvi að skjóta
rótum, en við ætlum ekki að staðna.
Hingað voru og eru alltaf að koma
erlendir sölumenn skartgripa að
reyna að selja okkur vöru sína. Þá
datt okkur í hug, af hverjum skyld-
um við ekki getað gert það sama?
Við vissum af söluaðila, gullsmið,
sem fer í 50-60 verslanir í Dan-
mörku. Þessi aðili tekur bara pró-
sentur af hverri pöntun þannig að
það er ekki um beina álagningu milli-
liðs að ræða. Eftir að hafa kynnt
okkar línu, sem við köllum Silkilínu,
fyrir honum var umsamið að hann
tæki okkar gripi með.
Þá var að hanna og smíða línu og
við lukum einni með 70 mismunandi
gripum, sendum hana út og fyrstu
pantanirnar eru að berast þessa dag-
ana. Þessu hefur sem sé verið vel
tekið, fjórar af fyrstu átta búðunum
sem fengu að skoða línuna pöntuðu
úr henni, enda kynnum við það og
tökum skýrt fram að þetta er senni-
lega eina skartgripalínan í Evrópu
sem er handunnin alveg frá a til ö.
Það hefur vakið meiri eftirtekt en
ella fyrir vikið.“
I UTFLUTNINGI

Óli Jóhann að störfum.
En hvernig er hægt að hafa undan
að smíða annars vegar fyrir heila
búð og bæta svo við nægu magni til
að selja til útlanda?
Óli glottir við þessu og neitar því
að sólarhringar hans séu eitthvað
lengri en gengur og gerist. Að vísu
sé hér um mikla vinnu að ræða, en
fyrir skemmstu, og eftir að þau hjón
sendu skartgripi sína út fyrir land-
steinana, fékk Óli hugmynd að nýju
verkfæri sem í sumum tilvikum þre-
faldar vinnuhraða við einstaka gripi.
„Slíkt getur skipt sköpum. Og ef að
þetta ætlar að fara úr böndunum þá
bara bætum við mannskap við á
verkstæðinu."
Stefnir kannski í það?
„Við erum þegar búin að bæta ein-
um starfskrafti við. Vonandi þurfum
við að bæta mörgum við áður en yfir
lýkur,“ svarar Óli.
Framtíðin úþekkt
stasrð
Óli Jóhann er fyrsti íslenski gull-
smiðurinn sem rær á erlend mið með
svo afgerandi hætti og ekki kæmi á
óvart þótt sá árangur sem hann hef-
ur þegar náð verki hvetjandi á fleiri
og sennilega í fleiri stéttum en gull-
smíði. Hann er nú búinn að setja
saman nýja línu með 100 gripum og
er hún á leið utan í kynningu. Hvar
endar þetta?
„Ég bara veit það ekki,“ segir Óli
og það þurrkast ekki af honum bros-
ið þegar talið berst að vaxtarmögu-
leikum þessarar hugmyndar. „Ég
veit það bara að ef þessir skartgripir
hitta í mark, þó ekki væri nema að
hluta til, þá erum við í góðum mál-
um. Mjög góðum málum,“ bætir
hann við.
Kannski fleiri lönd?
„Af hverju ekki? Við erum að fara
inn á alnetið um þessar mundir og þá
er aldrei að vita hvað gerist. Þar
gætum við komist í kynni við nýja
umboðsmenn og við skoðum allt
saman. Ef þetta ætlar eitthvað að
vaxa eru í sjálfu sér engin takmörk
fyrir því hvað við getum þanist út
með því. Bætum bara við fólki, svo
einfalt er það,“ segir Óli.