Morgunblaðið - 18.03.1998, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 18. MARZ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Auðsöfnun
lífeyrissjóða
GREIN sú er ég skrif-
aði undir fyrirsögninni
„Lífeyrissjóðimir bregð-
ast“ og var birt í Morg-
unblaðinu 17. jan. sl. var
gagnrýni á stjómir al-
mennu lífeyrissjóðanna,
ektó íyrst og fremst á
Lífeyrissjóð rafíðnaðar-
manna, sem nú heitir
Lífiðn. Hún beindist að
öllum almennum lífeyris-
sjóðum sem ekki hafa
staðið sig varðandi verð-
tryggingu, ekknalífeyri
o.fl. - Guðmundur Gunn-
arsson, formaður og
framkvæmdastjóri Raf-
iðnaðarsambands Is-
lands (RSÍ), stingur nið-
ur penna í Mbl. 13.3. sl., félögum sín-
um og fulltrúum VSÍ til varnar. -
Hann er þannig maður að vart er
annað hægt en að virða orð hans og
gerðir, ekki síst vegna dugnaðar við
að byggja upp Rafiðnaðarskólann og
það sem á undan honum fór, sem er
saga ótrúlegra afreka sem em varan-
legri en karpið um kaup og kjör.
Ég læt það óátalið þótt Guðmund-
ur núi mér um nasir að ég hafi átt
þátt í og samþykkt sumt af því sem
ég nú gagnrýni, ég hefði átt að beita
mér gegn því sem þá var gert, en nú
veit ég betur, tímamir hafa breyst og
nú hika ég ekki við að segja afdrátt-
arlaust skoðanir mínar. - Það nei-
kvæða sem gert var þau árin sem ég
var í stjórn Lífeyrissjóðs rafiðnaðar-
manna og framkvæmdastjóm Sam-
bands almennra lífeyrissjóða (SAL),
var gert undir því yfirskini að út-
reikningar sérfróðra, en íhaldssamra
reiknimeistara, sýndu svo slæma af-
komu sjóðanna að
skerðingar væru nauð-
synlegar. Þær vom yfir-
leitt að undirlagi SAL,
en við vorum öll með
„bankastj óratilburði“,
höfðum meiri áhyggjur
af afkomu sjóðanna en
launum þeirra sem lifa
áttu á lífeyrinum, - þar
vom fulltrúar verka-
lýðsfélaganna engir eft-
irbátar.
Afkoma
lífeyrissjóðsins
Nú er bjart framund-
an og okkur ber að
starfa í samræmi við
Við vorum öll með
„bankastj óratilburði“,
einnig fulltrúar verka-
lýðsfélaganna, segir
Árni Brynjólfsson, það
er höfðum meiri
áhyggjur af afkomu
sjóðanna en launum
þeirra sem lifa áttu
á lífeyrinum.
það, en svo er að sjá að enn séu ráða:
menn við sama heygarðshornið. í
ársskýrslu Lífiðnar fyrir árið 1996,
þeirri síðustu sem út er komin, er
haft eftir Bjarna Þórðarsyni trygg-
Ámi
Brynjólfsson
ingastærðfræðingi að eignir Lífiðnar
umfram skuldbindingar hafi verið
1.210 milljónir og geri hann ráð fyrir
að ársávöxtun umfram neysluvöm-
verðsvísitölu verði 3,5%. Síðan segir:
„Undanfarið hefur sjóðurinn verið að
fá mun betri ávöxtun á eignir sínar
og horfur era á að svo verði einnig á
næstu árum.“ Þá segir og að Lífiðn
sé einn best stæði lífeyrissjóðurinn í
landinu og að hækka mætti lífeyri
um 7,6% eða lækka iðgjöldin um
16,5%.
Við úttekt á stöðu sjóðsins skv.
grannreglugerð SAL kemur fram,
að eignir umfram skuldbindingar
séu 4.590 mflljónir, sem er 35,2%
umfram skuldbindingar!
Þrátt íyrir þetta em stjórnarmenn
Lífiðnar enn að „hugsa“ um að hækka
lífeyri um 5%, að sögn framkvæmda-
stjóra sjóðsins, en ekki um 7,6% skv.
ráðleggingu tryggingafræðings.
A miðju síðasta ári hækkaði t.d.
Lífeyrissjóður verslunarmanna líf-
eyri um 11,8% og Sameinaði lífeyris-
sjóðurinn um 7,1%. - Hvað dvelur
onninn langa?
Viðbrögð forystunnar
„Það er vinur sem til vamms seg-
ir,“ er gamalt máltæki, sem ekki á
upp á pallborðið hjá öllum, nú dugar
ekki minna en að höfuð RSÍ svari
gagnrýni á stjórn Lífiðnar, sem er að
hálfu skipuð fulltrúum VSÍ og hon-
um stendur varla næst að verja. - Að
þvi er ég best veit hefur hann aldrei
verið í stjórn Lífeyrissjóðs rafiðnað-
armanna og er ekki heldur í stjórn
Lífiðnar. Hann leggur þó ekki í að
verja ólýðræðislegt stjórnarfar
sjóðsins, sem er til skammar.
Þótt flest gott megi um Guðmund
segja verður honum á eins og okkur
hinum, hann fer t.d. ekki rétt með
eftirfarandi í umræddri grein sinni:
1. A undan neysluverðsvísitölu
vom verðbætur ekki miðaðar við
launataxta, á undan var lánskjara-
vísitala, sem var samsett úr þrem
vísitölum, breytingin var gerð í
sparnaðarskyni, alls ekki til þess að
tryggja kaupmátt eða bæta hag eft-
irlaunafólks. A síðasta ári hækkuðu
eftirlaun frá alm. lífeyrissj. skv.
neysluverðsvísitölu um 1,8%, Iauna-
vísitalan um 8,1% og lægsti taxti
RSÍ yfir 30%, - sem sýnir að ekki er
sama við hvað er miðað þegar verð-
bætur era reiknaðar!
2. Það er rangt að orlofs- og des-
embemppbót hafi verið felld inn í
eftirlaunin, - jafnvel þótt svo hefði
verið em það ekki rök til að sleppa
nú við að greiða þessar uppbætur.
Orlofsuppbót rafiðnaðarmanna er
kr. 8.400 og desemberappbót 25.000
kr., hækkaði um 93% í fyrra, - sem
rafiðnaðarmenn hafa vafalaust átt
fullan „rétt á“ og hafa haft þörf fyrir.
3. Guðmundur segir: „Upphæð líf-
eyris verður jafnan í samræmi við
þau iðgjöld sem viðkomandi greiðir
tfl síns sjóðs“. Þetta er hálfsannleik-
ur, sem sést af því að 2/3 hlutar líf-
eyris eru sagðir vextir, aðeins 1/3 ið-
gjöld. - Síðan koma ósannindin: „Ef
lífeyrissjóður tæki upp á því að
greiða núverandi lífeyrisþegum
meira en þeir eiga rétt á getur það
ekki leitt tfl annars en að þeir, sem
eiga að fá lífeyri í framtíðinni fá
minna en þeir eiga rétt á, vegna þess
að lífeyrissjóðurinn á þá ekki fyrir
skuldbindingum." - Lítóega notar
G.G. hér óviljandi tungutak auðsafn-
arans, sem vfll svelta eftirlaunafólkið
svo nóg verði eftir handa honum og
hans þegar þar að kemur, þeir tala
um „borð fyrir báru“! Nýju lífeyris-
sjóðalögin frá des. sl., ákveða 10%
hámark á milli eigna og skulda eða
5% viðvarandi í 5 ár, sem setja á
skorður við óeðlilegri auðsöfnun líf-
eyrissjóðanna. Réttur til eftirlauna
takmarkast aðeins af afkomu sjóð-
anna - og vilja sjóðstjóma.
Höfumlur er / Aðgerðahópi
aldraðra.
Arið 2000 og
tölvukerfí
NÆR allar tölvur og
hugbúnaður er háður
vinnslu með dagsetn-
ingar. Augljósasta
dæmið er að vaxta-
reikningar byggjast á
dagsetningum. Margs
konar tæki byggjast
líka á dagsetningum svo
sem myndbandstæki,
faxtæki og öryggiskerfi.
Umtalsverður hluti
þessa búnaðar mun
bregðast rangt við þeg-
ar ártalið verður 2000
og jafnvel hætta að
virka með öllu.
Algengt er að dag-
setningar séu táknaðar
með þremur tveggja
stafa tölum, það er dagur, mánuður
og ár. Þá er 28. febrúar 1998 ritað
sem 28.02.98 og hlaupársdagurinn
29. febrúar árið 2000 sem 29.02.00.
Artalið 00 veldur vandkvæðunum.
Arabilsreikningar skekkjast og sum
tæki sem vinna með dagsetningar
munu hreinlega hætta að virka.
Mikið af þeim tölvubúnaði sem nú
er í notkun var hannaður og þróaður
fyrir 5-15 ámm. í þessum búnaði
var sjaldnast hugsað til þess að taka
tillit til dagsetninga fram yfir alda-
mót. Reyndar geta verið margs kon-
ar aðrar forsendur sem bregðast
Ríkisstjórnin þarf að
hvetja fyrirtæki, segir
Oddur Benediktsson,
jafnt stór sem smá, til
að taka 2000-vandann
strax föstum tökum.
þegar tölvuvæddur búnaður er not-
aður til lengdar. Oft er hægt að
breyta hugbúnaði og leiðrétta hann
gagnvart aldamótunum. En stund-
um er hugbúnaðurinn ekki fyrir
hendi eða liggur hreinlega óum-
breytanlegur inni í tæki, til dæmis
faxtæki eða tölvuprentara.
Þriðjungur
kerfa í ólagi
Á námstefnunni „Árið 2000 í
tölvukerfum" á vegum Endur-
menntunarstofnunar greindi fyrir-
lesarinn Guðmundur Guðmundsson
frá könnun á aldamótahæfni fyrir-
tækja í Bretlandi. í könnuninni
kemur fram að 30% fyrirtækja
munu ekki ná að aldamótahæfa kerfi
sín tímanlega. Við getum nokkurn
veginn búist við að ástandið hér-
lendis sé ekki betra en í Bretlandi.
Guðmundur greindi frá því að á
Reiknistofu bankanna væri talið að
vinna þyrfti 25 ársverk til að lag-
færa þau kerfi sem til staðar era og
að auki þui-fti svo að prófa kerfin.
Segjum sem svo að þriðjungur
tölvuvæddra kerfa hérlendis hætti
að virka rétt árið 2000 og þetta eigi
við kerfi sem varða orkudreifingu,
samgöngur, branavamir, bankavið-
skipti, spítala, öryggisgæslu, stjórn
skipa og flugvéla, verslanir, vöru-
dreifingu, stýringu framleiðslu og
margt, margt fleira. Oft era kerfi
samtengd eða eitt kerfi byggir á
öðra svo að reikna má með dómínóá-
hrifum og því verði stór hluti tölvu-
kerfa óvirkur eða í lamasessi. Og
þetta gerist allt á þeim Drottins
degi 01.01.00! Sum bilanatilvik verð-
ur auðvelt að lagfæra,
önnur munu kosta
veralega vinnu og enn
önnur verða ólagfær-
anleg.
Hver ber svo skað-
ann ef tjón hlýst af?
Ekki verður hægt að
tryggja fyrir skaða af
völdum árs 2000-vand-
ans. Tryggingafélög
munu hafa ákveðið fyr-
ir allnokkru að um slík-
ar reginupphæðir sé að
tefla að þau ætli ekki
að bjóða tryggingar á
þessu sviði. Væntan-
lega verða framleiðend-
ur búnaðar eða þeir
sem reka kerfin skaða-
Hvað skal gert?
Tfl þess að afstýra þessum vand-
ræðum þarf samstillt átak stjómenda
fyrirtækja og tæknimanna. Stjóm-
endur þurfa að gera sér grein íyi-ir
áhættunni sem stafar af því að láta
reka á reiðanum. Það þarf að gera
lista yfir þann búnað sem er í hættu
og skflgreina umfang umbótastarf-
seminnar. Þá þarf að gera áætlanir
um framkvæmd verksins og tryggja
að mannskapur sé tfl reiðu. Byggja
verður á því vinnuafli sem fyrirtætón
hafa tfl umráða því að allir lenda í
þessu núna á sama tíma og erfitt ef
ekki ómögulegt að kaupa aðstoð
hvort sem er innanlands eða eriendis.
Ríkis- og sveitarstjómir í ýmsum
löndum hafa látið sig mál þetta varða
til að reyna að tryggja að granngerð
samfélaganna verði í lagi. Hérlendis
hefur m.a. verið fjallað um málið á
vegum Ríkisendurskoðunar og upp-
lýsingar verið settar á veraldarvefinn
(sjá www.stjr.is/fr/rat/ar2000/Wel-
come.html). Þar segir meðal annars:
„Fyrirsjáanlegt er að ýmis vandamál
munu koma upp þegar nota þarf ár-
talið 2000 í tölvuvinnslu því á undan-
fórnum áram hefur tíðkast að tákna
öld í dagsetningum með tveimur stöf-
um í stað fjögurra. Þessi ritháttur
aldarinnar kallar á ýmsar hættur
íyrir rekstraröryggi stofnana ríkis-
ins.“ Einnig hefur SKÝRR sett upp
aldamótaþjónustu (sjá www.skyrr.-
is/2000/).
Ríkisstjórnin þarf að hvetja fyrir-
tæki, jafnt stór sem smá, til að taka
2000-vandann strax fóstum tökum.
Líkja mætti eftir fordæmi Breta,
Dana og Kanadamanna í þeim efn-
um (sjá http://www.open.gov.uk/-
bug2000/ og http: //strateg-
is.ic.gc.ca/sc-mangb/y2k/engdoc/ho
mepage.html).
Tony Blair, forsætisráðherra
Breta, hefur sagt: „Aldamótagallinn
er eitt hið alvarlegasta vandamál
sem nú snýr að bresku viðskiptalífi
og reyndar að viðskiptalífi sérhvers
lands. Það skyldi síst vanmeta af-
leiðingarnar sem af geta hlotist."
Aðstendur íyrirtækisins Hugmóts
hafa sett upp vefsíðu um aldamóta-
væðinguna (sjá www.hugmot.is/-
2000/) og bjóða upp á umræðu-
grandvöll um lausn vandamálsins.
Loks skal bent á að á vefnum
finnast upplýsingar um hvernig og
hvort hægt sé að aldamóta-aðlaga
hinar ýmsu gerðir af PC-einkatölv-
um (sjá BIOS Setup Information
Guide
http://www.sysopt.com/bios.html).
Höfundur er prófessor i
tölvunarfræði við Háskóla íslands.
Oddur
Benediktsson
bótaskyldir.
IBM notendaráðstefna Hótel Örk 23. og 24. mars
Pf WriW,IVyiliirrjTi.Ts
)i viðskipii Nanari upplýsingar a Nýherjavefnum ag hja Omarí: amaninyherji.is
NÝHERJI