Morgunblaðið - 19.05.1998, Side 4

4 ÞRIÐJUDAGUR 19. MAÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Þjóðargjöf Norðmanna á 1000 ára afmæli kristnitöku
Eftirlíking af
stafkirkju frá 10.
öld rís í Eyjum
NORSKA ríkisstjómin hefur
samþykkt að leggja til við Stórþing-
ið að eftirlíking af stafkirkju frá 10.
öld verði þjóðargjöf Norðmanna til
íslendinga á 1000 ára afmæli
kristnitöku árið 2000 í minningu
þess að Ólafur Tryggvason gaf
kirkju til íslands þegar Hjalti
Skeggjason og Gissur hvíti komu til
landsins árið 1000 til að kristna ís-
lendinga. Skyldi kirkjan reist þar
sem þeir kæmu fyrst að landi á leið
sinni til Þingvalla, en það var í Vest-
mannaeyjum. Að sögn Áma John-
sen, alþingismanns og formanns
undirbúningsnefndar, verður kirkj-
an sennilega reist við hafnarsvæðið
i Vestmannaeyjum. Hún verður um
40 fermetrar að stærð og munu
Norðmenn sjá um allar fram-
kvæmdir, kosta bygginguna og
leggja til hennar um 60 milljónir ís-
lenskra króna. Er gert ráð fyrir að
framkvæmdir hefjist á þessu ári og
að þeim verði lokið árið 2000.
Jan P. Syse, fyrrverandi forsæt-
isráðherra og forseti Stórþingsins,
lagði fram tillöguna um þjóðargjöf-
ina i forsætisnefnd norska þingsins
fyrir tveimur ámm og sagði Árni að
hún yrði væntanlega formlega af-
greidd um miðjan júní nk.
Mikill áhugi Norðmanna
„Fyrir nokkrum árum kom ég
með þessa hugmynd um að reist
yrði ný kirkja í Vestmannaeyjum í
tilefni kristnitökunnar," sagði Ami.
Skipuð var undirbúningsnefnd,
sem í eiga sæti ásamt Ama þeir
Guðjón Hjörleifsson bæjarstjóri,
sr. Bjarni Karlsson sóknarprestur,
Páll Sigurjónsson forstjóri og
Jóhann Friðfinnsson formaður
sóknarnefndar. Auk þess hefur
Geir Haarde fjármálaráðherra ver-
ið mjög hjálplegur við alla fram-
göngu máísins og Nils O. Dietz
fyrrverandi sendiherra Noregs á
Islandi lagt sitt af mörkum.
„Fljótlega kom fram feikilegur
áhugi hjá Norðmönnum um að taka
þátt í kirkjubyggingunni," sagði
Ami. „Eg fagna þessari niðurstöðu
og ákvörðun norskra stjórnvalda.
Það var mjög skemmtilegt hvað
Norðmenn tóku hugmyndinni vel
og sýndu áhuga á að vera meira en
þátttakendur. Ég er viss um að
Eyjamenn og aðrir landsmenn
HOLTÁLEN-stafkirkja í Suður-Þrændalögum verður fyrirmynd að
kirkjunni, sem reist verður í Vestmannaeyjum og verður það í fyrsta
sinn sem kirkja frá þessum tíma er endurgerð. Kirkjan er einföld að
gerð og er talið að slíkar kirkjur hafi verið algengar víða í Noregi fyrr
á öldum. Af frásögnum að dæma má ætla að kirkjan, sem reist var í
Vestmannaeyjum, hafi komið fullsmiðuð til landsins.
munu fagna þessum höfðingsskap
frænda okkar í Noregi.“
Reist við höfnina
„í kristnisögu segir að rætt hafi
verið um að reisa kirkjuna norðan
eða sunnan við innsiglinguna og
ákveðið hafi verið að hún skyldi reist
norðan við hana á Hörgaeyri, þar
sem áður voru hörgar og blót,“ sagði
Ámi „En eins og nú háttar til þá
stendur norðurhafnargarðurinn á
Hörgaeyri. Þó að staðarvalið hafi
verið með þessum hætti árið 1000 þá
eru breyttar aðstæður í dag. Á svæði
sunnan við höfnina væri til dæmis
spennandi að koma ldrkjunni fyrir
og velja henni stað við Skansinn
sunnan við innsiglinguna, þar sem
unnið hefur verið að uppbyggingu,
en á því svæði eru uppi hugmyndir
um að endurreisa elsta húsið í eyj-
um, Landlyst, án þess að um það hafi
verið tekin endanleg ákvörðun.
Auðvitað eiga rétt yfirvöld eftir að
tjalla um endanlegt staðarval.“
Jarðvísinda-
mennirnir á
batavegi
ÞAU Bryndís Brandsdóttir og
William Menke, jarðvísinda-
mennimir sem féllu í jeppa nið-
ur Grímsfjall á Vatnajökli
sfðastliðinn miðvikudag, eru
enn á bæklunardeild Sjúkra-
húss Reykjavíkur og á batavegi.
Leifur Jónsson, læknir á
Sjúkrahúsi Reykjavíkur, segir
þau hin hressustu miðað við þá
byltu sem þau lentu í. Taldi
hann að brátt færi að styttast í
dvöl þeirra á sjúkrahúsinu en
menn vildu vera vissir um að
allt væri komið fram varðandi
meiðsl þeirra áður en þau yrðu
útskrifuð. Fjölskylda Banda-
ríkjamannsins kom til íslands
fyrir helgina og verður hjá hon-
um þar til hann fer heim og
sagði Leifur að hann ætti að
geta haldið heimleiðis strax eft-
ir að hann útskrifast.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
NEÐARLEGA á miðri myndinni, sem tekin var af Grímsfjalli sfðastliðinn iaugardag, má sjá ljósa snjóskafla
þar sem jeppi tvímenninganna lenti og snjóflóð féll yfir hann. Efst til hægri á myndinni má sjá skála Jökla-
rannsóknarfélagsins bera við fjallsbrúnina.
Héraðsddmur
Reykjavíkur
Greiðslur
úr verk-
falls-
sjdði skatt-
skyldar
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
hefur komist að þeirri niðurstöðu
að framlög úr kjaradeilusjóði
Kennarasambands íslands í kenn-
araverkfallinu 17. febrúar til 28.
mars 1995 séu skattskyld.
Dómurinn hafnaði í gær kröfu
konu, sem er félagsmaður í KI, um
að fá rúmlega 63.000 króna
greiðslur úr kjaradeilusjóði í verk-
fallinu undanþegnar skatti.
Skattskyldur styrkur
I rökstuðningi dómsins segir að
þau 2,4% sem tekin voru af dag-
vinnulaunum konunnar til greiðslu
félagsgjalda í KÍ hafi við það orðið
eign sambandsins, einnig sá hluti
gjaldanna sem KI lagði í kjara-
deilusjóð. Framlögin hafi verið
óafturkræf og kjaradeilusjóðurinn
sameiginlegur félagssjóður án sér-
eignaskipulags. I samræmi við
þetta hafi greiðslur til félags-
manna í verkfallinu ekki verið
tengdar greiðslum þeirra heldur
ákvörðuð eftir starfshlutfalli. Ekki
hafi því verið um sparnað að ræða.
Einnig segir að greiðslunum
hafi verið ætlað að koma í stað
launa og þeim hafi verið úthlutað
samkvæmt einhliða ákvörðun þar
til kjörinna manna og án þess að
vinnuframlag kæmi fyrir. Þetta
teljist því hafa verið styrkur.
Skattlagning styrktarfjárins bygg-
ist á ótvíræðum lagaákvæðum.
Ekki tvísköttun
Ekki var heldur fallist á að sjón-
armið um tvísköttun ættu við í
málinu. „Er þar annars vegar til
þess að líta, að skattstofn sá, sem
hér um ræðir, hefur ekki áður ver-
ið nýttur til álagningar opinberra
gjalda á stefnanda, og hins vegar
til þess, að styrkveiting var ein-
göngu bundin kennarastarfi á til-
teknu tímamarki en tengdist ekki
sérgreindum sjóði af iðgjöldum
hennar til Kennarasambands Is-
lands.“
Sigurður Hallur Stefánsson
héraðsdómari hafnaði ennfremur
varakröfu kennarans um að ein-
ungis yrði skattlagður sá hluti
framlagsins úr kjaradeilusjóði sem
var umfram sannanlegar greiðslur
hennar til sjóðsins.
• •
Olfushreppur og Hveragerðisbær stofna Sunnlenska orku ehf. um jarðhitaréttindi á Hengilssvæðinu
Harðar deilur um virkj
unaráform í Hengli
Hrein og bein svik
og undirferli"
HARÐAR deilur eru komnar upp
milli Selfossveitna bs. annars vegar
og sveitarstjóma Ölfushrepps og
Hveragerðisbæjar hins vegar um
jarðhitaréttindi á Hengilssvæðinu.
Sveitarfélögin tvö stofnuðu í sein-
ustu viku fyrirtækið Sunnlensk
orka ehf. og undirbúa gerð sam-
starfssamnings við RARIK vegna
fyrirhugaðrar orkuvinnslu á
svæðinu. Markmið félagsins er að
vinna sameiginlega að því að fá yfir-
ráð yfir jarðhitaréttindum á þeim
hluta Hengilssvæðisins, sem er inn-
an marka Ölfushrepps og Hvera-
gerðis, að sögn Gísla Páls Pálsson-
ar, forseta bæjarstjórnar Hvera-
gerðisbæjar.
Ásbjöm Ó. Blöndal, veitustjóri
Selfossveitna, sakar forsvarsmenn
Hveragerðisbæjar um óheiðarleg
vinnubrögð í þessu máli. Hann
bendir á að undanfarið hafi verið að
störfum samstarfsnefnd aðila á
þessu svæði sem hafi unnið að sömu
markmiðum. í greinargerð sem Ás-
björn sendi stjóm Selfossveitna,
sveitarstjómarmönnum, iðnaðar-
ráðherra o.fl. í gær segir hann að
samstarfsverkefni Selfossveitna,
Veitustofnana Hveragerðis og Hita-
veitu Þorlákshafnar séu nú úr sög-
unni.
Stefnt að byggingu 25-30 MW
jarðvarmavirkjunar
Gísli segir að fyrirhugað sé, í
samvinnu við RARIK, að reisa 25-
30 MW jarðvarmavirkjun til að
framleiða rafmagn og nýta heitt
vatn og gufu. „RARIK er reiðubúið
að vinna að þvi með okkur að finna
fyrirtæki sem geti nýtt allan þenn-
an hita. Síðan yrði raforka seld inn
á landsnetið hjá RARIK,“ segir
Gísli. Áætlaður kostnaður við orku-
verið er tveir til þrír milljarðar
króna.
„Hér var að störfum samstarfs-
nefnd, sem stofnuð var fyrir rúmu
ári, sem vann að sömu markmiðum
að kanna möguleika á virkjun í sunn-
anverðum Hengli,“ segir Ásbjöm í
samtali við Morgunblaðið.
„Málið var komið það langt að í
mars sendu ffamkvæmdastjórar
orkufyrirtækja, sem störfuðu saman
í vinnuhópi, frá sér tillögu þess efnis
að sveitarfélögin ásamt veitufyrir-
tækjunum stofnuðu hlutafélag um
verkefnið. Okkur bámst svo engar
spumir af málinu, það er eins og það
hafi verið lokað niðri, þar til tilkynnt
var um félagið Sunnlenska orku í
síðustu viku. Það höfðu aldrei komið
fram óskir um neitt annað og menn
töldu sig vera að vinna að sameigin-
legum stefnumálum. Við lítum á
þetta sem hrein og bein svik. Ég vil
flokka þetta sem undirferli. Vinnu-
hópurinn var að störfum og ekki var
annað vitað en að allt stefndi að einu
marki. Þetta er mjög sérkennilegt
og slæmt fyrir samvinnu á sveitar-
stjómarstiginu," segir hann.
Ásbjöm gagnrýnir einnig ríkis-
valdið í greinargerð sinni og segir
m.a.: „Fyrirtæki þeirra, Rafmagns-
veitur ríkisins, kemur að málinu
með 75% eignaraðild. Með innkomu
sinni í málið hafa þeir rekið fleyg í
samstarfsverkefni og stuðlað með
beinum hætti að því að ekki takist
samstarf meðal fyrirtækja í eigu
sveitarfélaga. Það er orðin áleitin
spuming hvort ríkisvaldið vinni
með markvissum hætti að því að
sundra hugsanlegri samvinnu sveit-
arfélaga á orkusviðinu þegar það
getur orðið til að renna styrkari
stoðum undir Rafmagnsveiturnar."
„Þarna urðu minni hagsmunir
að vikja fyrir meiri“
„Það var einhver viðræðunefnd
veitustjóra í gangi, en þetta er
miklu stærra mál en svo að hægt sé
að leika sér með það,“ segir Gísli.
Hann bendir á að hér sé fyrst og
fremst um hagsmunamál íbúa
Hveragerðis og Ölfushrepps að
ræða. Umrætt landsvæði sé á engan
hátt tengt Selfyssingum, hvorki í at-
vinnulegu eða jarðfræðilegu tilliti.
„Þarna urðu minni hagsmunir að
víkja fyrir meiri,“ segir Gísli.
Sveitarstjómir Hveragerðis og
Ölfushrepps hafa samþykkt stofnun
Sunnlenskrar orku ehf. og er stefnt
að undirritun samstarfssamnings
sveitarfélaganna við RARIK að af-
loknum sveitarstjórnarkosningun-
um, að sögn Gísla.