Morgunblaðið - 19.05.1998, Síða 13

MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
ÞRIÐJUDAGUR 19. MAÍ 1998 13
skyni að afla, treysta eða viðhalda
viðskiptasamböndum.
Umbj. minn vill ennfremui- benda
á, að samvinna milli Landsbankans
og Seðlabanka um veiðar sumar
hvert, hafði komist á löngu fyrh’ hans
tíð í bankanum. Áttu bankar þessir
sameiginlega veiðidaga sumar hvert.
Þá leyfír umbj. minn sér að benda á,
að árið 1950 bauð Jón Ámason
bankastjóri í veiðirétt í Vatnsdalsá
fyi'ir hönd Landsbanka Islands á
móti Tryggva Ofeigssyni og hugðist
reka ána fyrir risnugesti Landsbank-
ans en Tryggvi hafði betur.
Umbj. minn mótmælir harðlega
ávirðingum ríkisendurskoðanda
vegna viðskipta bankans við Bálk
ehf. I fyrsta lagi vegna þess hvernig
til þehTa var upphaflega stofnað, í
öðru lagi vegna þess að viðskiptin
voru ávallt öll gerð af formanni
bankastjórnar, Björgvini Vilmundar-
syni, og í þriðja lagi vegna þess að
Bálkur ehf. er sjálfstæð lögpersóna,
sem hafði uppá að bjóða mun hag-
kvæmari kost í veiðileyfakaupum en
boðið var uppá í þeim veiðiám þar
sem auk veiðileyfakaupa fylgdi
óhjákvæmilega verulegur gisti- og
fæðiskostnaður.
III.B. Óútskýrð útgjöld:
I greinai’gerð Ríkisendurskoðunar
kemur fram það mat ríkisendur-
skoðanda að umbj. minn hafí ekki
gert fullnægjandi grein fyrir útgjöld-
um að fjárhæð kr. 2.813.012,00.- Um-
bj. minn vill taka fram að þegíu’ hann
hóf störf hjá Landsbanka Islands,
kynnti hann sér hvaðeina er að regl-
um, venjum eða siðum laut í bankan-
um. Vegna risnu var upplýst, að hún
væri ótakmörkuð þegar bankastjóri
ætti í hlut, hvort sem væri í bankan-
um eða utan hans, á veitingastöðum
eða í heimahúsum, án þess að geta
sérstaklega gesta eða tilefnis. Að
þessari meðferð í framkvæmd var
aldrei fundið við umbj. minn þau
tæpu tíu ár sem hann starfaði fyrir
bankann, enda telur umbj. minn sig
hafa gætt hófs við nýtingu risnu-
heimilda. Þá vill umbj. minn taka
fram að hann hafí haft þann sið er
hann gegndi ráðherraembætti að
senda á jólum áfengi að gjöf til mjög
margra þeirra sem hann hafði þurft
að leita til í störfum sínum, t.d. þing-
manna og fjölmargra annarra. Við
komu umbj. míns til starfa fyrir
Landsbanka Isiands innti hann sér-
staklega eftir því, hvernig litið yrði á
að hann héldi þeim sið, en nú vegna
helstu viðskiptamanna og annarra
sem hann þyrfti helst að leita til og
styðjast við í störfum sínum sem
bankastjóri. Var umbj. mínum tjáð
að slíkai- gjafir væru sjálfsagt mál og
væru auk þess starfsvenja í bankan-
um.
Við endurupptöku málsins munu
verða raktar skýringar umbj. míns á
öllum þeim útgjöldum, sem mynda
hina óútskýrðu fjárhæð kr.
2.813.012,00,- að mati núverandi
ríkisendurskoðanda. Þegar þær
skýringar umbj. míns verða virtar er
óhjákvæmilegt annað en að telja að
hann hafi fullkomlega gert grein fyr-
ir þeim risnuútgjöldum sem núver-
andi ríkisendurskoðandi telur að
snerti hann sérstaklega og hann hafi
ekki getað gert fullnægjandi grein
fyrir. Einkum í Ijósi þess að nauð-
synlegt kann að reynast að kanna
bókhald bankans hvað þetta áhrærir
a.m.k. allmörg ár aftur í tímann og
fyi-ir tíma umbj. míns. Þá kann og að
vera nauðsynlegt að staðreyna ein-
stök risnutilefni með vitnisburðum
þeirra manna sem að einstökum at-
burðum hafa komið.
III.C. Ósamþykkt risnuútgjöld:
Með öllu er útilokað að umbj.
minn geti gert grein fyrir þeim
risnuútgjöldum að fjárhæð kr.
2.109.253,00.-, sem Ríkisendur-
skoðun telur ósamþykkt. Umbj. mín-
um er nær að halda að hann hafi
áritað hvaðeina er honum var
viðkomandi. Nær undantekningar-
laust leysti umbj. minn til sín nótur
og greiddi fyrst úr eigin vasa áður en
hann framvísaði þeim til Reiknings-
halds til endurgreiðslu.
Umbj. minn vill ennfremur benda
á að geysileg gestanauð er í þessu
fjölmennasta fyrirtæki landsins.
Ekki síst af erlendum viðskiptavin-
um. Er þeim ávallt boðið til
snæðings annað hvort í húsakynnum
bankans að Laugavegi 77 eða á veit-
ingahúsum.
Umbj. minn vísar því alfarið frá
sér að hann eigi nokkurn hlut að
risnuútgjöldum þessum meðan ekki
verður sýnt fram á annað.
III.D. Lögmæti innkaupaaðferð-
ar:
I gi’einargerð Ríkisendurskoðunar
er því haldið fram að áfengi hafi að
hluta til verið keypt af tilgreindum
veitingamanni án þess að réttra leiða
um milliliðalaus kaup af Áfengis- og
tóbaksverslun ríkisins hafi verið
gætt. Um þetta atriði er það að segja
hvað umbj. minn varðar, að frá fornu
fari í ráðherradómi hans þekkti hann
viðkomandi veitingamann, sem ein-
stakt lipurmenni, er hélt síðan áfram
eftir að umbj. minn færðist til
Landsbanka íslands, að sinna inn-
kaupum íyrir hann. Gerði umbj.
minn sér enga grein fyrii- því að rík-
isbankinn mætti ekki eins og ráðu-
neytin nota snúningalipurð hans.
Vissi umbj. minn ekki til að veit-
ingamaðurinn og hans' fyrirtæki
kæmu öðruvísi við sögu en að gera
innkaupin og skila þeim af sér.
Þetta tiltekna atriði hefur ekki
valdið Landsbanka íslands tjóni svo
séð verði. Hefur bankinn að áliti um-
bj. míns enga hagsmuni af áfram-
haldi málsins gagnvart veitinga-
manninum. Þó verður ekki undan því
vikist að nefna að hafi verið um lög-
brot að ræða þá er brotið framið af
veitingamanninum og þátttaka umbj.
míns i því meinta broti er refsilaus
að lögum með vísan til refsiréttar-
reglna um concursus neccessarius.
Umbj. minn vill endilega ennfrem-
ur benda á að leitt sé til þess að vita
ef veitingamaðurinn þarf að líða fyr-
ir þessa lipurð sína, því engan hag
vissi umbj. minn til að hann hefði af
sýslan þessari.
III.E. Skattaleg meðferð:
í greinargerð Ríkisendurskoðunar
er fundið að frágangi fylgiskjala
þeirra er lúta að risnukostnaði bank-
ans. Er það í fyrsta sinn sem fundið
er að honum í þau tæpu tíu ár, sem
umbj. minn starfaði við bankann og
hefur þó ríkisendurskoðandi sjálfur
með endurskoðun að gera þar á bæ,
skv. 1. mgr. 60. gr. laga um við-
skiptabanka og sparisjóði, áður 60.
gr. laga nr. 43/1993.
Umbj. minn vill ennfremm- vísa til
þess sem fyrr segir að ekki var venja
í bankanum er hann réðst þar til
stai-fa að geta um tilefni á fylgiskjöl-
um vegna risnu og raunar fráleitt að
nefna nöfn gesta að ekki sé minnst á
gesti í heimahúsum. Ekki er að sjá
annað en að viðskiptaráðuneytið sé
þessu sammála, sbr. bréf þess dags.
12. febrúar sl.
Þá verður að hafa í huga, að reglu-
gerð nr. 483/1994 um frádrátt frá
tekjum af atvinnurekstri eða sjálf-
stæðri starfsemi getur ekki hafa vik-
ið til hliðar starfsvenjum í Lands-
banka Islands um risnu bankastjóra,
gagnvart þeim, án þess að um það
yrðu gerðar nýjar samþykktir innan
bankans.
Að öðru leyti telur umbj. minn að
skattaleg meðferð þessa máls hljóti
að vera í höndum skattyfirvalda ef
þau sjá ástæðu til sérstakrar könn-
unar og mun þá væntanlega enn-
fremur reyna á hvort hin þröngu
skilyrði frádráttar í ákvæði d. liðs 1.
mgr. 6. gr. reglug. nr. 483/1994 hafi
lagastoð.
III.F. Kostnaður vegna utan-
landsferða:
í greinargerð ríkisendurskoðanda
er fjallað stuttlega um ferðakostnað
bankastjóra og maka þeirra erlendis.
Segir þar á bls. 13 að vegna tíma-
SJÁ NÆSTU SÍÐU
NOKKRAR VISBENDINGAR:
GOTT VERD
GLÆSILEGUR
2 LOFTPÚÐAR
ABS HEMLAR
RÚMGÓDUR
SPARNEYTINN
SPRÆKUR
ÞU GETUR ORUGGLEGA EKKIIMYNDAÐ
ÞÉR HVAÐA BÍLTEGUND ÞETTA ER!