Morgunblaðið - 20.08.1998, Blaðsíða 8

8 FIMMTUDAGUR 20. ÁGÚST 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
REKTOR Háskólans í Lettlandi Juris Zakis (t.h.) tilkynnir að Guðmundur Emilsson (t.v.) muni veita
nýrri tónlistarstofnun forstöðu.
Norræn-baitnesk tónlistarstofnun í Riga
Guðmundur
Emilsson ráðinn
forstöðumaður
„Andlitslyfting“
í Hafnarstræti
Aætlaður
kostnaður
2,6 milljón-
ir króna
REIKNAÐ er með að fram-
kvæmdir við „andlitslyftingu"
Hafnarstrætis hefjist innan
skamms, að sögn Sigurðar
Skarphéðinssonar gatnamála-
stjóra. Óvíst er hvenær fram-
kvæmdunum lýkur og hvort
takist að ljúka verkinu á þessu
ári, en tillögur verkefnishóps
um fegrun Hafnarstrætisins
frá Lækjargötu að Pósthús-
stræti voru samþykktar í
borgarráði í síðustu viku.
Reiknað með
lágmarksframkvæmdum
Að sögn Hafdísar Hafliða-
dóttur hjá Borgarskipulagi,
sem sæti átti í verkefnishópn-
um, er áætlaður kostnaður við
lagfæringu í götunni sjálfri
ásamt palli fyrir framan Zim-
sen-húsið um 2,6 milljónir
króna. Kostnaður við lagfær-
ingar á Zimsen-húsinu að utan
er áætlaður 1 milljón króna og
3,5 milljónir króna að innan.
Reiknað er með lágmarks-
framkvæmdum og hafa gatna-
málastjóri og borgarverkfræð-
ingsembættið umsjón með
þeim.
REKTOR Háskólans í Lettlandi,
Juris Zakis, tilkynnti í Reykjavík í
fyrradag að verið væri að setja á
laggirnar norræn-baltneska tónlist-
arstofnun við Háskólann í Riga, höf-
uðborg Lettlands. Juris Zakis
skýrði ennfremur frá því að Guð-
mundur Emilsson mundi veita
stofnuninni forstöðu en hann hefur
um nokkurra mánaða skeið stjórnað
Fflharmoníuhljómsveit Lettlands.
Fram kom hjá rektor að í fram-
haldinu verði leitað eftir samvinnu
annarra háskóla, á Norðurlöndum, í
Eistlandi og Litháen. Hann hefur
þegar átt samræður vúf Pál Skúla-
son, rektor Háskóla íslands, og
fengið jákvæð viðbrögð. Forsetar
beggja landanna, Ólafur Ragnar
Grímsson og Guntis Ulmanis, hafa
lýst yfir ánægju með framtakið.
I ræðu rektors kom fram að hann
telur mikilvægt að þjóðir Norður-
Evrópu líti á sig sem eina fjöl-
skyldu. Markmiðið sé þó ekki að
verða eins, heldur að kynnast og
öðlast skilning á sérstæði hver ann-
arrar og draga af því lærdóm.
Aðspurður hvenær stofnunin
tæki til starfa sagði rektor aðdrag-
andan tvíþættan: „Við ætlum að
byrja verkefnið á tónlistarhátíð sem
haldin verður í Lettlandi vorið 1999.
Á þessari hátíð verða hvort tveggja
fyrirlestrar og tónleikar. Áhersla
verður lögð á að kynna verkefnið.
Um haustið gefst svo fyrstu stúd-
entunum kostur á að taka einstaka
námskeið á tónlistarbraut en síðan
á næstu tveimur árum verður þróað
og boðið upp á fullburða nám í tón-
listardeild, til meistaragráðu til að
byrja með en hugsanlega til dokt-
orsgráðu síðar meir.“
Meginstarf stofnunarinnar mun
felast í rannsóknum, fyrirlestra-
haldi og tónleikum. Fengnir verða
gestafyrirlesarar og unnið að útgáfu
á fyrirlestrum og á geisladiskum
með tónleikum sem stofnunin
stendur fyrir. Rektor segir enga
sambærilega stofnun til á öðrum
sviðum lista en með stofnuninni gef-
ist tækifæri á að efla tengsl milli
Norðurlanda og baltnesku landanna
þriggja. „Tónlistin gegnir sérstöku
hlutverki í lífi okkar. Við erum alltaf
að hlusta á og lesa texta. Tónlistin
gefur okkur meira frelsi í hugsun.
Hún þekkir engin landamæri! Hún
er í mínum huga grundvöllurinn
fyrir því að okkur takist að þróa
skilning manna á millum. Guðmund-
ur (Emilsson) hefur sagt, og ég held
að ég sé sammála honum, að það
kæmi honum ekki á óvart að stofn-
unin yrði þegar fram líða stundir
fyrirmynd, í þessum heimshluta, að
stofnunum á öðrum sviðum lista og
menningar."
Ný viðhorf til áfengis og vímuefna
*
Afengisneysla
valdi sem
minnstum skaða
NÝIR straumar í
viðhorfum til
áfengis, vímuefna
og meðferðar er yfirskrift
ráðstefnu sem haldin er í
Háskóla Islands í dag,
fimmtudag, á vegum Geð-
læknafélags íslands í
samvinnu við geðdeild
Landsspítalans.
Meðal fyrirlesara er
Eric Single prófessor við
háskólann í Toronto. Er-
indi hans er um nýja
stefnu í viðhorfum til
áfengis sem í stuttu máli
miðar að því að gera skað-
ann sem minnstan þegar
áfengis er neytt.
„Að gera skaðann sem
minnstan er aðferð sem
hefur verið beitt þegar
eiturlyfjanotkun er ann-
arsvegar. Grunnhugsunin
á bakvið þessa nálgun er að ekki
takist alltaf að losa fólk úr viðjum
neyslunnar. Þessi aðferð hefur
skilað góðum árangri í viðureign-
inni við útbreiðslu alnæmis með
því til dæmis að bjóða sprautur,
láta í té lyf og veita fræðslu, ráð-
gjöf og aðgang að meðferð", segir
Eric.
- Er ekki hætta á að þessi við-
horfýti undir neyslu?
„I fyrstu óttuðust margir að
svo yrði en í ljós hefur komið að
þessi aðferð skilar fólki frekar í
meðferð og dregur úr notkun eit-
urlyfja."
- Hvernig aðgerðum er þá
beitt í sambandi við áfengis-
neyslu?
„Heilbrigðisyfirvöld hafa ein-
beitt sér að því að takmarka
áfengisneyslu með aðgerðum á
við einokun á innflutningi, fáum
útsölustöðum, auglýsingabanni,
hárri skattlagningu áfengis og
viðurlögum við að aka undir
áhrifum áfengis. Til lengdar mun
almenningur ekki styðja tak-
markaðan aðgang að áfengi sér-
staklega í ljósi rannsókna sem
sýna að hófleg neysla getur verið
heilsusamleg. Aðferðin sem mið-
ar að því að draga sem mest úr
þeim skaða sem áfengisdrykkja
veldur er ólík þessum dæmum
hér að ofan.
I Edmonton í Kanada var
brugðið á það ráð að opna eina
áfengisútsölu mjög snemma
morguns, aðallega til að þeir sem
væru með fráhvarfseinkenni í
morgunsárið gætu orðið sér úti
um áfengi og létu í staðinn vera
skóáburð, rakspíra eða annað
sem þeir myndu kannski nota í
staðinn ef áfengi væri ekki að-
gengilegt.
Lýsandi dæmi um þessi nýju
viðhorf í verki er á börum
Skotlands. Þar eru glös á boðstól-
um sem verða að dufti þegar þau
brotna en ekki odd-
hvössum glerbrotum
sem hægt er að nota í
áflogum. Þessar að-
gerðir drógu úr þeim
skaða sem áflog ann-
ars höfðu oft í för með
sér.“ Eric segir að
stundum miðist aðgerðir við að
draga úr magni áfengis. „í
Ástralíu hefur gefist vel að bjóða
bjór með lágu magni vínanda og
þar er svo komið að um 20% bjór-
drykkju er einmitt bjór sem inni-
heldur innan við 1% vínanda."
- Sérðu fyrir þér að íslending-
ar geti beitt aðferðum sem þess-
um?
„Já, mér finnst það ekki óraun-
hæft. Yfirvöld gætu íhugað að
skattleggja sterka drykki meira
Eric Single
►Eric Single er forstöðumað-
ur rannsóknadeildar
kanadísku stofnunarinnar
Canadian Center on Substance
Abuse og hann er prófessor
við háskólann í Toronto. Rann-
sóknir hans spanna vítt svið en
á undanförnuni árum hefur
hann einkum unnið að rann-
sóknum á forvörnum sem mið-
ast að því að minnka skaðsemi
vímuefnaneyslu frekar en tak-
marka aðgengi að efnunum.
Beina athygii
að þeim sem
drekka sjaldan
en mikið
en drykki sem innihalda lágt
hlutfall vínanda. Víða erlendis
hafa barþjónar og aðrir sem veita
áfengi fengið þjálfun í að setja
fólki takmörk, þekkja einkenni
þegar fólk er búið að fá nóg og
draga úr þjónustu við þá þegar
komið er að vissu stigi. Það hefur
komið á daginn að minna er um
að ofbeldi sé viðhaft á stöðum
sem hafa slíka starfsmenn í
vinnu. Eigendur bara og veit-
ingastaða sem senda starfsfólk
sitt í slíka þjálfun og bjóða áfengi
með lágu magni vínanda segja að
ágóðinn sé meiri því fleiri sækja
staðina þar sem minna er um of-
beldi og ofdrykkju og þeir selji
meira af mat.“
- Þú leggur áherslu á að
drykkjumynstur einstaklinga
þurfí að skoða frekar en heildar-
magn áfengisdrykkju?
„Nýjar rannsóknir frá Kanada
og Bandaríkjunum sýna fram á
skaðsemi óhóflegrar drykkju,
jafnvel hjá þeim sem drekka
sjaldan. Forvarnir hafa hingað til
aðallega beinst að þeim sem
drekka oft og mikið í senn á með-
an þeir sem drekka fremur sjald-
an en mikið í einu eru lítið í kast-
ljósinu. Rannsóknir hafa sýnt að
þessi hópur verður einnig fyrir
verulegum skakkaföllum og veld-
ur samfélaginu tjóni, t.d. í um-
________ ferðarslysum þar sem
ölvun kemur við sögu
að ekki sé talað um of-
beldi og fjölskyldu-
harmleiki." Eric segir
að í auknum mæli
þurfi að beina athygli
að þessum hópi án
þess þó að draga úr aðgerðum
gagnvart hefðbundnari ofnotkun
áfengis þar sem há drykkjutíðni
og mikið magn fer saman.
Ráðstefnan, sem stendur yfir í
Odda í dag, hefst klukkan 8.30 og
er öllum opin. Ráðstefnugjald er
3.500 krónur. Auk Erics halda
fyrirlestra þrír Bretar, Douglas
Cameron, Martin Plan og Moira
Plant auk Odds Bjarnasonar og
Kristins Tómassonar geðlækna
við Landspítalann.