Morgunblaðið - 26.08.1998, Blaðsíða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 26. ÁGÚST1998
LISTIR
MORGUN BLAÐIÐ
Leiklistar-
nemar spinna
LEIKLIST
Kaffileikhúsið
LÍF MANNS
Líf manns byggt á verki Leoníds
Andrejevs. Leikstjóri: Jana Pilátová.
Leikarar: David Máj og Stefanía
Thors. Rödd: Hjalti Rögnvaldsson.
Búningar og leikmynd: Rebekka A.
Ingimundardóttir. Brúður: Robert
Smolik. Kaffíleikhúsið 22. ágúst.
Á MENNINGARNÓTT
Reykjavíkurborgar sýndu tveir
ungir leiklistamemar, íslensk
stúlka og tékkneskur piltur, ein-
þáttunginn Líf manns í Kaffileik-
húsinu. Verkið er nokkurs konar
spunaleikur með brúðum, byggt á
leikriti eftir rússneska höfundinn
Leoníd Andrejev (1871-1919) og á
það að lýsa æviferli manns frá
fæðingu til dauða.
Leiklistamemamir Stefanía
Thors og David Máj nema bæði við
Listaháskólann í Prag. Þau nota
leikrit Andrejevs aðeins sem hug-
myndagmnn til að vinna út frá
hreyfingar og túlkanir á atburðum
og tilfinningum því afar lítið fer
fyrir eiginlegum texta í uppsetn-
ingu þeima. Hjalti Rögnvaldsson
las með sinni styrku og hljóm-
miklu rödd örfáar setningar um
hverfulleika lífsins í gleði og sorg,
við upphaf og lok leiksins, og leik-
ararnir tveir skiptust á nokkmm
setningum á íslensku og tékk-
nesku í bland.
Umgjörð leiksins er hönnuð af
Rebekku A. Ingimundardóttur,
sem einnig hefur numið í Prag, og
markast hún af einföldum tjöldum
og ljósum sem komu vel út í hinu
litla rými Kaffileikhússins. Leik-
brúðumar vom skemmtilegar,
gróflega unnar í tré af Robert
Smolik (sem að öllum líkindum er
tékkneskur). Um frammistöðu leik-
ara er ástæðulaust að segja mildð
því hér er um að ræða fólk sem enn
er að nema list sína. Ástæðulaust er
þó annað en vænta nokkurs af þeim
og óska þeim velgengni.
í kynningu um sýninguna segir
að „í verkinu sé velt upp mörgum
spurningum, meðal annars hver
stjórni lífi fólks? Það sjálft, ástin,
dauðinn eða guð?“ Þetta eru
nokkuð stór orð um litla sýningu.
Vafalaust má sjá hugleiðingar af
slíku tagi í leikriti Andrejevs en
erfitt var að skynja slíkar hug-
leiðingar í spuna þeirra Stefaníu
og Davids. Túlkun þeirra var
framar öðru einföld og barnsleg
og bar með sér að vera æfinga-
verkefni leiklistarnema í spuna.
Enda er verkið unnið sem slíkt
með leikstjóra í leiklistarskólan-
um í Prag. Spurningin er hvort
sýning þessi átti nokkurt erindi á
fjalirnar fyrir almenning. Sá
klukkutími sem sýningin tók í
flutningi var heldur lengi að líða,
þótt vissulega mætti hafa gaman
af einstaka atriðum, en kannski
spilar þar inn í sá illbærilegi hiti
sem myndast inni í þessu annars
ágæta leikhúsi þegar líða tekur á
sýningu.
Soffía Auður Birgisdóttir
ÞRÚÐUR Vilhjálmsdóttir og Guðmundur Ingi Þorvaldsson í hlutverk-
um sfnum í kvikmyndinni „Sporlaust".
„Sporlaust“
frumsýnd á
morgun
ÍSLENSKA kvikmyndin „Spor-
laust“ í leikstjórn Hilmars Odds-
sonar verður frumsýnd annað
kvöld í Háskólabíói kl. 21.00.
Handritið er eftir Sveinbjörn
I. Baldvinsson og fjallar myndin
um hóp ungmenna sem lendir í
klandri og hvemig þau koma
sér út úr því. Framleiðandi er
Jóna Finnsdóttir hjá Tónabíói,
og með helstu hlutverk fara
Guðmundur Ingi Þoi-valdsson,
Nanna Kristín Magnúsdóttir,
Dofri Hermannsson, Ingvar E.
Sigurðsson og Þrúður Vilhjálms-
dóttir.
Nýr dansari
hjá íslenska
dansflokknum
ÍSLENSKI dansflokkurinn
hefur ráðið Chad Adam
Bantner til starfa á starfsárinu
1998/99. Chad er 25 ára og
lærði í Juillard balletskólanum í
New York 1992-96. Hann hefur
síðan starfað hjá Martha Gra-
ham Dance Company og Ballet
Hispanico of New York og
dansað í verkum eftir Jirí Kyli-
án, Martha Graham, José Linón
og Paul Taylor. Fyrsta verkefni
hans hjá Islenska dansflokkn-
um er sýning á verkunum Stool
Game eftir Jirí Kylián, Night
eftir Jorma Uotinen og La Ca-
binia 26 eftir Jochen Ulrich í
Borgarleikhúsinu í október.
Andblær
nýrra tíma
ÁTTUNDA hefti bókmennta-
t ímaritsins Andblæs er komið
út. Ritstjóri þessa heftis er
Magnús Gestsson, en í ritnefnd
með honum em þeir
Hjörvar Pétursson,
Stefán Máni og
Steinar Bragi Guð-
mundsson.
Fyrsta hefti And-
blæs kom út fyrir jól-
in 1994 en siðan hafa
komið út tvö hefti á
ári. Fyrstu ritstjórn
tímaritsins skipuðu
skáldin Bjarni
Bjarnason, Ágúst
Borgþór Sverrisson,
Steinunn Ásmunds-
dóttir og Þórarinn
Torfason.
Andblær spratt
upp úr skáldakvöldum sem
haldin vom einu sinni í viku
veturinn 1993-1994 heima hjá
Gunnari Þorra Þorleifssyni
bókmenntafræðingi. Þar lásu
þekkt og óþekkt skáld og
röbbuðu saman. Niðurstaða
þessarar hreyfingar var að
halda úti menningartímariti er
sérhæfði sig í bókmenntum,
menningammræðu og draum-
bókmenntum.
Draumbókmenntir era í skil-
greiningu Magnúsar Gestssonar
ritaðar minningar af draumum.
Magnús sagði ennfremur að ný
ritsljórn stýrði útgáfu hvers
heftis, á þann hátt yrðu áhersl-
urnar breytilegar frá einu hefti
til annars. Bjarni Bjarnason rit-
höfundur hefði hins
vegar alltaf verið
fastur punktur frá
upphafi, en viku eft-
ir að áttunda hefti
Andbiæs kom út
fékk Bjarni sem
kunnugt er bók-
menntaverðlaun
Tómasar Guð-
mundssonar. I þessu
nýja hefti tímarits-
ins er ýtarlegt viðtal
við Bjarna Bjarna-
son.
Magnús Gestsson
sagði að Andblær
væri öðmvísi en
önnur bókmenntatímarit að því
leyti að megináherslan væri á
unga og óþekkta rithöfunda
auk þess sem tímaritið er
deildaskipt. Fyrsti hluti þessa
nýja heftis eru ljóð, annar hlut-
inn gallerí, þriðji hlutinn við-
talið við Bjarna, fjórði hlutinn
þýðingar og fimmti og síðasti
hluti heftisins em smásögur.
Magnús Gestsson ritstjóri átt-
unda heftis er sagnfræðingur
að mennt auk þess sem hann
hefur gefið út nokkrar ljóða-
bækur, meðal annars Syngjandi
sólkerífi 1995.
Magnús
Gestsson
Leikrita-
samkeppni
Iðnó
TIL stendur að setja á fót hádegis-
leikhús í Iðnó. Þar verða sýndir
stuttir og léttir leikþættir sem gest-
ir njóta á sama tíma og hádegisrétt-
ur er snæddur. Efnt hefur verið til
samkeppni um hádegisleikrit Iðnó
og er skilafrestur til 31. ágúst.
Ætlunin er, að settir verði upp
nokkrir leikþættir, hver í eina viku í
senn. Hádegisleikhús af þessu tagi
hefur verið vinsælt víða erlendis en
aldrei verið starfrækt af alvöru hér
á landi.
Samkeppnin um hádegisleikrit er
öllum opin. Hverjum höfundi er
frjálst að skila fleiri en einni hug-
mynd og eru yrkisefnm eru frjáls.
Þau skulu vera leikin af 1-3 leikur-
um af báðum kynjum, en leikhópur-
inn verður skipaður 4 leikurum,
tveimur körlum og tveimur konum.
Leikritin skulu vera 15-30 mínútur
að lengd og gera ráð fyrir einfoldum
sviðsbúnaði.
Fyrstu verðlaun eru 100.000 kr.
og helgarferð fyrir tvo til London
með gistingu og morgunverði og úr-
val ritverka Halldórs Laxness, 2.
verðlaun: 50.000 kr. og úrval rit-
verka Halldórs Laxness og 3ju verð-
laun: 50.000 kr. og úrval ritverka
Halldórs Laxness.
------M-*-----
Fyrirlestur um
sérhljóða
EDMUND Gussmann prófessor við
Kaþólska háskólann í Lublin í Pól-
landi flytur opinberan fyrirlestur á
vegum heimspekideildar Háskóla Is-
lands fimmtudaginn 27. ágúst 1998
kl. 17.15 í stofu 311 í Ámagarði.
Fyrirlesturinn ber yfirskriftina
Govemment Phonology meets
Icelandic vowel quantity og fjallar um
greiningu sérhljóðalengdar í íslensku
með aðferðum fræðikenningar sem
nefnd hefur verið „stjómunarhljóð-
kerfis-fræði“ á íslensku. í frétt frá
Háskóla íslands segir, að þessi kenn-
ing byggist á þeirri hugmynd að stað-
vensl málhljóða og atkvæðagerð ráð-
ist af einföldum grundvallarlögmálum
um það að einingar í hljóðastrengn-
um „stjómi" eða láti „stjómast" af
öðrum einingum.
Prófessor Gussmann er staddur
hér á landi á vegum Stofnunar Sig-
urðar Nordals við rannsóknir á ís-
lensku máli, en hann hefur birt
greinar og stundað rannsóknir á ís-
lenskri hljóðkerfisfræði um árabil.
Fyrirlesturinn verður fluttur á
ensku.
♦ ♦♦
Heillandi
flutningur
TðNLIST
Hallgrfmskirkja
ORGELTÓNLEIKAR
Hörður Áskelsson flutti orgelverk
eftir Þorkel Sigurbjörnsson, Nicolas
de Grigny, J.S. Bach og Kjell Mörk
Karlsen. Sunnudaginn 23. ágúst.
TÓNLISTARSTARF í kirkjum
landsins hefur á undanfömum ár-
um náð þeirri stöðu að vera vett-
vangur þess sem merkast telst í
íslensku tónlistarlífí, með sérlega
vönduðum flutningi margra stór-
verka kirkjusögunnar, og að ís-
lenskir orgelleikara hafa sótt í sig
veðrið, bæði hinir reyndari svo og
ungir og e'fnilegir orgelleikarar,
sem nú em að hasla sér völl í
glímunni við drottningu hljóðfær-
anna. Tónleikar sem ganga undir
nafninu „Sumarkvöld við orgelið“
og haldnir hafa verið á hverju
sunnudagskveldi í Hallgríms-
kirkju era einn angi þessarar
vakningar í flutningi kirkjulegrar
tónlistar.
Nokkuð hafa þeir erlendu orgel-
leikarar sem heimsótt hafa Hall-
grímskirkju til að leika á hið stór-
kostlega Klais-orgel kirkjunnar
vantreyst hlustendum og valið sér
oft stutt og aðgengileg brot úr
stærri verkefrium og það var því
gleðileg tilbreytni hjá Herði Áskels-
syni á tónleikunum sl. sunnudags-
kvöld að velja fjögur stór viðfangs-
efni, tvö mikilfengleg barokkverk
og tvö verk samin á áranum 1992 til
‘93.
Tónleikamir hófust með orgel-
verki sem Þorkell Sigurbjömsson
samdi fyrir Hörð vegna vígslu Kla-
is-orgelsins 1992. Þetta er rismikið
og margþætt verk, er var mjög vel
flutt, og sama má segja um Svítuna
um sálminn Veni Creator Spiritus
eftir franska orgelleikarann Nicolas
de Grigny (1672-1703), sem, ásamt
Nicholas Gigauit, Nicolas Lebégue
og Anré Raison, lagði að sumu leyti
grunninn að franskri orgeltónlist.
Grigny var nemandi Lebégue og
starfaði frá 1693 sem orgelleikari í
Rheims. Hann var aðeins 31 árs er
hann lést en eftir hann liggja mess-
ur og orgelverk, sem meistari J.S.
Bach hafði á nokkurt dálæti. Þama
gat að heyra ekta franska
barokktónlist, sem hvað stíl og
vinnutækni viðkemur er mjög ólík
þýskri orgeltónlist frá sama tíma.
Verkið, sem er í fimm köflum, var
mjög vel flutt, ef til vill með nokkuð
um of sterkri raddskipan á köflum,
en einmitt á þessum tíma var org-
eltónlist mjög samofin sembaltón-
list að allri gerð og jafnvel talið að
flest frönsk orgelverk á þessum
tíma séu í raun samin á sembal.
Hvað sem þessu líður var mótun
Harðar á þessu franska orgelveki
sannfærandi og mjög vel útfærð.
Meginverk tónleikanna var c-
moll-passakalían eftir meistara J.S.
Bach. Þetta stórkostlega Dóm-org-
elverk var sérlega vel flutt, án þess
að gerð væri tilraun til að yfirkeyra í
hraða og fyrirgangi, svo að tónmál
verksins naut sín einkar vel. Það er
með ólíkindum hversu meistaranum
tókst að byggja upp margbreytilegt
tónmál yfir sama bassastefið, sem
nær alla leiðina er í sömu tóntegund,
nema í fúgunni, tvöfaldri að gerð,
með tveimur stefjum sem fylgjast
að út alla fúguna. Flutningur Harð-
ar var mjög vel mótaður og ekki var
leikur hans í lokaverldnu síðri, en
það var verk eftir Kjell Mörk Karl-
sen, fjögurra þátta verk sem er sér-
staklega samið fyrir Hörð og Klais-
orgel Hallgrímskirkju.
Það blátt áfram geislaði af leik
Harðar, en um margt er verk
Karlsens feiknaerfitt, þótt í því sé
að hafa nokkur atriði er ekki
verka sannfærandi, einkum þegar
unnið er yfir Lilju-lagið í loka-
þættinum, því tónmál verksins og
þessa gamla sálms er svo ólíkt að
það var eins og tveimur heimum
væri slegið saman, ekki unnið með
andstæður, heldur að þverstæð-
urnar væru hnýttar saman í eitt.
Þrátt fyrir þetta er orgelverk
Karlsens mjög rismikið, margþætt
og glæsilegt að gerð, og var heill-
andi í stórkostlegum flutningi
Harðar.
Jón Ásgeirsson
Trommu- og
slagverkstón-
leikar
NORSKI slagverksleikarinn Terje
Isungset heldur tónleika í Norræna
húsinu miðvikudaginn 26. ágúst kl.
20.30.
Efnisskráin verður byggð á nú-
tímatónlist, þjóðlögum og djassi.
Tónleikunum er skipt í tvo hluta,
Terje Isungset leikur á trommur og
slagverk fyrir hlé, en Sigurður
Flosason saxófónleikari og Hilmar
Jensson gítarleikari leika með í
seipni hlutanum.
í kynningu segir: „Terje Isungset
er fæddur 1964. Hann þykir vera
einn framlegasti og sérkennilegasti
trommuleikari í Noregi um þessar
mundir. Hann semur tónlistina
sjálfur og leikur af fingrum fram og
notar norsk þjóðlög sem ívaf. Hann
leggur áherslu á hljóma og „lit-
brigði" í tónlistinni og notar þá
hljóðfæri sem hann gerir sjálfur úr
tré, steinum og málmi.“
Terje hefur leikið mikið með
ýmsum hópum og tónlistarmönnum
i Finnlandi, Þýskalandi og Englandi
auk Norðurlanda. Árið 1997 kom út
fyrsta sólóplata hans sem heitir
„Reise“.
I
I
»
I
I
!
:
í
i
t
L;
i
I/
K
i
L
!:
!
í