Morgunblaðið - 27.06.1999, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 27. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
VÆRINGAR Á
VATN SLEY SU STRÖND
Deilur hafa staðið undanfarin ár um ábúð
á jörðinni Kálfatjörn í Vatnsleysustrandar-
hreppi, að því er fram kemur í umfjöllun
Ragnhildar Sverrisdóttur. Golfklúbbur
Vatnsleysustrandar hefur fulltingi
sveitarfélagsins í því að stækka núverandi
6 holu golfvöll klúbbsins í 9 holu völl,
með því að taka af landi Kálfatjarnar.
Þar er hins vegar fyrir ábúandi, sem krefst
erfðaábúðar á jörðinni og sættir sig
ekki við skerðingu hennar.
Morgunblaðið/Arnaldur
GOLFSKÁLI Golfklúbbs Vatnsleysustrandar stendur norðan við
Kálfatjarnarkirkju.
andbúnaðarráðuneytið
gerði leigusamning við
ábúandann á Kálfatjöm,
sem sveitarfélagið hafnaði
og síðar gerði ráðuneytið samning
við sveitarfélagið og golfklúbbinn
um leigu á jörðinni. Samningaum-
leitanir voru í gangi um að ábúand-
inn á Kálfatjöm héldi eftir skika af
jörðinni, næst íbúðarhúsi og við
foma kirkjustaðinn Kálfatjöm, en
ábúandinn hefur ekki viljað Ijá máls
á því, heldur vísað til þess réttar
síns til jarðarinnar sem hafi mynd-
ast við áratuga búsetu þar. Miðviku-
daginn 9. júm' sl. hafnaði héraðs-
dómur kröfu ábúandans um erfðaá-
búð.
Sama fjölskylda hefur búið á
Kálfatjörn frá 1920, þegar Erlend-
ur Magnússon settist þar að ásamt
konu sinni, Kristínu Gunnarsdótt-
ur. Eftir að Kristín lést, árið 1957,
bjó Erlendur áfram á Kálfatjörn
ásamt Gunnari syni sínum og dótt-
urinni Herdísi. Við lát Erlendar
1971 tók Gunnar við búinu sem
erfðaábúandi og bjó þar, ásamt
Herdísi systur sinni, til dánardags
haustið 1995.
Við lát Gunnars kom í ljós að Her-
dís hafði lögum samkvæmt ekki rétt
til erfðaábúðar, en að sögn Lindu
Rósar Michaelsdóttur, sem ólst upp
á Kálfatjörn, þótti fjölskyldunni
réttlætismál að hún hefði þar sama
rétt og Gunnar bróðir hennar hafði
haft, enda bóndi á jörðinni til jafns
við hann í áratugi. Það hafi vissulega
verið mistök að gæta þess ekki að
Herdís væri einnig skráð ábúandi,
en fjölskyldan hafi talið að það væri
aðeins formsatriði að fá ábúð hennar
staðfesta, eftir heimilisfestu hennar
og ábúð á jörðinni frá bemsku.
Aður en Gunnar féll frá hafði
hann samþykkt málaleitan Golf-
klúbbs Vatnsleysustrandar, sem fal-
aðist eftir, jörðunum Móakoti og
Fjósakoti, en þær hafði Gunnar á
leigu ásamt Kálfatjöm. Herdís syst-
ir hans var mótfallin þessu, að sögn
Lindu Rósar, en eftir rekistefnu
fjölskyldunnar varð þetta úr. Kálfa-
tjöm kom þó ekki til greina að láta
af hendi undir golfvöll. Golfklúbbur
Vatnsleysustrandar lét teikna upp
framtíðarskipulag níu holu golfvall-
ar í júní 1996, en sú teikning hefur
tekið nokkmrn breytingum, vegna
deilna um legu golfvallarins í landi
Kálfatjarnar, eins og síðar verður
vikið að og skýrist jafnframt á með-
fylgjandi teikningu.
Samningur til lífstíðar
Víkur þá sögunni aftur að atburð-
um eftir lát Gunnars. Systir Herdís-
ar hafði samband við landbúnaðar-
ráðuneytið og skildist fjölskyldunni
að lítið mál yrði að fá ábúð Herdísar
skráða, aðeins þyrfti að skipta um
nafn á leigusamningnum. Hins veg-
ar kom í ljós, að fleiri ásældust
Kálfatjöra. Annars vegar var þar
um að ræða Golfklúbbinn, með
stuðningi sveitarfélagsins og hins
vegar bónda í nágrenni Kálfatjam-
ar, en hann hafði ekki uppi frekari
tilraunir til að fá jörðina og kemur
ekki meira við sögu.
Eftir nokkurn tíma gerði land-
búnaðarráðuneytið samning við
Herdísi Erlendsdóttur, þar sem
henni var leigð jörðin til lífstíðar,
ásamt jörðinni Goðhól sem ráðu-
neytið áformaði að sameina Kálfa-
tjöm. Herdís undirritaði samning-
inn 7. maí 1997. í samningnum er
meðal annars kveðið á um að heimilt
sé að framleigja beit fyrir allt að
fimmtán hross í landi jarðarinnar,
enda verði beit hrossa ekki á rækt-
uðu landi jarðarinnar né í nánasta
umhverfi Idrkju og kirkjugarðs. í
leigusamningnum var einnig undan-
skilið land sem tilheyrir kirkju og
kirkjugarði og Herdísi sem leigu-
taka skylt að leyfa stækkun á landi
þessu. Einnig er ákvæði þar sem
fram kemur að landbúnaðarráðu-
neytið ætli að leigja Golfklúbbi
Vatnsleysustrandar jörðina Móakot
til áframhaldandi uppbyggingar
golfvallar. Loks er svo ákvæði um að
leigusamningurinn sé gerður með
fyrirvara um samþykki hreppsnefn-
ar Vatnsleysustrandarhrepps og
Jarðanefndar Gullbringusýslu, í
samræmi við 1. málsgrein 6. greinar
JÓHANNA Reynisdóttir, sveit-
arstjóri Vatnsleysustrandar-
hrepps, segpr að hvorki sveitar-
félagið né landbúnaðarráðuneyt-
ið hafi nokkurn timann viljað
bola Herdisi Erlendsdóttur frá
Kálfatjörn. Henni hafi ávallt
staðið til boða að leigja skika í
kringum hús sitt og dvelja þar
áfram, en yngra fólk í fjölskyld-
unni hafii sótt það fast að fá jörð-
ina alla, enda ætlað sér að halda
hross. „Innan hreppsstjómar er
einhugur um að gera þarna úti-
vistarsvæði og golfvöll og hrepp-
urinn er núna með fullgildan,
þinglýstan leigusamning um
jörðina. Þann samning hefúr
fjölskyldan á Kálfatjörn virt að
vettugi."
Jóhanna segir að þegar sveit-
arfélagið sóttist eftir leigu á
jörðinni hafi aldrei verið farið
dult með að þarna ætti að gera 9
holu golfvöll. „Á teikningu af
golfvellinum sést að rústir og
garðar eiga að halda sér. Stækk-
jarðalaga nr. 65 frá 1976.
í þessari umræddu málsgrein lag-
anna segir, að ef fyrirhuguð séu að-
ilaskipti að réttindum eða fasteign
eða stofnun slíkra réttinda sé jafnan
skylt að tilkynna það sveitarstjórn
og jarðanefnd og „afla samþykkis
þeirra til ráðstöfunarinnar." Samn-
ingurinn var borinn undir jarða-
nefnd og hreppsnefnd. Jarðanefndin
un friðlands við kirkjuna gerir
það erfiðara en ella, en garðam-
ir færast þá inn á brautir og em
látnir halda sér þar. I
Kálfatjarnarkirkju er messað
einu sinni í mánuði og við höfum
sett þær reglur að bannað er að
spila golf á vellinum þá daga
sem jarðarfarir eru.“
ftflög leiðinleg staða
samþykkti hann 22. maí, en hrepps-
nefndin hafnaði honum 6. júní, enda
stóð hún með Golfklúbbnum í mál-
inu og vildi halda áfram uppbygg-
ingu golfvallar á svæðinu. Hafa full-
trúar bæði meirihluta og minnihluta
hreppsnefndar staðfest við Morgun-
blaðið að einhugur ríki innan
hreppsnefndarinnar um uppbygg-
inguna í landi Kálfatjamar.
Jóhanna segir að sveitarfélag-
ið ætli ekki eingöngu að stuðla
að gerð golfvallar í landi
Kálfaljarnar, því það vilji halda
opinni gönguleið um hlað
Kálfaljarnarkirkju, niður að sjó
og meðfram ströndinni. „Við vilj-
um þannig opna fjöruna áhuga-
fólki og hreinsa hana. Áætlanir
okkar hafa alltaf gert ráð fyrir
að Herdís yrði áfram í sínu húsi
Friðland við kirkj-
una afmarkað
Eftir höfnun hreppsnefndarinnar
á leigusamningnum við Herdísi í
júní 1997 gerðist það næst, á fundi í
landbúnaðarráðuneytinu miðviku-
daginn 24. september 1997, að dreg-
in vora á kort mörk friðlands um-
hverfis Kálfatjarnarkirkju og
og henni hefur alltaf staðið til
boða að leigja friðlandið þar 1
kring. Staðan er sú, að sveitarfé-
lagið er með fullgildan, þinglýst-
an lcigusamning um jörðina, en
hann hefúr verið virtur að
vettugi og forsvarsmenn sveitar-
félagsins, golfklúbbsins og kirkj-
unnar sætt ámæli fyrir óheiðar-
leg vinnubrögð. Þetta er nýög
leiðinleg staða. Kálfatjarnar-
systkinin unnu mjög mikið og
gott starf fyrir kirkjuna. Prestur
og söfnuður áttu til dæmis alltaf
athvarf í húsi þeirra.“
Jóhanna segir að þar sem
hreppurinn hafi jörðina á leigu
geti hann heimilað golfklúbbn-
um framkvæmdir þar, en ákveð-
ið hafi verið að biða með það
vegna ósættisins. „Hreppurinn
vill gjarnan kaupa alla jörðina
og skipuleggja hana samkvæmt
vilja sveilarstjórnarmanna. Þar
yrði auðvitað undanskilið land
við kirkjuna. Landbúnaðarráðu-
neytið er tilbúið að selja hreppn-
SVEITARSTJORI, FORMAÐUR GOLFKLÚBBS OG SÓKNARNEFNDARFORMAÐUR
Enginn vill
bola Herdísi
fró Kólfatjörn