Morgunblaðið - 24.12.1999, Blaðsíða 40

40 FÖSTUDAGUR 24. DESEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Galdranornin býst til að snæða Hans.
Galdranorn og
gullhálmur
Afaspil heitir nýtt barnaleikrit eftir Örn
-
Arnason sem frumsýnt verður á Litla sviði
Borgarleikhússins annan jóladag. Hávar
Sigurjónsson ræddi við höfundinn, leik-
stjórann og einn leikarann í sýningunni.
„Það er ekki hægt að skemmta
börnum nema hafa gaman af því
sjálfur,“ segir Örn Arnason, höf-
undur, leikstjóri og leikari í Afa-
spili, bamasýningu Borgarleikhúss-
ins á þessum jólum.
Líklega eru fáir leikarar sem
hægt er að segja um með meiri
sannfæringu að leikgleðin skíni af á
sviðinu en Örn Arnason. Hann seg-
ist sjálfur ekki treysta sér til að
leika fyrir börn ef hann langi ekki
til þess. „Ég sagði líka við leikarana
að nú skyldum við bara hafa gaman
af þessu, þau mættu breyta og
skreyta eins og þau vildu, svona
innan skynsamlegra marka, því við
værum svo heppin að hafa höfund-
inn hjá okkur.“
Efniviðurinn er vel þekktur, fjög-
ur ævintýri, Geiturnar þrjár, Hans
og Gréta, Jói og baunagrasið og
Rumputrítill. Sögumaður er Afi af
Stöð 2 sem mörg börn þekkja og
reyndar mætti álykta að tvær kyn-
slóðir barna þekki orðið Afa því
þetta er þrettánda árið sem hann
kynnir barnaefnið á laugardags-
morgnum á Stöð 2.
„Eg er eiginlega búinn að ganga
með þessa hugmynd í maganum í
nokkur ár; að fara með Afa inn í
leikhúsið og búa til leikrit úr nokkr-
um ævintýrum. Mér finnst svo
margt skemmtilegt við ævintýrin.
Stíllinn á þeim er svo sérstakur.
„Systir mín góð,“ eða „Móðir sæl,“ -
þetta eru ávörp sem hvergi heyrast
nema í ævintýrunum."
Örn segist hafa farið á fund Þór-
hildar Þorleifsdóttur leikhússtjóra í
haust til að kynna fyrir henni hug-
myndina. Kynningin var með frem-
ur óvenjulegum hætti og líklega fáir
höfundar sem leggja leikrit sín fram
með öðrum eins tilþrifum „Ég vildi
vera alveg viss um að hún áttaði sig
á hvernig þetta ætti að vera svo ég
lék leikritið bara fyrir hana. Allar
persónurnar, hljóðin og tónlistina,
gott ef ekki leikmyndina líka. Ég
held hún hafi bara skemmt sér
sæmilega, a.m.k. keypti hún allan
pakkann á staðnum og vildi ekki
heyra á annað niinnst en að ég leik-
stýrði þessu. Ég hafði nefnilega
ekki hugsað mér það í upphafi því
ég hef lítið gert af því að leikstýra.
En Þórhildur benti mér á að ég yrði
hreinasta kvalræði fyrir annan leik-
stjóra því ég væri búinn að ákveða
Sögurnar öðlast líf í höndum Afa.
Nýjar bækur
• SAGA Skáksambands Islands í 70
ár. Af skákakrinum, seinna bindi, er
skráð af Þráni Guðmundssyni, fyrr-
verandi forseta Skáksambands Is-
lands.
Bókinni er skipt í 24 kafla og eru
öllum alþjóðlegum skákmótum ás-
amt Skákþingi íslands frá upphafi
gerð skil og sérstaklega þátttöku Is-
lendinga í ólympíuskákmótum frá
upphafi.
Útgefandi er Dís ehf. ísamvinnu
við Skáksamband Islands. Bókin er
310 bls., prentuð íSteinholti hf.
Bókband Flateyhf.
Bókina prýða 600 myndii-. Verð:
6.900 kr.
Bi
hvernig sýningin ætti að vera. Svo
ég lét slag standa og á Þórhildi mik-
ið að þakka fyrir að hafa treyst mér
fyrir þessu.“
Öm segir öll fjögur ævintýrin
hafa sama grunnþema. „Það er fá:
tæktin. Það var með ráðum gert. I
upphafi hverrar sögu eru allir fá-
tækir en í sögulok hafa þeir hagnast
og lifa hamingjusömu lífi það sem
eftir er. Mér finnst þetta sjálfum
svo skemmtilegt sjónarhorn að fyrir
eitthvert kraftaverk, baunagras,
gullhálm, sætabrauðshús eða
heimskt tröll, snúist tilveran á betri
veg. I þessu er enginn boðskapur
fólginn. Þetta er bara skemmtilegt."
Örn er sjálfur landsfrægur húm-
oristi og gamanleikari og Afaspil
ber skýr höfundareinkenni hvað það
snertir. Hann segir að þótt sýningin
sé kannski fremur ætluð yngri
börnunum þá hafi hann og leikar-
arnir kryddað textann og búið til
persónur sem höfði ekki síður til
hinna fullorðnu meðal áhorfenda.
Stjúpan í Hans og Grétu er t.d. sí-
talandi í símann og mamma hans
Jóa á sér aðdáanda sem gerir sér
dælt við hana. „Stjúpan er svolítið
erfið persóna, en þá megum við ekki
gleyma því að í ævintýrunum eru
vondar persónur. Sagan af Hans og
Grétu gengur ekki upp ef foreldr-
arnir eru hamingjusamir. Þá hefðu
börnin ekki verið borin út.“
Öm segist hafa velt því fyrir sér
að í ævintýrunum séu karlarnir oft
hugdeigari en kvenfólkið. „Getur
það verið af því að sögusmiðirnir
voru konurnar, mæðurnar? Þær
sögðu börnunum sögur og gerðu
hlut kvennanna stærri en ella. Þetta
er mitt innlegg í jafnréttisbarátt-
una.“
En hvers vegna fjórar sögur en
ekki ein? Við því hefur Örn tilbúið
svar.
„Reynsla mín af því að leika fyrir
börn er sú að á aldrinum 2-5 ára
hafa ekki öll börn eirð í sér til að
sitja undir samfelldri leiksýningu,
einni sögu, í tvo klukkutíma. Nema
sýningin sé þeim mun fjölbreyttari
og alltaf eitthvað nýtt að gerast. Út-
gangspunkturinn hjá mér var að
með þessu móti fá börnin fjögur æv-
intýri, hvert í 15-20 mínútur og
þegar athyglin er farin að dofna
hefst glæný saga. Þau þekkja líka
sögurnar sem skiptir máli. Síðasta
Geitapabbi kann tökin á tröllinu undir brúnni.
ævintýrið, Rumputrítill, er þó lík-
lega minnst þekkt, en þar langaði
mig aðeins að breyta til þótt ýmis
afbrigði þessa ævintýris séu vel
þekkt, t.d. sagan af Gilitrutt."
Þrátt fyrir að leiknar séu fjórar
sögur fer ekkert á milli mála að
þetta er ein sýning. Örn segist ein-
mitt hafa lagt áherslu á það með
ýmsum hætti, t.d. að leikararnir
fjórir skipta með sér öllum hlut-
verkum og koma fram í ýmsum
búningum og gervum. „Við erum
ekkert að fela það að þetta er leik-
hús, stundum er jafnvel skipt um
búninga á sviðinu en það er einmitt
galdur leikhússins að leikararnir
geta brugðið sér í allra kvikinda líki
á augabragði og áhorfendur eru
strax með á nótunum."
Örn hefur reyndar gert fleira en
semja leikritið, leikstýra því og |
leika í því, þar sem hann er einnig j:
höfundur tónlistarinnar. Hlutverk [
hennar er ekki lítið þar sem Kjartan
Valdimarsson píanóleikari leikur
undir alla sýninguna og að sögn
Arnar hefur hann reynst óþreytandi
við að útsetja laglínur og stef sem
Örn hefur lagt honum til. „Þessi
sýning er afrakstur samvinnu okkar
allra, leikaranna, leikmynda- og
búningahönnuðarins, tónlistar-
mannsins og ljósahönnuðarins. Allir |
hafa lagt sitt til málanna og eiga
sinn þátt í sýningunni. Það er lykil-
atriðið í þessu," segir Örn Arnason 1 í.
sem birtist í hlutverki Afa á leik-
sviði í fyrsta sinn annan jóladag.
Pýðing á Brekkukotsann-
ál tilnefnd til verðlauna
Kaupmannahörn. Morgunblaðiö.
ÞÝÐING Huberts Seelows á
Brekkukotsannál Iialldórs Lax-
ness var ein fimm þýðinga sem
tilnefndar voru til evrópsku Ar-
isteion-verðlaunanna. Verðlaun-
in voru afhent nýlega í Weimar,
sem er menningarhöfuðborg
Evrópu í ár, ásamt verðlaunum
í bókmenntum. Þetta er í tíunda
sinn sem verðlaunin eru veitt en
í fyrsta skiptið sem þýðing á ís-
lensku verki er tilnefnd. Verð-
launin, sem nema 20 þúsund
evrum, voru í ár veitt fyrir ít-
alska þýðingu á Ijóðum franska
skáldsins Pauls Celan.
Þýðing Huberts kom út hjá
Steidl-forlaginu 1997. Hubert er
prófessor í norrænum fræðum í
háskólanum í Erlangen, þar
sem hann hefur verið siðan
1989. Áður var hann við háskól-
ann í Miinehen, en hann hefur
einnig dvalið á íslandi og talar
reiprennandi íslensku. Kona
hans er Kolbrún Haraldsdóttir,
sem einnig fæst við íslensk
fræði og kennir við háskólann í
Erlangen. Hubert hefur meðal
annars þýtt Grettis sögu á
þýsku, fengist við textaútgáfur
og aðrar þýðingar.
Leikarar og
listrænir
stjórnendur
AFASPIL eftir Örn
Árnason.
Leikendur:
Edda Björgvinsdóttir,
Valur Freyr Einarsson,
Halldór Gylfason,
Hildigunnur Þráinsdóttir,
Öm Árnason.
Leikstjóri: Örn Amason.
Leikmynd og búningar:
Þórann María Jónsdóttir.
Lýsing: Kári Gíslason.
Tónlist: Örn Árnason.
Píanóleikari: Kjartan
Valdimarsson.
J