Morgunblaðið - 13.01.2000, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 13. JANÚAR 2000 41
febrúar
ta er ein sú njrjasta, 400 gerðin.
ur, þ.e. níu 747 þotur, ein af 100 gerðinni
og átta af 200 gerðinni. Þrjár B 747-300
bætast við næstu tvo mánuði og síðan er
félagið með fímm Tristar þotur. I næsta
mánuði, eða 7. febrúar, hefst um-
fangsmesta pílagrímaflug sem Atlanta
hefur annast frá upphafi. „Við notum í
það alls 11 breiðþotur og önnumst flug
fyrir nokkra aðila. í verkefninu notum
við átta 747 og þrjár Tristar þotur og
verða 1.400 manns starfandi við þetta
verkefni þegar mest er um að vera,“
segir Magnús og nemur þetta verkefni
milli 45 og 50% af veltu síðasta árs.
Flugið stendur allt til 15. apríl með
stuttu hléi á miðju tímabilinu sem notað
verður m.a. til að skoða vélarnar.
Þetta er áttunda árið sem Atlanta
annast pflagrímaflug fyrir Saudi Ai’abi-
an Airlines og segir Magnús ekki hafa
borið neinn skugga á það samstarf. „Við
erum eina félagið sem önnumst flug
með stærri breiðþotum fyrir Saudia og
núna náðum við samningum til tveggja
ára og þannig gátum við fest okkur 747-
300 vélarnar þrjár sem við leigjum í tvö
til þrjú ár og það er mjög hagstætt fyrir
okkur því þær vélar eru notaðar á
lengstu ílugleggjunum."
Auk flugs fyrir Saudia annast Atlanta
flug fyrir Air Afrique, sem er félag 11
ríkja á vesturströnd Afríku, og fyrir Air
India en þar verður einkum um að ræða
fiug milli Indlands og Jeddah, þar sem
miðstöð pílagrímaflugsins fer fram.
En liggja þegar fyrir verkefni fyrir
þessar viðbótarvélar eftir pflagríma-
flugið?
„Að nokkru leyti en þeim hefur þó
ekki verið fullráðstafað. Ég hef ekki
áhyggjur af því að við sitjum uppi með
svo nýlegar og góðar vélar án verkefna.
Verkefnin eru hins vegar orðin nægi-
lega umfangsmikil til að við gátum fest
þær þessi tvö til þrjú ár.“
Flug frá íslandi svipað og á
síðasta ári
Magnús Gylfi segir að rekstur At-
lanta á síðasta ári hafi að mestu leyti
gengið í samræmi við áætlanir og hann
sé ánægður með reksturinn. Fullnaðar-
uppgjör liggi þó ekki fyrir. Hann segir
ráð fyrir nokkurri aukningu á þessu ári
qg að framhald verði t.d. á flugi til og frá
Islandi. „Það er hins vegar mjög lítill
hluti af rekstrinum eða um 5% en við
eigum nú í viðræðum við íslenskar
ferðaskrifstofur um leiguflug í svipuð-
um dúr og var á síðasta ári. Þá sé ég fyr-
ir mér að vegna sumarólympíuleika í
Sydney í Ástralíu næsta sumar verða
ýmsh’ möguleikar á verkefnum fyrir
vélar okkar og ég er bjartsýnn á að fyr-
irtækið haldi áfram að vaxa og dafna.
Verkefnin geta sveiflast nokkuð milli
árstíða og hér er gott
■ tttirin starfsfólk sem er tilbúið
i leKju- að leggja mikið á sig til
ílkar með a() ljúka verkefnum
iþotum hvers dags.“
................. Atlanta rektur vara-
hluta- og viðhaldssstöð í Manston á
Englandi, skammt frá London en hefur
síðan minni stöðvar víða um heim og er
leitað eftir þjónustu fyiir þotur félags-
ins þar sem best og hagstæðust þjón-
usta er hverju sinni. Þá er verið að
kanna hugsanlega aðstöðu í Prestwick í
Skotlandi þar sem á sumum árstímum
er mikið um að vera í Manston og því
þörf á að leita annað.
F ormaður VR segir markaðslaunakerfi geta stuðlað að stöðugleika
Alltof algengt að
menn séu í feluleik
með launataxta
MAGNÚS L. Sveinsson, formaður Versl-
unarmannafélags Reykjavíkur, segir
að kjarasamningaferlið á íslandi sé úr
sér gengið og að taka þurfi upp ný
vinnubrögð. Hann segir m.a. mikilvægt að launa-
kerfið í landinu sé sett upp á borðið og að öllum
feluleik með þau mál verði hætt. Magnús tekur
hins vegar undir þá skoðun að markaðslaunakerf-
ið, sem VR hyggst setja á oddinn við gerð þeirra
kjarasamninga sem framundan eru, henti h'klega
ekki öllum samtökum launþega.
Magnús segh’ það ekki rétt að hugmyndir um að
samið verði um markaðslaun séu með öllu óraun-
hæfar. Nági’annaþjóðir okkar á Norðurlöndunum
hafi nokkra reynslu af þessu samningaformi og að
það hafi reynst þar mjög vel. Stórkaupmenn hér
heima hafi jafnframt tekið vel í hugmyndina, og
m.a. sent fulltrúa sína til Danmerkur til að kanna
sjálfir hvernig þessum málum er háttað þar. Nið-
urstaða þeirra kannana hafi leitt stórkaupmönn-
um fyrir sjónir að það væri vel þess virði að skoða
betur þennan kost.
Magnús segh’ því að VR hafi fengið góð viðbrögð
við hugmyndum sínum frá viðsemjendum og að til
alvarlegrar skoðunar sé að fara inn á þessa braut,
gera samning til þriggja eða fjögurra ára á grund-
velli markaðslaunakerfisins og láta þannig á það
reyna hvort það geti gefið vel í aðra hönd.
Hins vegar tekur hann undir þá skoðun, sem
ýmsir forystumenn verkalýðsfélaganna hafa lýst,
að það sé ekki víst að þessi aðferðafræði við samn-
ingagerð eigi við um allt launakerfið í landinu.
„Eg hygg t.d. að þetta henti ekki útfærslu á
launum fyrir verkafólk. Ég hygg að það sé í flest-
um tilfellum á þessum strípuðu töxtum,“ segir
hann. „Mér er til efs að þetta henti iðnaðarmönn-
um og mér er líka til efs að þetta henti úti á landi.
Ég held að fólk sé miklu nær því að vera á um-
sömdum launum þar heldur en hér í Reykjavík."
Segir Magnús í þessu sambandi að markmið VR
sé að reyna að tryggja hagsmuni þeirra sextán til
sautján þúsund manna sem eru félagar í Verslun-
armannafélagi Reykjavíkur og að félagið hljóti að
taka mið af því umhverfi sem það sjálft vinni í.
VR vill tryggja sér aðild að samningum
um markaðslaun
A Islandi er ekki hefð fyrir markaðslaunakerf-
inu en Magnús segir að með frumkvæði sínu á
þessu sviði sé VR fyrst og fremst að horfast í augu
við niðurstöður launakönnunar, sem
Félagsvísindastofnun Háskólans gerði fyrh’ félag-
ið á síðasta ári, en hún leiddi í ljós að aðeins um 5%
félagsmanna VR eru á umsömdum launum.
Raunar kveðst Magnús ekki síst líta svo á að
launakönnun VR hafi sýnt einkar vel að einstakir
vinnuveitendur hafna algjörlega þeirri launa-
stefnu sem Samtök atvinnulífsins hafa haldið mjög
fast fram á undanförnum áratugum. I staðinn hafi
þeir einfaldlega búið til sína eigin launataxta.
„I könnuninni voru þessi laun opinberuð," segir
Magnús, „og það kom í ljós að meðallaunin voru
rétt um 160 þúsund krónur hjá okkar félagsmönn-
um, á sama tíma og við erum neyddir til að gera
samninga um launataxta á bilinu 67-84 þúsund
ki’óna laun á mánuði."
Jafnframt hafi það komið fram í launakönnun-
inni að þessir launataxtar vinnuveitenda hafi leitt
til þess að launabil kynjanna sé gríðarlega mikið
hér á landi, miklu meira heldur en þekkist í þeim
löndum sem íslendingar beri sig saman við.
Sýndi könnunin, að sögn Magnúsar, að karlar
voru á 18% hærri launum en konur jafnvel þótt um
væri að ræða nákvæmlega sama starf, starfsfólkið
hefði sömu menntun og alveg jafn langan starfs-
aldur.
Segir Magnús að VR vilji einfaldlega komast að
borðinu til að hafa áhrif á þá samninga sem vinnu-
veitendur hafa fram að þessu einhliða ákveðið.
„Þannig viljum við stuðla að rneiri jöfnuði, minni
launamun milli kynjanna - sem reyndar verður að
hverfa alfarið - og að það verði minna bil milli
lægstu og hæstu launa sem hefur farið vaxandi í
kerfinu."
Launaþróun upplýst með
launakönnunum
Magnús tekur fram að þótt könnunin hafi sýnt
að laun manna séu eitthvað hærri en lágmarks-
taxtar segja til um þá þýði það ekki að allir séu
sáttir við laun sín. Einmitt þess vegna sé það
markmið VR með launakönnunum að gefa fólki
tækifæri til að sjá hver markaðslaunin eru á samn-
ingssvæðinu, bera sín laun saman við launin í sömu
starfsgrein og fara á fund vinnuveitandans og óska
eftir leiðréttingu ef rök eru fyrir því.
Magnús L. Sveinsson, formaður
VR, vill að tekin verði upp ný
vinnubrögð við gerð kjarasamn-
inga. Hugmyndir hans hafa feng-
ið góðar undirtektir viðsemjenda.
Morgunblaðið/Sverrir.
Magrnís L. Sveinsson.
Hér er í hnotskum komið hið nýja hlutverk VR
sem felist einkum í því að styðja við bakið á félags-
fólki er það fylgir málum sínum eftir. Fremur en
sjá um samninga við vinnuveitandann fyrir hvern
einstakan starfsmann hljóti það að verða framtíð-
arhlutverk VR að einbeita sér að því að upplýsa fé-
lagsfólk um launaþróun, ekki aðeins hér á landi
heldur einnig erlendis. Þannig verði félagsfólk VR
á hverjum tíma sem best upplýst um stöðu mála,
og þar af leiðandi betur í stakk búið til að meta
hvort það eigi hugsanlega rétt á launabreytingu.
Einnig sé nauðsynlegt að fylgjast stöðugt með
launaþróun erlendis í þeim löndum sem íslending-
ar beri sig helst saman við.
Aðspurður segir Magnús það eflaust rétt að
vinnuveitendur vilji gjarnan fá að ráða þessum
málum einir og sér. Sjálfsagt muni taka nokkurn
tíma að breyta þeim hugsunarhætti. Hins vegar
megi t.d. líta til þess að í Danmörku hafi þessi mál
þróast með afar jákvæðum hætti á undanförnum
árum.
Þar sé m.a. gert ráð fyrir því að launþegi eigi
rétt á því að fara a.m.k. einu sinni á ári á fund
vinnuveitandans til að ræða sín mál. „Og það verð-
ur að h'ta á það sem sjálfsagðan og eðlilegan hlut,“
segir Magnús. „Launþeginn á ekki að fara boginn
til vinnuveitandans í bónarleit heldur á þetta að
vera sjálfsagður hlutur, og hluti af þeim samning-
um sem gerðir eru.“
Markaðslaun til þess fallin að koma
í veg fyrir verðbólgu
Um þá gagnrýni, sem fram hefur komið á hug-
myndir VR, að markaðslaunakerfið virki aðeins á
þenslutímum segir Magnús að það geti svo sem vel
verið að laun standi í stað þegar skórinn kreppir í
þjóðfélaginu. Menn verði hins vegar að átta sig á
því að vinnuveitendur hafi auðvitað öll völd í sínum
höndum, þegar þeh’ ákveði launin einhliða eins og
nú er. Hitt hljóti að vera ákjósanlegra að stéttar-
félögin komi beint að samningagerðinni og að
markaðslaunakerfið, sem hvort eð er sé til staðar,
verði uppi á borðinu.
Magnús bendir aukinheldur á að laun geti staðið
í stað eða rýrnað jafnvel þótt samið sé um um-
talsverðar launahækkanir. Það sé reyndar mikil
sorgai-saga hversu oft hafi verið samið hér á ís-
landi um launahækkanir sem síðan hurfu á bál
verðbólgu og skiluðu sér ekki í auknum kaup-
mætti.
„Ég hef hins vegar trú á því að markaðslaunin
stuðli meira að stöðugleika heldur en einhverjar
tilteknar launahækkanir sem samið er um. Við
getum e.t.v. verið nokkuð örugg með slíkar hækk-
anir þegar vel gengur, þegar uppgangur er eins og
hefur verið á undanförnum árum, en þegar hallar
undan fæti er ekki trygging fyrir auknum kaup-
mætti, þó að samið sé um launahækkanir, nema
það sé innan þeh’ra marka að stöðugleikinn hald-
ist. Ég tel að það sé líklegra að markaðslaunin lagi
sig að ástandinu, og að það sé minni hætta á því að
þær launabreytingar sem eiga sér stað með því
kerfi, leiði til verðbólgu."
Magnús leggur áherslu á að það verði alveg sér-
stakt keppikefli VR í komandi kjarasamningum að
ná fram verulegum kjarabótum handa þeim 5% fé-
lagsmanna VR sem greitt er skv. lágmarkstaxta,
en þar mun einkanlega vera um starfsfólk stór-
markaða og matvöruverslana að ræða.
Segir Magnús að þetta þurfi að gera í gegnum
fyrirtækjasamninga en með þeim samningum,
sem náðst hafi við einstaka stórmarkaði, hafi tek-
ist að mjaka lægstu launum á tilteknum vinnustöð-
um upp í 86 til 116 þúsund krónur fyrir 40 stunda
vinnuvika, sé miðað við sveigjanlegan vinnutíma.
Hið merkilega hafi jafnframt gerst með vinnu-
staðasamningum að vinnutími fólks hafi styst án
þess að launin hafi lækkað. Nefnir Magnús sem
dæmi samning sem gerður var við Hagkaup í
Smáratorgi. Náðist þar sá merki árangur að vinn-
ustundum starfsfólks var fækkað úr 210 tímum á
mánuði í 170 tíma án þess að launin lækkuðu.
Mönnum hafi semsé tekist að fækka vinnustund-
um fólks á mánuði um heila viku.
Hér snertir Magnús á þætti sem hann segir að
VR muni leggja mikla áherslu á í komandi samn- :
ingum: nefnilega að stytta vinnutímann, en Magn-
ús segir Islendinga vera hálfgerða vinnualka. „En
það er mjög mikilvægt að við förum að átta okkur
á því hér á Islandi að við þurfum að stilla okkur inn
á svipaðan vinnutíma og gerist í þeim löndum sem
við berum okkur saman við,“ segir hann.
„Samanburður sem við höfum gert við Dan-
mörku sýnir að hér vinnur fólk sem samsvarar
þremur mánuðum meira en Danir gera á ári
hverju. Það hlýtur að segja sig sjálft að þetta kem-
ur niður á einkalífi fólks og við munum þess vegna
leggja mikla áherslu á að fá viðræður við vinnu-
veitendur um styttri vinnutíma.“
Bendir Magnús á í þessu sambandi að fram-
leiðnin hafi ekkert minnkað í Hagkaupi við Smára-
torg þótt vinnustundum væri fækkað þar með áð-
urnefndum vinnustaðasamningi. Það sé
athyglisvert að þegar ísland er borið saman við
önnur lönd komi í ljós að þrátt fyrir þennan langa
vinnutíma hér á landi þá sé framleiðnin engu að
síður minni hér.
„Þetta eru mjög alvarleg skilaboð til okkar og
við hljótum að þurfa að taka á þessum málurn,"
segii’ Magnús. Bætir hann því við að það sé hans
trú að með styttri vinnutíma muni framleiðni jafn-
vel aukast. Reynslan sýni nefnilega að menn skili
ekki fullum aíköstum þegai’ þeir vinni að jafnaði
svo margar vinnustundir.
Samningaferlið úr sér gengið
Formlegar kjaraviðræður eru ekki hafnar á
milli VR og vinnuveitenda en VR mun endanlega1'
ákveða kröfur sínur vegna samninganna á kjara-
þingi næstkomandi laugardag.
Magnús kveðst binda vonir við það að í þeim við-
ræðum sem væntanlegar eru muni takast að
breyta samningaferlinu, m.a. með viðræðum um
hin svokölluðu markaðslaun.
„Menn þurfa að átta sig á því að samningaferlið,
eins og það hefur verið á undanförnum áratugum,
er úr sér gengið og það fyrir löngu,“ segir Magnús.
Hér áðm- fyrr hafi 3-4 hagfræðingar sest niður við
borð og fundið út hvað fiskvinnslan í landinu þoldi.
Kæmust menn að þeh-ri niðurstöðu að fiskvinnslan
í landinu þyldi 2% launahækkun þá hefði verið
settur punktur og það síðan notað sem ávísun á all-
ar launabreytingar í landinu.
I kjölfarið hefði hins vegar hluti þessara manna
farið yfir í næsta herbergi og skrifað undir bónus-
ákvæði fyrir fiskvinnslufólkið, sem jafnvel gáfu
jafn mikið og lágmarkslaunin. Fiskvinnslufólkið
hefði að vísu ekki verið neitt ofsælt af þeim launum
en aðrh’ hefðu engu að síður setið eftir með
lágmarkslaunin og engan bónus. Á þessu hafi orðið
breyting og laga þurfi samningaferlið að því.
Magnús segir einnig að menn þurfi að átta sig á
því að það sem hafi verið að gerast á launamarkað-
num undanfarin misseri segi sina sögu. Alltof al-
gengt sé að menn séu í feluleik í sambandi við
launataxta, sbr. það að einungis 5% félagsmanna
VR fái borgað skv. launatöxtum. Einnig hefði það
t.d. þekkst hjá ríkinu í gegnum árin að borguð
væri föst 20 tíma greiðsla í yfirvinnu, sem ekki var
unnin, af því að ekki mátti hækka taxtann.
„Ég held það sé alveg nauðsynlegt að setja'
launakerfíð í landinu upp á borðið, að þessi felu-
leikur og skúffusamningar hætti,“ segir Magnús.
„Þjóðfélagið á að þola það, atvinnulífið á að þola
það. Og það er atvinnulífinu sjálfu fyrir bestu, svo
einstakir atvinnurekendur geti áttað sig á því hvar
þeir eru staddir í atvinnuflórunni og tekið mið af
því,“ segir Magnús L. Sveinsson, formaður Versl-
unannannafélags Reykjavíkur. ^