Morgunblaðið - 23.02.2000, Qupperneq 37

MORGUNBLAÐIÐ
__________________________MIÐVIKUDAGUR 23. FEBRÚAR 2000 37^
UMRÆÐAN

I
1
Is
H
2. tbl. 20Ou, verö/99 kr. m.vsk.fl^
■ /' * ' ■ -IC;
Launakerfi
1 KERFISÞRÓUN HF.
I Fákafeni 11 • Símí 568 8055
J http://www.kerfisthroun.is/
Skeifan fasteignamiðlun, Suðurlandsbraut 46, sími 568 5556.
ALHUÐA TÖLVUKERFI
HUGBUNAÐUR
FYRIRWINDOWS
Hvérnig gestur/gestgjafi ertu?
SALTFISKVliISLA
hjá Erni í Heilsuhúsinu
KENNSLUELDHÚS GESTGJAFANS
Lærið að útbúa SUSHI
FISKFORRÉTTIR
illfllilÍ#Jg VÍNIÐ MEÐ FISKRÉTTUNUM
Karlar skora, Björyvin Halldórsson - Gomsætt an sykurs - IMauðsynlegir linílar
Álfheimar
Vorum að fá í einkasölu fallega 4ra
herb. 96 fm íbúð á 3ju hæð á
þessum eftirsótta stað í austur-
borginni. Fallegar innréttingar.
Leirflísar á stofu, holi og eldhúsi.
Góðar innréttingar. Suðursvalir.
Húsið nýlega viðgert og málað ut-
an og innan. Verð 10,9 millj.
þversagnakenndu mynd af okkur
Islendingnm, að frumkvæði og
sköpunarkraftur sé einatt mun
meiri en ætla mætti.
Með aukinni alþjóðahyggju og
möguleikum á erlendri grund er
hins vegar margt sem bendir til
þess að yngri kynslóðin sé minna
bundin Islandi og íslenskri menn-
ingu en þær kynslóðir sem á undan
fóru. Kennarar í háskólum hér á
landi vitna um það að stúdentar
virðist nú vera áhugasamari um að
setjast að annars staðar að námi
loknu. Er það nokkuð undarlegt, að
hið skapandi frumkvæði og rann-
sóknarhvöt varpi átthagatryggð-
inni fyrir róða og vísindamenn
kjósi að setjast að erlendis til að
geta stundað fræði sín við viðun-
andi skilyrði?
Óvirkjaðar
auðlindir
íslendingar hafa lagt fé til
menntunar með því að byggja upp
háskóla og námslánakerfi. Fjöl-
margir hafa sótt langa og stranga
menntun og þjálfun erlendis og
komið heim! Þetta er fólkið sem
bent er á þegar rætt er um manna-
uð í landinu. Þjóðin hefur fjárfest í
þessum einstaklingum og skapað
með því mikilvæga auðlind. Því ríð-
ur á að nýta þessa fjárfestingu og
virkja auðlindina með sem skil-
virkustum hætti.
Eins og úthlutunarnefndin bend-
ir á er um mikilvæga fjárfestingu
að ræða í hugmyndum ungra fræði-
manna en ekki ölmusustyrki. Kraf-
an um aukin framlög til grunnrann-
sókna er ekki heimtufrek krafa um
ríkisútgjöld til handa sérvitringum,
heldur ábending um fjárfestingu,
að kunnátta sé virkjuð til að skapa
verðmæta þekkingu. Hærri fram-
lög til vísindamanna gera þeim
kleift að einbeita sér að störfum
sínum og það tryggir betri nýtingu
Ijármuna. Þekking verður æ dýr-
mætari og því munu þeir fjármunir
skila sér margfalt til baka.
Við vitum að áhugi stjórnvalda
og áhrifamanna í atvinnulífinu á að
nýta hinn mikla auð sem býr í vel
menntuðu fólki er mikill. Við leggj-
um því til að allir leggist á eitt í því
skyni að byggja upp öflugan rann-
sóknasjóð og aðstöðu hér á landi.
Þá getum við breitt út faðminn
ámóti þeim sem hyggja á heimferð
að loknu námi erlendis og boðið þá-
með sannfæringu velkomna heim.
Salvör er heimspekingur og for-
maður stjómar RA og Viðar er bók-
m enn tafræðingur og varaformaður
RA.
Sportlegi
bí|ClB&La
lond
notaóir bflar

í
Land Rover Freelander
4x4. Nýskr. 10/99, 5 gíra,
dökkgrænn, ekinn 4 þús.
Veró 2.740 þús.
Grjóthólsi 1
Sími 575 1225/26
Veiðigiald
sjomanna
I UMRÆÐU um
hugsanlegan auð-
lindaskatt eða veiði-
gjald í sjávarútvegi er
lítið fjallað um hvern-
ig málið snertir launa-
kjör sjómanna á fiski-
skipum. í þessu
samhengi hefur þó ei-
lítið borið á tveimur
sjónarmiðum. Annars
vegar eru þeir sem
segja að sjómenn eigi
að bera hlutfallslega
sama veiðigjald og út-
vegsmenn í gegnum
hlutaskiptakerfið,
enda muni sjómenn
njóta batnandi launa-
kjara með aukinni hagræðingu
innan greinarinnar og að sama
skapi muni útvegsmenn njóta auk-
ins fiskveiðiarðs. Aftur á móti eru
aðrir sem segja að hugsanlegt
veiðigjald megi á engan hátt rýra
launakjör sjómanna sem þeir
njóta, enda bundin í ákvæðum laga
og kjarasamninga.
Verði sú niðurstaða að stjórn-
völd taki ákvörðun um veiðigjald í
sjávarútvegi má alveg eins reikna
með því að launakjör sjómanna
komi þar eitthvað við sögu. íhlut-
un stjórnvalda og Alþingis í kjara-
samninga til lækkunar á launa-
kjörum sjómanna hafa verið tíð á
undanförnum áratugum og gildir
þá einu hvort tilgang-
urinn hafi verið að
leysa kjaradeilu eða
rétta af hag útvegs-
manna. Með slíkri
íhlutun sem hér um
ræðir. væri verið að
leggja viðbótarveiði-
gjald á sjómenn, þar
sem þeir bera nú þeg-
ar verulegt gjald af
þessu tagi. Slík gjald-
taka er ótvírætt brot
á kjarasamingum, auk
þess að standast ekki
ákvæði laga þegar
Benedikt sjómönnum er
Valsson þröngvað til þess að
taka þátt í kostnaði
vegna kvótaleigu eða -kaupa, en
hefur eigi að síður viðgengist á
undanförnum árum.
Á sjómenn var lagt ígildi veiði-
gjalds sem nam a.m.k. 1.800 millj-
ónum króna árið 1998. Þetta veiði-
gjald er skerðing á launakjörum
sjómanna og rennur til útvegs-
manna. Tilgreindu gjaldi er komið
fyrir í þvinguðu fiskverði, sem
myndast í beinni sölu á ferskum
fiski, en þá er einungis um að
ræða veiðigjald vegna botn-
fiskveiða á Islandsmiðum. Aðrar
tegundir eins og loðna, síld og
skelfiskur eru ekki meðtaldar.
Veiðigjald sjómanna er fundið út
með því að reikna aflahlut af þeirri
verðmætastærð sem fæst með því
að margfalda mismun meðalverðs
á fiski í beinni sðlu og á upp-
boðsmarkaði í það aflamagn tiltek-
innar fisktegundar sem selt er í
beinni sölu. Til stuðnings við þessa
nálgun er vísað í kjarasamninga
þar sem kveðið er skýrt á um að
sjómönnum á fiskiskipum skuli
tryggt hæsta gangverð alls sem
aflað er. Margir útvegsmenn fara
framhjá þessu ákvæði með því að
gera sjómönnum skylt að semja
beint við sig um verð sem er mun
Sjómannakjör
í mikilvægri tegund
eins og þorski, segir
Benedikt Valsson, er
nálægt þriðjungur
--------y------------
aflans af Islandsmiðum,
sem fer í vinnslu innan-
lands, seldur á
uppboðsmörkuðum.
lakara en fæst fyrir sömu fiskteg-
und á uppboðsmörkuðum. Á und-
anförnum árum hefur verð á
slægðum þorski verið um og yfir
50% hærra á uppboðsmörkuðum
en verð á þorski í beinni sölu.
Samkvæmt þessu þolir fiskverð í
beinum viðskiptum engan saman-
burð við verð á uppboðsmörkuðum
hérlendis og enn síður við upp-
boðsmarkaði erlendis. (Sjá einnig
greinina „Fiskverð og hlutaskipti"
eftir undirritaðan í Morgunblaðinu
14. febrúar 1999.)
Að sjálfsögðu má reisa ágrein-
ing um hvað sé hæsta gangverð á
fiski á hverjum tíma. Staðhæfing
um að hæsta gangverð sé eitthvert
verð sem er verulega lægra en
meðalverð fisks á uppboðsmörkuð-
um felur í sér að almennri skyn-
semi er alvarlega misboðið. Upp-
boðsmarkaðir eru komnir til að
vera. Hægt er flytja fiskinn lands-
horna á milli á innan við sólar-
hringstíma. í mikilvægri tegund
eins og þorski er nálægt þriðjung-
ur aflans af Islandsmiðum, sem fer
í vinnslu innanlands, seldur á upp-
boðsmörkuðum. Með hliðsjón af
framangreindu verður ekki fram-
hjá því litið að á uppboðsmörkuð-
um myndast raunhæft viðskipta-
verð á fiski. Og sé það hærra en
það verð sem myndast í öðru við-^,
skiptaformi verður að álykta að
fiskverð á uppboðsmarkaði sé
hæsta gangverð sem hægt er að
styðjast við á hverjum tíma.
Það skal áréttað að tilgreind
fjárhæð veiðigjalds sjómanna
rennur ekki í ríkissjóð eða sveitar-
sjóði heldur til þeirra fyrirtækja í
sjávarútvegi sem eru að greiða
fiskverð langt undir því verði sem
myndast á uppboðsmörkuðum víðs
vegar um landið. Ef umrætt veiði-
gjald sjómanna félli niður og rétt-
látur aflahlutur þeirra væri reikn- '
aður af því fiskverði sem myndast
á uppboðsmörkuðum má fastlega i
gera ráð fyrir því að skatttekjur
ríkissjóðs og sveitarfélaga myndtý^,
aukast þar sem jaðarskattur sjó-"
manna er mun hærri en jaðar-
skattur útgerðarinnar.
Höfundur er hagfræðingur og fnun-
kvæmdastjóri Farmanna- og fiski-
mannasambands Islands.