Morgunblaðið - 25.05.2000, Qupperneq 60

60 FIMMTUDAGUR 25. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Hlustum á Samfylking’una
^ SAMFYLKINGIN hefur komið
inn í landsmál og þingmál sem ábyrgt
og ákveðið stjómmálafl. Það er full
ástæða til þess að hlusta á hana vegna
þess að vamaðarorð hennar og gagn-
rýni á stjómaráform og -aðgerðir
hafa í Ijósi reynslunnar átt við rök að
styðjast. Sem betur fer hefur Sam-
fylkingin ekki lagt stund á heims-
endaspádóma eða sífelldan bölmóð,
eins og stundum hendir stjómarand-
stöðu, heldur gert sér far um að móta
raunsæja stefnu. Erfiðar fæðingar-
hríðir í stefnumótun og skipulagi hafa
gert hreyfmgunni erfitt fyrir á köfl-
“*am, en sú vinna sem hefur verið lögð í
málin er farin að skila sér í markvissri
umræðu.
Skynsamleg stefna
Nýkjörinn formaður Samíylking-
arinnar vakti máls á því í eldhúsdags-
umræðu á Alþingi að íslensk stjóm-
mál hafa í allt of miklum mæli
einkennst af hagsmunafrekju og
hagsmunagæslu á Alþingi. Hags-
munir dagsins og gærdagsins réðu of
miklu. Það væri of lítið gert af því að
búa í haginn fyrir framtíðina og kom-
andi kynslóðir með vandaðri og
ígmndaðri stefnumótun. í hverju
málinu á fætur öðm sem þrýst væri
með offorsi gegnum Alþingi hefði
jjóvandaður málatilbúnaður komið
“mönnum í koll. Þetta vom orð í tíma
töluð.
Samfylkingin barðist
ötullega fyrir því að
Fljótsdalsvirkjun yrði
sett í lögformlegt um-
hverfismat og að málið
jrrði allt í heild undir-
búið betur. í Ijós kom
að umhverfisrannsókn-
um á Eyjabakkasvæð-
inu var ábótavant og
arðsemisútreikningar
stóðust ekki. Þingmenn
Samfylkingarinnar
höfðu rétt fyrir sér í
þessu máli. Flokkurinn
hefur meðal annars af
þessum ástæðum lagt
til að löggjafarvaldið
verði styrkt gegn yfir-
gangi framkvæmdavaldsins og skoða
beri af alvöru hvort ráðherrar skuli
einnig sitja á Alþingi. Einnig hefur
formaður flokksins sjálfur lagt til að
komið verði á sérstöku lagaráði sem
meti það hvort lög, sem ætlunin er að
afgreiða á Alþingi, standist ákvæði
stj ómarskrárinnar.
Vamaðarorð í tíma
Forystumenn Samfylkingarinnar,
m.a. þeir Össur Skarphéðinsson for-
maður og Ágúst Einarsson, formaður
framkvæmdastjómar flokksins, vör-
uðu í kosningabaráttunni fyrir ári
margsinnis við hættunni sem stöðug-
leika í efnahagsmálum væri búinn
vegna vaxandi við-
skiptahalla og aukinnar
verðbólgu. Þeir töldu að
í versta falli gæti að-
gerðarleysi valdið því að
efnahagskerfið kynni að
bresta með gengisfalli.
Hér var ekki verið að
halda því fram að allt
væri að fara í kaldakol
heldur verið að benda á
að yrði ekki gripið í
taumana í tíma kynni
efnahagslífið að ofhitna.
Seðlabankinn hefur
nú staðfest að viðskipta-
hallinn sé kominn í 7%
af þjóðartekjum og
stefni í 8%. Miðsjóm
ASÍ telur að efnahagsstefna stjóm-
valda sé að setja kjarasamninga í
uppnám og að vera kunni að samn-
ingum, sem gerðir hafa verið til meira
en þriggja ára, verði sagt upp þegar
að ári. 6,9% verðbólga á síðustu 12 ár-
um og sex mánaða verðbólguhraði
uppá 5,3% sé úr takti við ástandið í í
helstu viðskiptalöndunum svo og
meginmarkmið og forsendur kjara-
samninga sem blekið er varla þomað
á. Össur Skarphéðinsson benti á í út-
varpsumræðunni að hækkun verð-
bólgu úr 2 í 6% fæli í sér þungar byrð-
ar fyrir launafólk, byrðar sem
leggjast með meiri þunga á lágtekju-
fólk, þar með talda öryrkja og elli-
Stjórnmál
Vönduð stefnumótun
er farin að skila sér,
segir Katrín Júlíus-
dóttir, í starfsstíl og
afstöðu flokksins.
lífeyrisþega, en aðra hópa vegna þess
að hvorki skattleysismörk né pers-
ónuafsláttur verja það gegn verð-
bólgunni. Allt er því komið fram í
efnahagsmálum sem Samfylkingin
varaði sérstaklega við fyrir síðustu
kosningar.
Innri styrkur
Samfylkingunni hefur tekist það
sem engum stjómmálaflokki hefur
hingað tii auðnast, það er að vera ein-
huga um stefnu í sjávarútvegsmálum.
Flokkurinn vill taka 10% af heildar-
kvótanum á hveiju ári, setja á mark-
að, og láta hann mynda verðið. Þessi
stefna tryggir að okkar mati endur-
nýjun í sjávarútvegi og möguleika
fyrir byggðir landsins til þess að efl-
ast á ný. Okkar stefna byggist á afla-
markskerfinu en tryggir jafnframt
jafnræði allra varðandi aðgang að
veiðum. Þessi einhugur um sjávarút-
Katrín
Júlíusdóttir
vegsstefhuna er afrakstur stefnumót-
unarvinnu þar sem fjölgmargir hafa
lagst á árar. Það sýnir innri styrk
Samfylkingarinnar að hafa tekist á
við þetta erfiða verkefni, sem hefur
reynst öðmm flokkum og sjóaðri of-
viða, og lokið því með góðum árangri.
Samkvæmni í áherslum
Á síðustu dögum þingsins gagn-
rýndi Samfylkingin réttilega hrað-
soðið frumvarp um afnám skattfrelsis
forseta íslands á þeirri forsendu að
skoða þyrfti heildaráhrif þess í þjóð-
félaginu áður en slík breyting yrði
samþykkt, m.a. áhrif á launaþróun
hjá æðstu embættismönnum ríkisins
og þingmönnum sjálfum. Þar var
flokkurinn sjálfum sér samkvæmur í
áherslu sinni á vönduð vinnubrögð í
þinginu. Hins vegar er vandséð að
meirihlutinn, sem frumvarpið sam-
þykkti að næturlagi sem afmælisgjöf
til forsetans, geti orðið sjálfum sér
samkvæmur í frekari afnámi skatt-
fríðinda og forréttinda í samfélagi
okkar. Það mun koma honum í koll á
síðari stigum.
Eg hvet þingmenn Samfylkingar-
innar eindregið til þess að halda
áfram að leggja áherslu á vandaða
stefnumótun á þingi, enda mun unga
fólkið sem er að alast upp {landinu
gera auknar kröfur um vönduð vinnu-
brögð til þings og ráðamanna. Sam-
fylkingin á framtíðina fyrir sér og á
hana er vert að hlusta, eins og þau
dæmi sanna sem hér hafa verið rakin.
Höfundur er varaformaður
Ungrajafnaðarmanna.
ÞEGAR Þjóðmenningarhúsið var
opnað sagði Davíð Oddsson forsæt-
isráðherra m.a.: „Það sem áður var
lokaður heimur fárra lýkst nú upp
landsmönnum öllum til ánægju.“ Er
hann að gefa hér í skyn, að jafnopin-
berar stofnanir og Landsbókasafn
og Þjóðskjalasafn Islands hafi verið
einskonar leynifélög í líkingu við
Frímúrara- eða Oddfellowregluna,
sem ætti reyndar að heita „Furðu-
fuglareglan" á íslensku? Ég veit ekki
hvað ykkur, lesendur góðir, finnst
um þessi ummæli, en mér réttum og
-^jeléttum starfsmanni Landsbóka-
safnsins í áratugi er hins vegar gjör-
samlega fyrirmunað að skilja hvert
maðurinn er að fara. Ekki ber á öðru
en heilafrumurnar í kollinum á hon-
um hafi hlaupið í baklás rétt einu
sinni enn. Dyr Safnahússins hafa að
því er ég best veit ávallt staðið öllúm
opnar og enginn gestur krafinn um
aðgangseyri eins og nú er gert. Full-
yrðing forsætisráðherra um að fáir
hafi lagt leið sína á söfnin fær engan
veginn staðist, er satt að segja alveg
út í hött, enda hafa gestabækur
beggja safnanna allt aðra sögu að
segja.
Ekki er ég alveg viss um að Þjóð-
menningarhúsið verði landsmönnum
^öllum til ánægju eins og forsætis-
ráðherra orðar það og ennfremur að
þeir verði þægilega hissa á því og því
sem það hýsir. Sá sem þetta ritar er
til að mynda ekki beinlínis hrifinn af
þeim skemmdarverkum sem unnin
hafa verið á risi hússins. Hver ber
ábyrgð á því að allur fallegi súðar-
panillinn, sem Þjóðminjasafnið var
klætt með, var fjarlægður og rifinn?
Arkitektinn eða hússtjórnin? Eða
bera þau sameiginlega ábyrgð á því?
Lagði húsfriðunamefnd blessun sína
yfir þá hæpnu framkvæmd? Hvers
vegna var byrgt fyrir
alla þakgluggana? Þoldi
þetta myrkraverk ef til
vill ekki ljós dagsins?
Auk rissins varð
skrifstofa Matthíasar
Þórðarsonar, þjóð-
minjavarðar, einnig fyr-
ir barðinu á þessum
framtakssömu umtum-
unar- eða niðurrifs-
mönnum. Þar fékk allt
að fjúka eins og einskis
nýtt drasl, bókahillur
ásamt palli með tré-
skurði eftir Ríkharð
Jónsson. í fyrirsögninni
stendur að húsið sé nú
komið í hendur manna
með litla sál og mislita samvisku.
Sýna ekki dæmin um vanhugsuð
verk þeirra, sem hafa verið gerð að
umræðuefni hér að framan, að þeir
em menn lítilla sæva og lítilla sanda
og með samvisku sem mætti sannar-
lega vera betri.
Skyldi nokkuð vera hæft í því, að
Safnahúsið gamla sé á góðri leið með
að komast í klæmar á fallegasta og
frægasta ránfugli Islands, þ.e.a.s.
sjálfum fálka Sjálfstæðisflokksins,
sem hyggst víst hreiðra þar um sig
til frambúðar? Safnahúsið má svo
sannarlega muna sinn fífil fegri ef
fyrir því á að liggja að verða fundar-
staður (ekki vantar fundarsalina í
húsið), já, fundarstaður fyrir sjálf-
stæðismenn í miðbænum eða vett-
vangur fyrir ötula frjálshyggju-
menn, sem vaða nú uppi og virðast
öllu vilja ráða. Vonandi verður þó
ekki gengið svo langt að festa mynd
af fuglinum framan á húsið. Yfirráð
sjálfstæðismanna yfir Safnahúsinu
voru svo kyrfilega undirstrikuð með
því að leyfa einungis sanntrúuðum
flokksmönnum að
stíga í pontu á sjálfan
vígsludaginn.
Verst af öllu er þó,
að fæstir munu átta
sig fyllilega á því,
hvaða menningarhlut-
verki svokallað Þjóð-
menningarhús á í
rauninni að gegna.
Margir hallast að
þeirri skoðun, að það
sé lítið meira og
merkilegra en léleg
vasaútgáfa af Þjóð-
minjasafninu. Hér
hafa því miður átt sér
stað alvarleg mistök
sem seint munu
gleymast. Það fór alveg eins og mig
grunaði; eintómt prjál, tildur og hé-
gómi. Mér er nú spurn svona í fram-
hjáhlaupi hvort Miðhúsasilfrið hefði
ekki sómt sér einkarvel í Þjóðmenn-
ingarhúsinu.
Ætla má, að Davíð Oddsson hafi
valið Safnahúsinu þetta vafasama
hlutverk, þar sem ráðuneyti hans
hafði veg og vanda af verkinu. Nú
þótti engin ástæða til að skera fjár-
veitingar til franikvæmdanna við
nögl. Landsbókasafn Islands og Há-
skólabókasafnið mæta hins vegar
litlum sem engum skilningi hjá
stjómvöldum og verða að búa við
sama fjársveltið og endranær. Kjör
þeirra sem minnst mega sín i þjóðfé-
laginu verða krappari og krappari
með hverjum degi. Á meðan góð-
borgarar og aðrir burgeisar lifa
praktuglega í vellystingum lepja
smælingjarnir, eða réttara sagt
þrælamir, ásamt öldraðum og ör-
yrkjum, dauðann úr skel. Fijáls-
hyggjumenn og aðrir forhertir
kapitalistar með Davíð Oddsson í
Þjóðmenningarhús
Eftir á að hyggja átti
aldrei að láta Lands-
bókasafnið flytja burt
úr Safnahúsinu, segir
Halldór Þorsteinsson,
þótt stofnunin færði
verulega út kvíarnar,
enda kom svo að segja
þegar í stað í ljós að
Þjóðarbókhlöðunni
var búinn of þröngur
stakkur.
fararbroddi gætu ef til vill gert eftir-
farandi setningu að einkunnarorðum
sínum: Ekki skaltu elska náungann
eins og sjálfan þig, síst af öllu ef
hann skyldi vera eftirlaunamaður
eða öryrki.
Af ræðum forsætisráðherra og
skrifum má ráða að hann ber litla
sem enga virðingu fyrir skoðunum
annarra, síst af öllu skoðunum sauð-
svarts almúgans, sem að hans dómi
er svo skyni skroppinn að ekki tekur
nokkra tali og kemur það sér í raun-
inni einkanlega vel fyrir hann sjálf-
an, vegna þess að væra menn vitrari
myndu þeir öragglega ekki kjósa
hann. Forsætisráðherra vor, upp-
lýsti einvaldurinn sem þolir gagn-
rýni álíka vel og köttur kalt vatn, er
fyrir langalöngu orðinn lands- ef
ekki heimsfrægur fyrir gönuhlaup
sín, sem ekki er nokkur leið að koma
tölu á. Þrátt fyrir þau má þó heita
lygflegt, hversu margir fylgja for-
ingjanum gegnum þykkt og þunnt,
sama hvort hann veifar réttu tré eða
röngu, en á því síðarnefnda virðist
hann hafa fengið alveg sérstakar
mætur á síðustu mánuðum. Enginn
er honum flinkari og færari að hopa
af hólmi, þegar andstæðingar hans á
Alþingi gerast svo ósvífnir að leggja
fyrir hann óþægilegar spurningai-.
Hver kann betur en hann að kveða í
kútinn og tukta til öryrkja, þessa
dæmalausu frekjuhunda, sem era
sýknt og heilagt með eitthvað múð-
ur? Tungan í þeim væri betur lömuð,
auk þess sem óskandi væri, að þeir
væra allir óskrifándi, þá hefði maður
loksins einhvern frið fyrir þeim.
Stærsti gallinn við Davíð Oddsson
sem forsætisráðherra er sá að hann
hefur aldrei nokkum tíma hugsað
um hvað væri þjóðinni fyrir bestu
heldur aðeins hvað hentaði forrétt-
indastéttinni og hagsmunum hennar
best. Hér verður ekki farið nánar út
í þá sálma enda munu víst flestir
kunna þá utanað.
Lesendum hlýtur að vera orðið
það fyrir löngu ljóst, að undirritaður
hefur lítið álit á forsætisráðherra
voram, Davíð Oddssyni, enda hefur
hann ekki farið leynt með það. En
hitt vita þeir áreiðanlega ekki, að
þótt ég hafl lítið álit á honum, þá hef
ég langtum minna álit á fólki eins og
t.d. launamönnum, sérstaklega lág-
launamönnum og öldraðum sem
kjósa hann enn. Guð fyrirgefi þeim,
þeir vita ekki hvað þeir gjöra.
Að lokum aðeins ein stutt athuga-
semd. Eftir á að hyggja átti aldrei að
láta Landsbókasafnið flytja burt úr
Safnahúsinu, þótt stofnunin færði
veralega út kvíamar, enda kom svo
að segja þegar í stað í Ijós, að Þjóð-
arbókhlöðunni var búinn of þröngur
stakkur. Vinur minn, Hörður
Ágústsson, sem ég hitti nýlega,
sagðist hafa bent dr. Finnboga Guð-
mundssyni landsbókaverði á þetta á
sínum tíma. Það er kunnara en frá
þurfi að segja að bamið stækkar en
brókin ekki. Menn hefðu betur farið
að ráðum Harðar.
Höfundur er skólastjóri
Málaskóla Halldórs.
„Hús með sál og góða samvisku“
í höndum manna með litla sál
og mislita samvisku
Halldór
Þorsteinsson
■SUhWRBteiSTSWTa-
ÚLFLJÓTSVATNI
UTILIFS- OG ÆVINTYRANAMSKEIÐ
MORG NAMSKEIÐ ERU AÐ FYLLAST!
Innritun stendur yfir f Skátahúsinu Snorrabraut f síma 5621390