Morgunblaðið - 19.08.2000, Síða 12

12 LAUGARDAGUR 19. ÁGÚST 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
IE og Hoffmann-La Roche lýsa yfír mikilvægum áfanga í rannsóknum á alzheimer
Gerir kleift að
þróa nýjar aðferð-
ir við greiningfu
sjúkdómsins
Morgunblaðið/Ásdís
Jón Snædal læknir, Kári Stefánsson, forstjóri íslenskrar erfðagreiningar, og Þorlákur Jónsson, sérfræðingur
hjá IE, greindu frá áfanga sem náðst hefur í rannsóknum á alzheimer-sjúkdómnum á fréttamannafundi í gær.
VÍSINDAMÖNNUM íslenskrar
erfðagreiningar hefur tekist, í sam-
vinnu við íslenska öldrunarlækna, að
kortleggja á litningi erfðavísi sem
tengist alzheimer-sjúkdómnum og
leggur af mörkum til myndunar
hans. Næsta skref rannsóknanna er
að einangra sjálft meingenið.
IE vinnur að þessum rannsóknum
í samstarfi við svissneska lyfjafyiár-
tækið F. Hoffmann-La Roche og
greindu fyrirtækin frá þessum
áfanga rannsóknanna í sameigin-
legri fréttatilkynningu í gær.
Roche greiðir ÍE áfanga-
greiðslu vegna rannsóknanna
Hoffmann-La Roche hefur þegar
reitt af hendi áfangagreiðslu til Is-
lenskrar erfðagreiningar, sam-
kvæmt samningum fyi-irtækjanna
þar að lútandi, vegna þessara niður-
staðna en áður hefur fyrirtækið þrí-
vegis greitt IE fjárupphæðir vegna
árangurs sem náðst hefur við rann-
sóknir annarra sjúkdóma skv. sam-
starfssamningi fyrirtækjanna. Fyr-
irtækin veita ekki upplýsingar um
hversu háar fjárhæðir er um að
ræða.
Kári Stefánsson, forstjóri IE,
sagði á fréttamannafundi sem fyrir-
tækið boðaði til í gær, að alzheimer-
sjúkdómurinn væri algengasta orsök
greindarskerðingar í samfélaginu,
sérstaklega meðal aldraðra.
Aðspurður sagði Kári að engin
vissa eða trygging væri fyrir því að
þessar niðurstöður ættu nokkurn
tímann eftir að hafa áhrif á meðferð
sjúkdómsins. „Okkar von er hins
vegar sú að þær komi endanlega til
með að gera það,“ sagði hann.
Áhrifamesta
aðferðin
„Þetta er að öllum líkindum
áhrifamesta aðferðin til að leita
nýrrar þekkingar sem við vonumst
til að megi nýta til þess að þróa nýja
meðferð og greiningartækni," sagði
Kári.
Hann benti á að aukin þekking yki
ævinlega möguleikana á því að hægt
verði að fínna nýjar aðferðir við
greiningu ogmeðhöndlun sjúkdóma.
Að sögn hans hefur teldst að af-
marka svæði á litningi þar sem um-
ræddan erfðavísi er að finna. „Næsta
verkefni er að líta á þá erfðavísa sem
liggja á þessu svæði og finna hver
það er sem veldur þeim breytingum
sem leiða til sjúkdómsins," sagði
Kári.
Stærri áhrifavaldur en önnur
meingen sem fundist hafa
Rannsóknimar hafa farið fram í
samstarfí við íslenska öldrunar-
lækna. Jón Snædal öldrunarlæknir,
sem einnig sat fréttamannafundinn í
gær, segir að tíu ár séu síðan fyrsti
erfðavísir sem tengist alzheimer-
sjúkdómnum fannst og fleiri mein-
gen hafi fundist á undanförnum ár-
um, en þau eigi það sameiginlegt að
skýra aðeins örfá prósent sjúkdóms-
ins. Nú hafi hins vegar náðst sá
áfangi að kortleggja erfðavísi sem
væri mun stærri áhrifavaldur á
framvindu sjúkdómsins en aðrir
erfðavísar sem fundist hafa.
Umrædd rannsókn er byggð á
þátttöku íslenskra sjúklinga og ætt-
ingja þeirra, samtals 1.100 manns.
Með rannsóknum á erfðaefni þess-
ara einstaklinga hafa vísindamenn
ÍE og samstarfslæknar þess fundið
afmarkað svæði á litningi sem teng-
ist alzheimer-sjúkdómnum. „Þeir
hafa sýnt fram á að erfðir eru áhrifa-
valdur í framvindu sjúkdómsins og
eru þessar niðurstöður mikilvægur
áfangi í leit að orsökum hans,“ segir í
yfirlýsingu ÍE og Roche.
Líta á allt samfélagið í
stað einstakra fjölskyldna
Kári sagði að rannsóknir ÍE og
öldrunarlæknanna á alzheimer-sjúk-
dómnum væri að því leyti frábrugðn-
ar öðrum rannsóknum á erfðafræði
sjúkdómsins að þær hefðu frá upp-
hafi beinst að sjúkdómnum sem
raunverulegu lýðheilsuvandamáli. „í
stað þess að leita uppi litlar fjöl-
skyldur þar sem aizheimer-sjúk-
dómurinn er mjög algengur byrjuð-
um við með lista yfir sjúklinga sem
er byggður á áhrifum þessa sjúk-
dóms á samfélagið í heild. Þessar
niðurstöður hafa því að öllum líkind-
um víðara gildi en þegar menn byrja
á því að einblína á einstakar fjöl-
skyldur," sagði hann.
Jón tók undir þetta og sagði: „Það
sem skilur að fyrri rannsóknir og
þessa er að áður hafa menn einblínt á
einstakar fjölskyldur, þar sem þessi
sjúkdómur er algengur, en hér Íítum
við raunverulega á allt samfélagið og
tengjum það saman við sjúklingana
með hjálp íslendingabókar," sagði
Jón.
„Það sem skiptir sköpum í svona
vinnu er að sjúkdómsgreining sé ná-
kvæm og ég er handviss um að hún
er hvergi betri en í okkar samfélagi,"
sagði Kári Stefánsson.
Að sögn hans er erfitt að segja um
hvenær búast megi við að takist að
einangra sjálfan erfðavísinn. „Yið er-
um að vinna í allt öðru umhverfi
núna en við gerðum fyrir ári. Nú er
búið að raðgreina erfðamengi
mannsins og vinnan ætti því að
ganga miklu hraðar fyrir sig núna en
hún hefur gert hingað til,“ sagði
Kári.
La Roche lýsir ánægju með
árangur af meingenaleit ÍE
Fram kemur í fréttatilkynningu
frá Roche að fyrirtækið hyggist
hefja þróun nýrra aðferða til að
greina og meðhöndla alzheimer-
sjúkdóminn á grundvelli þessarar
þekkingar. Haft er eftir Jonathan
Knowles, yfumanni alþjóðlegra
rannsókna hjá Roche, að forsvars-
mönnum fyrirtækisins finnist mikið
til koma hversu hratt og vel vísinda-
mönnum ÍE gengur að kortleggja
erfðavísa sem tengjast algengum
sjúkdómum.
Alzheimer-sjúkdómurinn er al-
gengasta orsök elliglapa en hann
hrjáir um það bil 5% fólks sem komið
er yfir 65 ára aldur. Þar sem öldruð-
um fjölgar hratt í heiminum er sjúk-
dómurinn víða orðinn alvarlegt heil-
brigðisvandamál. Nokkrar framfarir
hafa orðið í meðhöndlun og grein-
ingu sjúkdómsins á síðustu árum en
ennþá er engin lækning þekkt.
Staðfestir að við
erum á réttri leið
Dr. Þorlákur Jónasson, starfs-
maður IE, hefur stýrt rannsóknar-
vinnunni vegna alzheimer-sjúk-
dómsins af hálfu IE. Rannsóknin
hófst fyrir um tvemur og hálfu ári og
starfa nálægt tíu manns við þessa
rannsókn í samstarfi við nokkra
samstarfslækna, að sögn hans. „Hún
er mjög umfangsmikil og það liggur
mikil vinna á bak við þessar niður-
stöður sem við erum að kynna í dag,“
sagði hann.
„Við munum nú leggja mikið kapp
á að reyna að finna sjúkdómsvald-
andi genið sem þarna er um að ræða
sem allra fyi-st. Það er tvímælalaust
tímafrekasti þátturinn, þótt sú vinna
sé mun auðveldari eftir því sem kort-
lagningu erfðamengisins fleygir
áfram,“ sagði hann aðspurður.
Þorlákur var spurður hvaða vonir
þessi rannsóknaráfangi gæfi sjúkl-
ingum sem þjást af alzheimer og
aðstandendum þeirra. „Þetta er
fyrst og fremst mikilvægur áfangi í
okkar starfi hér á rannsóknarstof-
unni, þar sem þetta staðfestir að við
erum á réttri leið, og þetta eru skila-
boð fyrii' þá sjúklinga sem hafa tekið
þátt í rannsókninni um að henni miði
vel áfram. Vonandi kemur þetta til
með að leiða til þess að við finnum þá
stökkbreytingu sem er einn af
áhrifavöldum sjúkdómsins," sagði
Þorlákur.
ÍE vinnur að samningum
við fleiri lyfjafyrirtæki
Kári segir að rannsóknir IE á fjór-
um öðrum erfðasjúkdómum í sam-
starfi við Hoffmann La Roche séu
komnar álíka langt og rannsóknmnar
á alzheimer-sjúkdómnum, en þar er
um að ræða rannsóknir á geðklofa,
slitgigt, heilablóðfalli, beinþynningu
og psoriasis. I mars síðastliðnum til-
kynnti Roche að vísindamenn IE
hefðu kortlagt erfðavísi sem tengist
heilablóðfalli og á síðasta ári til-
kynntu fyrirtækin um staðsetningu
erfðavísis sem veldur slitgigt.
Að sögn Kára hefur fyi'irtækið að
undanförnu unnið að því að ná samn-
ingum við fleiri erlend lyfjafyrii'tæki
en Roche og hefur það gengið vel, að
sögn hans. „Við bæði búumst við og
vonumst til að við náum slíkum
samningum," sagði hann.
Hlutabréf í deCODE hækkuðu
á NASDAQ OG EASDAQ í gær
Greint verður frá þessum rann-
sóknaráfanga með ítai'legri hætti í
vísindatímariti innan skamms. Fjall-
að var um niðurstöður þessara rann-
sókna vísindamanna ÍE og samstarf-
ið við La Roche í fréttaskeytum
alþjóðlegra fréttastofa í gær.
Hlutabréf í deCODE Genetics,
móðurfélagi íslenskrar erfðagrein-
ingar, hækkuðu í gær á NASDAQ
hlutabréfamarkaðinum og á
EASDAQ evrópska markaðinum en
gengi bréfa fór úr um 24 Bandaríkja-
dölum á fimmtudag í 28 dali við lok-
un viðskipta á EASDAQ-markaðin-
um í gær.
Forstjdri Simans um viðbrögðin við samningi Línu.Nets og borgar í bréfí til starfsmanna
Rakalaust að póli
tík búi að baki
ÞÓRARINN V. Þórarinsson, forstjóri
Landssímans, vísar því á bug að pólítískar
forsendur ráði viðbrögðum fyrirtækisins við
þeirri ákvörðun Reykjavíkurlistans að ganga
heldur til samstarfs við fyrirtækið Línu.Net
um ljósleiðarakerfi fyrir grunnskóla borgar-
innar.
Þetta kemur fram í bréfi Þórarins sem sent
var til allra starfsmanna Símans á innra neti
fyrirtækisins á fimmtudag. Þar segir að borg-
in hafi kosið að semja um viðskiptin við sitt
eigið fyrirtæki enda þótt borgaryfirvöldum
hafi verið formlega kynnt að Síminn væri
reiðubúinn að bjóða „öflugri lausn en Lína.-
Net og það miklu fyrr eða innan tveggja mán-
aða og það á hagkvæmara verði,“ eins og seg-
ir í bréfinu.
I bréfinu segir að því hafi verið haldið fram
í umræðunni um óskir Símans um að borgin
byði út uppbyggingu skólanetsins að fyrir-
tækið væri að „ganga erinda eins tiltekins
stjórnmálaflokks“. Segir Þórarinn að þessar
fullyrðingar séu rakalausar og ráði aðeins
viðskiptalegir hagsmunir því hvernig Síminn
hafi snúið sér í þessu máli.
Spyrjum aðeins um frammistöðu,
ekki hvað fólk kýs
„Ég veit að þetta mál hlýtur þó að trufla
ýmsa því ásakanirnar eru settar fram af mik-
illi festu,“ skrifar forstjórinn. „Hjá Símanum
starfa nú um 1.300 manns og auðvitað eiga
allir stjórnmálaflokkar góðan hóp stuðnings-
manna í okkar hópi. Það er líka grundvallar-
viðhorf hér að virða skoðanir fólks og við
spyrjum ekki hvað fólk kýs, aðeins hver
frammistaðan er við að þjóna viðskiptavinun-
um og vinna að hagsmunum Símans. Það geri
ég og ætlast til að aðrir geri eins.“
Þórarinn segir að þegar undirbúningur
skólanetsins hafi staðið yfir hafi ýmsir fundir
átt sér stað með fulltrúum borgarinnar en
aldrei hafi verið skilgreint hvaða þjónustu
borgin vildi kaupa. Síminn hafi boðið aðgang
að því neti sem bankarnir noti til að tengja
útibú og höfuðstöðvar og talið það nógu öflugt
til að sinna gagnaflutningi grunnskólanna.
Engar kröfur hafi verið gerðar um meira.
Þórarinn skrifar að Síminn hafi átt góð við-
skipti við borgina og ef til vill hefði verið hægt
að láta samninginn við Línu.Net liggja ef
borgin hefði „ekki haldið því blákalt fram að
aðeins þeirra eigin fyrirtæki gæti gert þetta“.
Þórarinn segir að hjá Landssímanum séu
menn sannfærðir um að geta staðið sig á
kröfuhörðum útboðs- og samkeppnismörkuð-
um bara ef tækifærið gefist.
„En við getum aldrei setið undir því þegj-
andi þegar aðili á borð við Reykjavíkurborg
fullyrðir að Landssíminn hafi ekki tæknilega
burði til að bjóða lausnir á borð við það sem
hið nýja lagnafyrirtæki borgarinnar, Lína.-
Net, getur gert,“ skrifar Þórarinn. „Það er
rangt og við hljótum að koma því á framfæri.
Það er hins vegar miður að umfjöllun um
faglega og fjárhagslega kosti í uppbyggingu
fjarskiptaþjónustu er færð í grímubúning
stjórnmálabaráttu.“