Morgunblaðið - 19.08.2000, Side 16

16 LAUGARDAGUR 19. ÁGÚST 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Einkaaðila neitað um leyfi til að reisa einangrunarstöð fyrir gæludýr
Segja synjunina ekki
eiga sér stoð í lögum
Morgunblaðið/Kristinn
Langir biðlistar eru eftir plássi í einangrunarstöðinni í Hrísey.
Landbúnaðarráðuneyt-
ið hefur synjað Dýra-
læknastofunni í Garða-
bæ um leyfi til þess að
reisa einangrunarstöð
*
fyrir gæludýr. I grein
Rúnars Pálmasonar
kemur fram að ráðu-
neytið ber því við að
einungis opinberir aðil-
ar geti rekið einangr-
unarstöðvar. Dýra-
læknastofan bendir á
að allar einangrunar-
stöðvar í landinu eru
reknar af einkaaðilum.
I VOR synjaði landbúnaðarráðu-
neytið Dýralæknastofunni í Garða-
bæ um leyfi til að reisa einangrun-
arstöð fyrir gæludýr.
Dýralæknastofan hefur látið gera
uppdrátt að einangrunarstöð sem á
að vera í Krýsuvík. Til stóð að end-
urbyggja gamalt fjós í þeim til-
gangi en Hanna M. Arnórsdóttir,
sem er ein þriggja dýralækna sem
reka Dýralæknastofuna, segir þó
ekkert ákveðið í þeim efnum. Hún
telur að bygging slíkrar stöðvar
muni kosta um 15-20 milljónir.
Ástæðan sem landbúnaðarráðu-
neytið gaf fýrir synjuninni var sú
að einkaaðilar mættu ekki starf-
rækja slíka stöð. Hanna bendir
hinsvegar á að allar einangrunar-
stöðvar í landinu, líka einangrunar-
stöð fyrir hunda og ketti í Hrísey,
eru reknar af einkaaðilum. Synjun
ráðuneytisins hefur verið vísað til
umboðsmanns Alþingis sem hefur
málið til athugunar.
Verið að stækka
stöðina í Hrísey
Innflutningur á gæludýrum til
landsins hefur aukist mjög á síð-
ustu árum. Biðlistar eftir plássi í
einangrunarstöðinni í Hrísey hafa
að sama skapi lengst. Samkv. upp-
slýsingum frá Hrísey mun vera
a.m.k. 7-8 mánaða biðtími eftir
plássi fyrir hunda en 4 mánuða bið-
tími fyrir ketti. Framkvæmdir
standa nú yfir við stækkun ein-
angrunarstöðvarinnar. Hún verður
stækkuð um helming og
endurbætur gerðar á
eldra húsnæði hennar.
Ríkissjóður ber kostnað-
inn sem nemur um 18
milljónum króna. Þegar
hinn nýi hluti stöðvar-
innar verður tekinn í
notkun í lok nóvember
er gert ráð fyrir að biðlistar styttist
til muna.
Allar einangrunarstöðvar
reknar af cinkaaðila
Dýralæknastofan í Garðabæ
sendi landbúnaðarráðuneytinu ósk
um leyfi til að reisa einangrunar-
stöð fyrir gæludýr 27. mars sl.
Ráðuneytið synjaði stofunni um
leyfið og sagði að einungis opinber-
ir aðilar gætu rekið einangrunar-
stöð fyrir gæludýr. í svari ráðun-
eytisins segir: „Samkvæmt lögum
nr. 54/1990 um innflutning dýra er
gert ráð fyrir að einungis opinberir
aðilar geti rekið einangrunarstöð
fyrir gæludýr sem flutt eru til
landsins. í samræmi við þetta lét
landbúnaðarráðuneytið reisa ein-
angrunarstöð fyrir hunda og ketti í
Hrísey og er ekki áformað að
breyta því fyrirkomulagi." í lögun-
um segir að landbúnaðarráðu-
neytið eigi að annast og bera
ábyrgð á innflutningi búfjár. Þar er
jafnframt kveðið á um að landbún-
aðarráðherra sé heimilt að fela inn-
flutninginn einstökum búgreina-
samböndum eða ræktunarfélögum.
Þetta leyfi hefur landbúnaðarráð-
herra nýtt sér enda eru einangrun-
arstöðvar kúabænda, svína- og al-
ifuglaræktenda allar reknar af
viðkomandi búgreinafé-
lögum. Einangrunar-
stöð gæludýra í Hrísey
er í eigu ríkisms en
einkaaðili, Stefán
Björnsson, sér um
rekstur hennar.
Á síðasta þingi var
lagt fram stjórnar-
frumvarp sem var ætlað að breyta
núgildandi lögum. í útskýringum
með frumvarpinu er sérstaklega
rætt um einangrunarstöð gælu-
dýra: „Fyrstu árin annaðist emb-
ætti yfirdýralæknis rekstur stöðv-
arinnar í umboði ráðuneytisins en
hin síðari ár hefur reksturinn verið
í höndum einkaaðila undir eftirliti
yfirdýralæknis samkvæmt sérstök-
um samningi.“ Synjun ráðuneytis-
ins á beiðni Dýralæknastofunnar
er hinsvegar rökstudd með því að
„einungis opinberir aðilar geti rek-
ið einangrunarstöð fyrir gæludýr.“
í stjórnarfrumvarpinu er gert
ráð fyrir að landbúnaðarráðherra
geti falið einstaklingum, fyrirtækj-
um og félagasamtökum rekstur
sóttvarnastöðva. Frumvarpið var
lagt fram í apríl en fékk ekki af-
greiðslu. Búast má við að það verði
lagt aftur fram í haust þegar Al-
þingi kemur saman á ný.
Hanna M. Amórsdóttir segir að
þegar Dýralæknastofan óskaði eft-
ir leyfi til að reisa einangrunarstöð
fyrir gæludýr hafi þau fundið fyrir
því að ráðuneytið hafi ekki viljað
fleiri en eina slíka stöð. „Við feng-
um neitun á grundvelli þeirra laga
sem eru í gildi í dag. En við fáum
ekki séð að þau stöðvi að það séu
reknar fleiri en ein einangrunar-
stöð fyrir gæludýr í landinu,“ segir
Hanna. Ekkert sé því til fyrirstöðu
að reka tvær eða fleiri slíkar stöðv-
ar hér á landi. Það hljóti þó að vera
æskilegast að einangrunarstöð sé
staðsett sem næst þeim stað sem
dýrin koma inn í landið. Gæludýra-
eigendur gætu þá valið sjálfir
hvora stöðina þeir vilja skipta við.
Þegar hundar eða kettir eru
fluttir til landsins án tilskilinna
leyfa er vaninn sá að gefa eiga-
ndanum kost á að flytja þau aftur
til upprunalands ins. Á meðan beð-
ið er eftir flugfari fyrir dýrin dvelja
þau í herbergi í Leifsstöð sem
venjulega er notað til þess að
geyma fíkniefnahunda tollgæsl-
unnar. Þess eru dæmi að þau hafi
þurft að bíða þar í 1-2 sólarhringa.
Á meðan sjá tollverðir eða starfs-
menn stöðvarinnar um að að fóðra
þau. „Sú aðstaða sem dýrin þurfa
búa við á Keflavíkurflugvelli er
ófullnægjandi, bæði fyrir starfs-
menn flugvallarins og fyrir dýrin
sjálf,“ segir Hanna. Hún segir þess
jafnvel dæmi að dýr hafi náð að
komast út úr herberginu þar sem
þeim var haldið í einangrun.
Hætta á að sóttkví rofni
Hanna segir þau ákvæði sem
gildi varðandi innflutning gælu-
dýra séu mjög ströng hér á landi.
Henni virðist þó sem ekki sé farið
nægjanlega vel eftir þeim. Það sé
undarleg mótsögn að dýrin þurfi að
dvelja í einangrun í 6-8 vikur þar
sem enginn utanaðkomandi megi
koma nálægt dýrunum. Hinsvegar
sé afar lítið eftirlit með dýrunum
frá því þau koma í Leifsstöð og þar
til rekstraraðili Hríseyjarstöðvar-
innar tekur við þeim. Of margir
fari höndum um dýrin frá því þau
komi til Keflavíkur og þar til þau
komist til Hríseyjar. I því felist
talsverð hætta á að sóttkvíin rofni
og smit berist í önnur dýr eða um-
hverfið. „Það er eins og það þurfi
eitthvað alvarlegt að gerast til að
menn taki við sér,“ segir Hanna.
I nýlegri greinagerð frá Sam-
bandi dýraverndunarfélaga segir
að mikið ófremdarástand ríki í inn-
flutningi gæludýra. Það sé óskilj-
anlegt að landbúnaðarráðuneytið
neiti einkaaðilum um að reisa ein-
angrunarstöð á sinn eigin kostnað.
Á sama tíma þurfi fólk að bíða í
heilt ár eftir að geta flutt inn dýr.
Rök ráðuneytisins fyrir synjun er
sagður fyrirsláttur sem ekki eigi
við rök að styðjast, enda engin ein-
angrunarstöð rekin af opinberum
aðilum.
Þegar dýrin koma í Leifsstöð eru
þau í búrum sem eiga að tryggja að
einangnjn rofni ekki. Úr flugvél-
inni eru þau sett í töskusal þar sem
þau bíða þar til sendibílstjóri sem
sér um flutningana nær í þau.
Hann flytur dýrin í fragtgeymslu
Flugfélags íslands á Reykjavíkur-
flugvelli. Þaðan er flogið með þau
til Akureyrar þar sem starfsmaður
einangrunarstöðvarinnar í Hrísey
tekur við þeim. Misjafnt er hversu
langan tíma dýrin eru á þessu
ferðalagi. Ef allt gengur eins og í
sögu tekur flutningurinn nokkra
klukkutíma. Frestun á flugi eða
ófærð getur þó lengt ferðatímann.
í fyrmefndri greinargerð sam-
bands dýraverndunarfélaga segir
að þetta ferðalag sé mikil þolraun
fyrir dýrin til viðbótar við flugferð-
ina til landsins og önnur ferðalög í
landinu sem þau komu frá. Ljóst sé
að ekki sé hægt að viðhalda ein-
angrun dýranna alla þess leið.
Yfirdýralæknir segir sóttkví
ekki stefnt í hættu
Halldór Runólfsson yf-
irdýralæknir telur ekki að
sóttkví sé stefnt í hættu á
leiðinni frá Keflavík til
Hríseyjar. Menn reyni
eftir fremsta megni að
láta flutninginn frá Kefla-
vik til Hríseyjar taka
skamman tíma. Dýrin séu ávallt í
búrum og hverfandi hætta á að þau
smiti út frá sér. Þar að auki sé gerð
krafa um að dýrin hafi verið bólu-
sett við hættulegustu sýkingunum,
s.s. hundaæði. Halldór segir að
herbergið sem dýr sem hafa verið
flutt til landsins í óleyfi þurfi stund-
um að dvelja í sé vandlega sótt-
hreinsað þegar dýrin fara þaðan.
Halldór segir að Hrísey sé að
mörgu leyti hentugur staður fyrir
einangrunarstöð. Það sé þó alls
ekki loku fyrir það skotið að slík
stöð geti risið annars staðar, t.d. í
Krýsuvík. Með viðeigandi girðing-
um og búnaði mætti tryggja sóttkví
í slíkum stöðvum. Hánn segir ekk-
ert mæla á móti því að slík stöð yrði
rekin af einkaaðila enda tryggt að
sóttvarnardýralæknir hefði eftirlit
með henni.
I minnisblaði sem Sigríður Norð-
mann, lögfræðingur og deildar-
stjóri í landbúnaðarráðuneytinu,
skrifaði árið 1998 segir hún að í lög-
um séu engin ákvæði sem beinlínis
banni einkaaðilum að reka sótt-
vamarstöðvar en heldur engin
ákvæði sem leyfi það. Sigríður vís-
ar í greinargerð sem fylgdi með
frumvarpi til laga nr. 54/1990 þar
sem segir: „Af öryggisástæðum er
það mikilvæg grundvallarregla að
opinber aðili annist innflutning og
geti þannig borið ábyrgð á að ekki
berist til landsins sjúkdómar sem
valda stórfelldu tjóni eins og dæm-
in sanna.“ Sigríður vísar enn frem-
ur í aðrar greinar laganna og segir
þær styðja að ríkið eigi að fara með
rekstur stöðvanna, Hún bendir
einnig á að samkvæmt lögunum
eigi landbúnaðarráðherra að setja
gjaldskrá sem eigi að miðast við að
tekjur sóttvarnarstöðvarinnar
standi undir útgjöldum hennar.
Sigríður telur því að ekki megi
reka slíka stöð í hagnaðarskyni.
Samkvæmt upplýsingum sem feng-
ust hjá landbúnaðarráðuneytinu
setur ráðuneytið aðeins gjaldskrá
fyrir gæludýrastöðina, ekki aðrar
einangrunarstöðvar. I lögum um
innflutning dýra er hinsvegar eng-
inn greinamunur gerður á gælu-
dýrum og öðrum dýrum. I greinar-
gerð með lögunum segir að lögin
séu sett á breiðum grundvelli og
þar til bærum aðilum ætlað að setja
nánari reglur um innflutning dýra.
Verktaki sér um rekstur
stöðvarinnar í Hrísey
Hákon Sigurgrímsson, deildar-
stjóri í landbúnaðarráðuneytinu,
segir það mat lögfræðinga ráðu-
neytisins að ekki sé heimilt að leyfa
einkaaðilum að reisa einangrunar-
stöð fyrir gæludýr samkv. gildandi
lögum. Aðspurður hvort einangr-
unarstöð fyrir gæludýr í Hrísey sé
ekki þegar rekin af einkaaðila,
sagði Hákon að stöðin sjálf væri í
eigu ríkisins en Stefán Bjömsson
ræki hana í umboði þess sam-
kvæmt sérstökum samningi, hann
væri því í raun verktaki. Stöðin
starfar samkvæmt gjaldskrá sem
landbúnaðarráðuneytið setur en
ráðuneytið setur öðrum einangrun-
arstöðvum, s.s. fyrir naut og svín,
ekki slíka gjaldskrá. Hákon segist
ekki sjá önnur rök en þau sem
koma fram í lögum fyrir því að
banna einkaaðila rekstur einangr-
unarstöðvar fyrir gæludýr. Hann
telur þó að um innflutning gælu-
dýra gildi nokkuð önnur lögmál en
innflutning annarra dýra. Svín og
naut séu t.a.m. flutt inn afar sjald-
an og þá frá viðurkenndum rækt-
unarbúum. Hundar og kettir séu
hinsvegar flutt inn frá ýmsum
heimshomum og því meiri hætta á
smiti en ella. Hvert einstakt dýr sé
því sjálfstætt tilfelli og því e.t.v.
meiri ástæða til að einangrun þess
sé á ábyrgð opinbers
aðila.
Hákon telur núver-
andi staðsetningu ein-
angrunarstöðvarinnar
heppilega. „Það er
ekki tilviljun að Hrís-
ey hafi verið valin fyr-
ir þessa starfsemi. Það
er tvímælalaust kostur að vera með
einangrunarstöð á eyju. Það eru
engin meindýr í Hrísey, hvorki
mýs né rottur, sem geta borið smit.
Það er ekki heldur hægt að horfa
framhjá því að í þessi tíu ár sem
stöðin hefur starfað hefur ekki bor-
ist frá henni smit,“ segir Hákon.
Hann segir stækkun einangrunar-
stöðvarinnar í Hrísey hafa verið
nauðsynlega þar sem mikil aukning
hafi orðið á innflutningi gæludýra
frá því stöðin var tekin í notkun ár-
ið 1990. Sá möguleiki hefur verið
ræddur að bjóða rekstur gæludýr-
astöðvarinnar út þegar fram-
kvæmdum við stækkun hennar lýk-
ur í lok nóvember.
Margir koma
að flutningi
gæludýranna
frá Kef lavík til
Hríseyjar
Mikil aukning
hefur orðið á
innflutningi
gæludýra á
síðustu árum