Morgunblaðið - 21.09.2000, Page 26

26 FIMMTUDAGUR 21. SEPTEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Nýr framkvæmdastjóri EFTA í heimsókn á fslandi
EFTA mikilvægt í
viðskiptasamningum
við önnur ríki
WILLIAM Rossier, sem tók við
sem framkvæmdastjóri EFTA í
byrjun september, segir samtök-
in mikilvæg fyrir aðildarríkin
fjögur á meðan þau ganga ekki í
Evrópusambandið. Hann segir að
ríkin innan EFTA njóti virðingar
í alþjóða viðskiptaheiminum og
að nýlegar samningaviðræður
við Kanada og Mexíkó staðfesti
mikilvægi EFTA fyrir þessar
þjóðir. Einnig segir hann að
EFTA gegni lykilhlutverki við
framkvæmd EES-samningsins.
Rossier hefur langa reynslu af
alþjóðlegum viðskiptamálum í
utanríkisþjónustunni í Sviss og
var ma. erindreki Sviss í Al-
þjóðlegu viðskiptastofnuninni,
WTO. Hann telur að EFTA sé f
dag mikilvæg stofnun fyrir að-
ildarríkin í alþjóðlegum samn-
ingamálum á viðskiptasviðinu.
„í dag er EFTA eitt mikilvæg-
asta tækið sem aðildarrikin hafa
í höndunum við að útfæra við-
skiptastefnu sína erlendis. Einn-
ig má segja að EFTA gegni
nauðsynlegu hlutverki í að út-
færa EES samninginn."
Þá segir Rossier að EFTA sé
jafnframt mikilvæg stofnun fyrir
ríkin íjögur við að ná við-
skiptasamningum við ríki sem
ekki tilheyra Evrópusamband-
inu. Hann segir að samninga-
gerð við ríki utan Evrópusam-
bandsins sé orðin nokkuð
umfangsmikil, og hafi bein áhrif
á útflutningsmöguleika fyrir-
tækja í ríkjum innan EFTA. Þeg-
ar hefur verið lokið við við-
skiptasamninga við 15 þjóðir
utan Evrópusambandsins. Slíkir
samningar voru fyrst gerðir við
ríki í Austur-Evrópu, en siðan
hafa bæst við ríki eins og Tyrk-
land, ísrael og Marokkó. Á síð-
asta ári opnaðist síðan ný vídd í
slikum viðskiptasamningum,
þegar EFTA hóf viðræður við
ríki utan Evrópu handan
Atlantshafsins.
„Við hófum samningaviðræður
við Kanada, sem er mjög mikil-
vægt, og í síðustu viku hófum
við fyrstu umtalsverðu samn-
ingaviðræðurnar við Mexíkó, og
jafnframt því er búið að ráðgera
samningaviðræður við Chile.
Auk þess er áformað að koma á
fyrstu tengslum við Suður-
Áfríku. Þessar samningaviðræð-
ur eru mjög mikilvægar."
Að sögn Rossier er líklegt að
þessir samningar geti haft tals-
verð áhrif á útflutning Islend-
inga. Fiskútflutningur jókst til
Mexíkó á síðasta ári þrátt fyrir
háa tolla, en nefna má til dæmis
30% toll á þorski. Rossier segir
að fyrstu viðræður við Mexíkó
gefi til kynna góðar horfur í út-
flutningi íslendinga á sjávar-
afurðum þangað.
„Þessir samningar hafa í för
með sér óheftan, tollfrjálsan út-
flutning til Mexíkó frá Islandi. I
Mexíkó búa 100 milljónir manna,
og þó að almennt sé kaupgeta
þar ekki mikil, þá eru ekki allir
Morgunblaðið/Jim Smart
William Rossier, nýráðinn fram-
kvæmdasfjóri EFTA.
fátækir í því landi, og því er
Mexíkó mjög áhugavert mark-
aðssvæSi.“
Ríki EFTA sterkari
en niargir telja
Auk Islands eru Noregur,
Sviss og Liechtenstein aðilar að
EFTA. Varðandi áframhaldandi
þátttöku þessara fjögurra ríkja í
EFTA segir Rossier að spyrja
verði stjórnvöld um framhaldið.
Hann segist sjálfur telja að
EFTA verði við lýði svo lengi
sem stjórnvöld telji stofnunina
nauðsynlega, og að í dag sé
EFTA áhrifaríkt tæki í al-
þjóðlegum viðskiptasamningum.
„Þar til rikin ganga hugsan-
lega í Evrópusambandið, tel ég
að EFTA verði mjög áhrifaríkt
verkfæri í höndum þeirra. Hvers
vegna segi ég áhrifaríkt verk-
færi? Vegna þess að ríkin fjögur
eiga mun meira sameiginlegt en
við getum ímyndað okkur við
fyrstu sýn. Ríki EFTA njóta vel-
megunar og hafa mikla kaup-
getu, sem leiðir til þess að við-
skiptaríki þeirra telja þessi lönd
áhugverða markaði. Auk þess
eru löndin, ef litið er frá sjónar-
hóli annarra ríkja í heiminum,
talin hafa svipaða stöðu og
Evrópusambandsríkin, sem þýðir
að þau hafa efnahagslega getu
til að gerast aðilar að Evrópu-
sambandinu, en kjósa eigi að síð-
ur að gera það ekki.“
Rossier telur samvinnu og
samræmdar aðgerðir ríkjanna
afar mikilvægar. „Vegna þess,
og það þekki ég af reynslu
minni, að ríki EFTA eru tekin
mjög alvarlega innan WTO. Það
er óþarfi fyrir okkur að álíta
sem svo, að vegna smæðar okkar
vilji enginn hlusta á okkur. Við
höfðum t.d. ekki frumkvæðið að
samningaviðræðum við Kanada
og Mexíkó, þau ríki óskuðu sjálf
eftir viðræðum, þannig að
EFTA-ríkin eru talin vera mjög
áhugaverðir markaðir með mikla
kaupgetu. Þetta eru þjóðir sem
gera samninga í fullri alvöru og
standa við skuldbindingar sínar,
þannig að sameinuð eru ríkin
sterkari en margir telja.“
Sjálfstæðið o g
þj óðareinkennin
efst í huga andstæð-
inga evrunnar
Keuters
Drengur að leik við skúlptúra í líki evrumyntar í garði nálægt evrópska seðlabankanum í
Frankfurt.
Kaupmannahöfn. Morgpinblaðið.
NÝ SKOÐANAKÖNNUN Gallups
bendir til þess að andstæðingum að-
ildar Danmerkur að evrópska mynt-
bandalaginu sé mest umhugað um það að Danir
geti sjálfir ráðið framtíðarþróun landsins, og að
þeir varðveiti þjóðareinkenni sín. Poul Nyrup
Rasmussen forsætisráðherra hefur undan-
farna daga lagt mikið upp úr því að sannfæra
kjósendur um að danska eliilífeyriskerfið haldi
velli þó landið gangi í myntbandalagið, en sam-
kvæmt skoðanakönnuninni virðist framtíð þess
ekki skipta sköpum um afstöðu þeirra.
I skoðanakönnuninni, sem birt var í dagblað-
inu Berlingske Tidende í gær, kemur einnig
fram að afstaða fylgismanna aðildar ræðst
mest af því að þeir vilja að Danir geti haft áhrif
á þróunina í Evrópu, og af því að þeir telja að
hagsmunum dansks efnahagslífs og danskra
fyrirtækja sé best borgið með því að Danir taki
upp evruna. Skoðanakönnunin staðfestir þá
gagnrýni sem beint hefur verið að Rasmussen
forsætisráðherra í fjölmiðlum fyrir að eyða
kröftum sínum í röng málefni síðustu dagana
fyrir þjóðaratkvæðagreiðsluna 28. september.
Gagnrýnin hefur ekki síst komið frá öðrum
stjómmálaflokkum sem berjast fyrir aðild.
Rasmussen segir nú að hann ætli að byrja bar-
áttuna fyrir evrunni aftur frá byrjun, og snúa
umræðunni frá ellilífeyriskerfinu og öðrum
óskyldum málum að evrunni sjálfri.
Formaður Vinstriflokksins
kominn í kosningaslag?
Brestir virðast að vera koma í samstöðu
flokkanna sem hlynntir eru evrunni.
í grein í dagblaðinu Barsen í gær segir að
ýmsir jafnaðarmenn og fleiri fylgismenn evr-
unnar séu óánægðir með framgöngu Anders
Fogh Rasmussens, formanns Vinstriflokksins,
og telji að hann sé farinn að gera ráð fyrir því
að andstæðingar aðildar hafi betur í atkvæða-
greiðslunni og miði því málflutning sinn við að
ábyrgðin á ósigrinum lendi öll á jafnaðarmönn-
um og forsætisráðherranum, þannig að
Vinstriflokkurinn komi vel út í næstu þing-
kosningum.
í fyrradag birtist viðtal við Anders Fogh
Rasmussen í blaðinu Berlingske Tidende þar
sem hann sakaði forsætisráðherrann um að
hafa látið önnur óskyld mál skyggja á umræð-
una um evruna, bæði innflytjendamál og
danska ellilífeyriskerfið. Hann tekur jafnframt
undir þá gagnrýni, sem oft hefur verið beint að
Rasmussen forsætisráðherra, að hann hafi
svikið löforð sem hann gaf fyrir síðustu þjóð-
aratkvæðagreiðslu um Evrópumál, árið 1998,
og því sé h'tið að marka það sem hann segi nú.
Flokkarnir, sem hlynntir eru evrunni, hafa
hingað til staðið nokkum veginn saman, en
Anders Fogh Rasmussen er í viðtalinu mun
hvassari í garð forsætisráðherrans heldur en
andstæðinga evunnar. Þessi málflutningur
hans er mjög á skjön við aðra málsvara evrunn-
ar, sem hafa boðað aukna hörku í áróðursbar-
áttunni gegn andstæðingunum.
Sakaður um að hafa
lekið tillögu jafnaðarmanna
í greininni í Bnrsen er jafnframt vitnað í
ónafngreinda heimildarmenn sem telja að for-
maður Vinstriflokksins hafi í síðustu viku lekið
í fjölmiðla upplýsingum um tillögu jafnaðar-
mannsins Georg Poulsens, fyrrverandi for-
manns Samtaka járniðnaðarmanna, þess efnis
að flokkarnir gæfu út sameiginlega yiirlýsingu
um að þeir ábyrgðust ellilífeyrinn. í Borsen
segir að aðrir fylgismenn evrunnar hafi ekki
viljað taka undir þessa tillögu, vegna þess að
hún myndi gefa til kynna að tengsl væru milli
aðildar að myntbandalaginu og ellilífeyriskerf-
isins, eins og andstæðingar evrunnar hafa
haldið fram, en fylgismenn aðildar ávallt neit-
að. Anders Fogh Rasmussen hafi hins vegar
viljað vekja athygli á tillögunni til að minna
kjósendur á svikin loforð forsætisráðheiTans
frá síðustu kosningum. Bent er á að varafor-
maður Vinstriflokksins, Lars Lpkke Rasmus-
sen, hafi verið fyrstur manna utan Jafnaðar-
mannaflokksins til að lýsa stuðningi við
hugmynd Poulsens eftir að hún var gerð opin-
ber, en nú tali formaðurinn gegn henni.
Mimi Jacobsen, formaður miðdemókrata,
hefur einnig gagnrýnt Rasmussen/orsætisráð-
herra að undanfömu, en einkum vegná hug-
myndar hans um að senda bréf til leiðtoga ann-
arra Evrópusambandsríkja og biðja þá um að
ábyrgjast evruna. Hún sagði að slíkar bréfa-
sendingar myndu gera Dani að athlægi.
Gagnrýni hennar hefur þó verið mun mildari
en sú sem kemur frá formanni Vinstriflokksins.
I viðtali við B0rsen segir hún að flokkarnir sem
hlynntir eru evrunni verði að varast að
skemma hver fyrir öðrum, en vill þó ekki sér-
staklega nefna Anders Fogh Rasmussen í því
sambandi. Stóryrðin sparai’ Jacobsen fyrir
andstæðinga evrunnar. Hún segir að nú þýði
ekki annað en að beita sömu aðferðum og þeir,
og boðar því að hún ætli framvegis að nota
hræðsluáróður til að koma kjósendum í skiln-
ing um hvað bíði þeirra merki þeir við nei á at-
kvæðaseðlinum.
Hefur baráttuna aftur
frá byrjun
Rasmussen forsætisráðherra segir á hinn
bóginn að nú sé kominn tími til að hætta
hræðsluáróðri og persónulegum árásum og
fara að ræða málin fyrir alvöru. Hann segist
ætla að beina athygli kjósenda aftur að því sem
hann sagði í byrjun evruumræðunnar fyrir sjö
mánuðum, þegar dagsetning þjóðaratkvæða-
greiðslunnar var ákveðin, að evran sjái til þess
að meira fé verði til velferðarmála og að aðild
að myntbandalaginu tryggi Dönum áhrif á
stefnu Evrópusambandsins. Hann auglýsir eft-
ir framtíðarsýn andstæðinga aðildai’, og segir
það ranglátt að fylgismenn evrunnar þurfi
stöðugt að svara órökstuddum fullyrðingum
þeirra, án þess að þeir skýri nokkurn tíma hvað
gerist ef aðild verði hafnað. Rasmussen segist
enn trúa því að hægt verði að fá Dani til að sam-
þykkja aðild, þrátt fyrir að allar skoðanakann-
anir sýni talsverða yfirburði andstæðinganna.
Henrik Dam Kristensen, félagsmálaráð-
herra og stjórnandi áróðursbaráttu Jafnaðar-
mannaflokksins, segist ætla að spyrja alla
stjórnmálaflokkana og hreyfingarnar, sem
berjast gegn aðild, fjögurra spurninga í því
skyni að koma umræðunni aftur á rétta braut.
Hann segir að upp á síðkastið hafi hún snúist
um framtíð ellilífeyriskerfisins, sem tengist
evrunni ekkert, og um gengisfall evrunnar,
sem skipti engu máli heldur, því danska krónan
sé hvort eð er bundin evrunni og því hafi niður-
staða atkvæðagreiðslunnar ekkert að segja um
áhrif gengisfallsins. Spurningar Kristensens
eru þessar: Verða áhrif Dana meiri eða minni
gangi þeir í myntbandalagið? Hvort eru störfin
betur tryggð með því að vera utan eða innan
myntbandalagsins? Er það besta vörn Dan-
merkur gegn gjaldeyrisbröskurum að vera ut-
an evrusvæðisins? Hvort eru hagsmunir Aust-
ur-Evrópu betur tryggðir með því að Danir séu
utan eða innan svæðisins?
Kristensen segir að á þessum grundvelli
verði hægt að hefja á ný skynsamlega umræðu,
því þetta séu þau svið semDönum sé raunveru-
lega umhugað um, og evran snerti.