Morgunblaðið - 21.09.2000, Page 36

Morgunblaðið - 21.09.2000, Page 36
36 FIMMTUDAGUR 21. SEPTEMBER 2000 LISTIR MORGUNBLAÐIÐ BÓKASALA í ágúst Rðð Var Titill/ Hofundur/ Otgefandi 1 Kortabók/ / Mál og menning 2 Amazing lceland-Ýmis tungumál/ Sigurgeir Sigurjónsson/ Forlagið 3 Stjörnurnar í Konstantínópel/ Halla Kjartansdóttir vaidi/ Mál og menning 4-5 Dönsk-islensk/íslensk-dönsk orðabók/ Ritstj. Sigurlín Sveinbjarnardóttir og Svanhildur Edda Þórðardóttir/ Orðabókaútgáfan 4- 5 Panorama-ísland/ Páli Stefánsson/ lceland Review 6 Harry Potter og leyniklefinn/ Joanna Rowling/ Bjartur 7 Ensk-íslensk/ íslensk-ensk orðabók/ Ritstj. Sævar Hilbertsson/Orðabókaútg. 8 Brennu Njáls saga/ / Mál og menning 9 íslandsklukkan/ Halldór Kiljan Laxness/ Vaka-Helgafell 10 Where nature shines-Ýmis tungumál/ Sigurgeir Sigurjónsson og Ari Trausti Guðmundsson/ Forlagið Einstakir flokkar: ÍSLENSK OG ÞÝDD SKÁLDVERK 1 Stjörnurnar í Konstantínópel/ Halla Kjartansdóttir valdi efni/ Mál og menning 2 Brennu Njáls saga/ / Mál og menning 3 íslandsklukkan/ Halldór Kiljan Laxness/ Vaka-Helgafell 4 Góðir íslendingar/ Huldar Breiðfjörð/ Bjartur 5 Parísarhjól/ Sigurður Pálsson/ Forlagið 6 Hús úr húsi/ Kristín Marja Baldursdóttir/ Mál og menning 7 Híbýli vindanna/ Böðvar Guðmundsson/ Mál og menning 8 Uppvöxtur litla trés/ Forrest Carter/ Mál og menning 9 Riddarar hringstigans/ Einar Már Guðmundsson/ Mál og menning 10 Við urðarbrunn/ Viiborg Davíðsdóttir/ Mál og menning ÍSLENSK OG ÞÝDD LJÓÐ 1 Eddukvæði/ Gísli Sigurðsson sá um útgáfuna/ Mál og menning 2 Há vamál-Ýmis tungumál/ / Guðrún 3-4 Ljóð dagsins/ Sigurbjörn Einarsson valdi efni/ Setberg 3-4 Nýja söngbókin 2/ / Klettaútgáfan 5- 6 Gullregn úr ástarljóðum íslenskra kvenna/ Gyifi Gröndal valdi/ Forlagið 5- 6 Spámaðurinn/ Kahlil Gibran/ Muninn ÍSLENSKAR OG ÞÝDDAR BARNA- OG UNGLINGABÆKUR 1 Harry Potter og leyniklefinn/ Joanna Rowiing/ Bjartur 2 Harry Potter og viskusteinninn/ Joanna Rowling/ Bjartur 3 Úlfurinn og sjö kiiðlingar/ Richard Soarry/ Björk 4 Litlu dýrin á bænum/ James C. Shooner/ Björk 5 Hjólin á strætó/ ísl. texti Stefán Júlíusson/ Björk 6- 7 Anna getur það/ Margo Lundell/ Björk 6-7 Láki jarðálfur/ Grete Janus Hertz/ Björk 8 Stubbur/ Bengt Nielsen/ Björk 9 Ástarsaga úr fjöllunum-Ýmis tungumál/ Guðrún Helgadóttir og Brian Pilkington/ Vaka-Helgafell 10 Hjá afa og ömmu/ Lawrence DiFiori/ Björk ALMENNT EFNI OG HANDBÆKUR ~ 1 Kortabók/ / Mál og menning 2 Amazing lceland-Ýmis tungumál/ Sigurgeir Sigurjónsson/ Forlagið 3-4 Dönsk-íslensk / íslensk-dönsk orðabók/ Ritstj. Sigurlín Sveinbjarnardóttir og Svanhildur Edda Þórðardóttir/ Orðabókaútgáfan 3-4 Panorama - ísland/ Páll Stefánsson/ lceland Review 5 Ensk-íslensk / íslensk-ensk orðabók/ Ritstj. Sævar Hilbertsson/ Orðabókaútg. 6 Where nature shines-Ýmis tungumál/ Sigurgeír Sigurjónsson og Ari Trausti Guðmundsson/ Forlagið 7 Gönguleiðir í reykjavík/ Ásta Þorleifsdóttir og Björn Jóhannsson/ Reykjavíkurb. 8 íslenska vegahandbókin/ Steindór Steindórsson frá Hlöðum/ (slenska bókaútg. 9 Frönsk-íslensk / íslensk-frönsk orðabók/ Þór Stefánsson/ Orðabókaútg. 10 Þýsk-íslensk / íslensk-þýsk orðabók/ Eygló Eiðsdóttir/ Orðabókaútgáfan Bókabúðir sem tóku þátt í könnuninni Höfuðborgarsvæðið: Bókabúð Máls og menningar, Laugavegi Bókabúð Máls og menningar, Síðumúla Bókabúðin Hlemmi Bókabúðin Mjódd Bóksala stúdenta, Hringbraut Eymundsson, Kringlunni Penninn-Eymundsson, Austurstræti Penninn, Kringlunni Samantekt Félagsvísindastofnunar á sölu bóka i ágúst 2000. Unnið fyrir Morgunblaðið, Féiag íslenskra bókaútgefenda og Félag bóka- og ritfangaverslana. Ekki eru taldar með þær bækur sem seldar hafa verið á mörkuðum ýmiss konar á þessu tímabili, né kennslubækur. Bókabúðin Hamraborg, Kópavogi Penninn-Eymundsson, Hafnarfirði Utan höfuðborgarsvæðisins: Bókabúð Keflavíkur, Keflavík Bókval, Akureyri Kaupfélag Héraðsbúa, Egilsstöðum KÁ, Selfossi Bjartsýni á fram- tíð heimsins BÆKUR Fræðirit HIÐSANNA ÁSTAND HEIMSINS eftir Bjern Lomborg. 2000. Fiskifé- lagsútgáfan, Reykjavík. 320 bls. VIÐ SEM gleðjumst yfir því á hverjum morgni að sólin rís höfum átt fáa bandamenn í röðum þeirra sem láta skoðanir sínar í Ijósi um umhverfismál. Það er eins og bölsýnin sé óhjákvæmilegur fylgi- fiskur áhuga á um- hverfísmálum, ein- hvers konar herpingur í sálinni sem kemur í veg fyrir að þeir sjái það sem við hin sjáum, voni það sem við von- um. Nú er fram kom- inn bandamaður okkar bjartsýnismannanna í umhverfismálunum og var ekki seinna vænna. Það er Bjprn Lom- borg, danskur tölfræðingur, sem hefur skrifað heila bók um af hverju við eigum að horfa bjartsýn fram á veginn með mannfélagið yf- irleitt og umhverfismálin sérstak- lega. Það er eftirtektarvert að yfir- lýsingar um yfirvofandi dómsdag hafa einkennt umræðu um um- hverfismál frá upphafi. Það má með nokkrum rétti segja að bókin Raddir vorsins þagna marki upp- haf umhverfishreyfingar nútímans. Hún er dómsdagsbók. Síðan hefur verið borið á borð fyrir almenning reglulega að ýmsir þættir umhverf- isins væru í stórhættu. Nýjasta dæmi slíks er stöðugur fréttaflutn- ingur af því að íshellur norður- og suðurskautsins bráðni meir og hraðar en menn hafa áður þekkt. Venjulega er því bætt við að þetta kunni að leiða til þess að sjávar- borð hækki, Golfstraumurinn hætti að bera hlýja strauma hitabeltis- sjávar inn í Norður-Atlantshafið. Ymsir merkilegir vísindamenn halda þessu fram og við sem ekki erum sérfróð á þessum sviðum er- um í nokkrum erfiðleikum að bera brigður á þessar staðhæfingar. I þessu sérstaka dæmi er hollt að minnast þess að óvissan sem þessir spádómar byggja á er umtalsverð: sérfræðingarnir vita til dæmis ekki hvort þetta er náttúruleg sveifla í veðurlaginu eða stafar af hlýnun lofthjúps jarðar. Það er líka hollt að minnast þess að vísindin ganga þannig að við vitum ekki hvort þær hugmyndir sem hæst ber á hverj- um tíma standast skoðun nánustu framtíðar. Einn mikilvægasti inn- viður vísindanna er skoðun og gagnrýni viðtekinna sanninda og kenninga. Þótt menn telji sig nú hafa vísbendingar um miklar sveiflur í veðurfari fyrir 100 þús- und árum, svo að dæmi sé nefnt, þá er ekki þar með sagt að sú skoðun standist athugun frekari gagna. Það ber því ævinlega að gjalda var- hug við því að trúa yfirlýsingum vísindamanna um dómsdag. Bjprn Lomborg hefur haft fyrir því að fara yfir mikið magn af gögnum og ritum um umhverfis- mál. Niðurstaða hans er einföld. Hún er sú að það sé ástæða til að vera bjartsýnn um framtíð núver- andi mannfélags og þeirrar skip- anar sem hefur komist á. Samfélag nútímans er sjaldan lofað nógsam- lega. Það hefur losað menn úr þeirri ógeðfelldu áþján sem menn bjuggu við bara fyrir eitt hundrað árum. Ef við færum lengra aftur í tímann verður enn ljósara hve framfarirnar eru miklar. Til að rökstyðja þessa skoðun skoðar Lomborg meðalaldur, fátækt, hungur, heilbrigði og mannfjölgun og allt ber að sama brunni: nútím- anum hefur tekist að bæta allt þetta og leysa þau vandamál sem til dæmis fylgja aukinni mannfjölg- un. Menn hafa haft áhyggjur af fólksfjölgun frá dögum Malthusar á fyrri hluta síðustu aldar sem ganga út á að ekki sé nokkur von til að hægt sé að brauðfæða þann aukna mannfjölda sem fyrirsjáan- legur er. Spádómar um þetta efni hafa verið að koma fram alveg fram á síðustu ár. Niðurstaðan er hins vegar sú að næg- ur matur er fyrir alla jarðarbúa en fátækt, stríð og önnur félags- leg óáran koma í veg fyrir að allir geti brauðfætt sig. Bjprn Lomborg byrjar bók sína á að fara yfir það sem hann kallar ákæruna. Það er sú mynd að samfélag nútímans sé komið á yztu nöf: skógarnir að hverfa, fiskistofnarnir að hrynja og sífellt meira gróið land fer undir malbik. I raun gangi samfélag nútímans svo nærri vist- kerfi náttúrunnar að það muni ekki þola álagið mikið lengur og samfé- lag nútímans hrynji áður en langt um líður. Allt sem við vitum segir okkur hins vegar að þessi skoðun sé röng. Þetta merkir ekki að við engan vanda sé að etja í umhverfis- málum, enda heldur Bjprn Lom- borg því ekki fram. Þetta merkir einungis að við eigum að takast á við vanda í umhverfismálum eins og annan samfélagsvanda með heil- brigðri skynsemi, skoða alla mögu- leika og velja þann sem bezt kemur öllum mönnum. Það má benda lesendum bókar- innar á að það er ein forsenda málflutningsins að umhverfismál séu ekkert öðruvísi en önnur mál- efni samfélagsins: í þeim eins og öðrum verði að velja þann kostinn sem skynsamlegastur er hverju sinni. I þeim eins og flestum öðrum samfélagsmálefnum eru tiltekin verðmæti sem halda ber í heiðri: almannaheill, frelsi og jöfnuður, svo að nefnd séu þrjú í hópi þeirra mikilvægustu. Þessi verðmæti kom lítið við sögu í málflutningi Bjprns Lomborgs en hann skoðar ólíkan kostnað við ólíkar aðgerðir. Þessi þáttur í málflutningi hans kemur einna skýrast fram í því sem hann segir um gagnsleysi Kyoto-samn- ingsins og þeirri tillögu að bregð- ast við afleiðingum af auknum kol- tvísýringi í andrúmsloftinu en ekki orsökinni. Það sé einfaldlega ódýr- ara. Mér virðist að þessi forsenda málflutnings Bjprns Lomborgs fari helzt í taugarnar á þeim sjálfskip- uð talsmönnum umhverfisins sem tröllríða fjölmiðlum samtímans. Þeir virðast trúa því að sé hægt að benda á verðmæti í umhverfinu sem glatast við tilteknar aðgerðir þá séu þeir með sjálfkrafa rök- semdir sem útiloka þessar aðgerðir og breytir þá engu hvort bent er á svartar auðnir, mýrarfláka á öræf- um, djúp gil eða fossa í ám. Það er eins og það sé auðsætt mál að þetta trompi virkjanir, íbúðabyggð, vegi eða hvað annað sem mönnum dett- ur í hug að framkvæma. En málið er að þessi verðmæti í umhverfinu verður að vega og meta á móti öðr- um og það er aldeilis ekki sjálfgefið hver eiga að vega þyngst. í fyrsta og öðrum kafla bókar- innar fjallar Bjprn Lomborg um ákæruna og aðstæður mannsins á borð við aldur, heilbrigði og vel- megun. I þriðja kaflanum leitast hann við að svara spurningunni: geta mannlegar framfarir enn auk- ist? Þar skoðar hann auðlindir eins i og vatn, hráefni, orku, skóga og I matvæli. Hann kemst að þeirri nið- § urstöðu að ekkert af þessu sé í P hættu eða af svo skornum skammti að vandræði þurfi að hljótast af. Þótt nóg sé af vatni í heiminum eru þó nokkur lönd sem þjást af vatns- skorti. Það er ekki augljóst hvernig þau eiga að bregðast við honum en höfundur bendir á nokkur úrræði og telur ekki að þetta vandamál verði óyfirstíganlegt. Fjórði kaflinn er um mengun, loftmengun, súrt regn, loftmengun ( innanhúss, vatn og sorp. Ekkert P þessara atriða er þess eðlis að það ógni samfélagi manna á jörðunni. Fimmti kafli nefnist framtíðar- vandi og þar er farið yfir möguleg- an umhverfisvanda í framtíðinni: skort á vatni, of mikla notkun eit- urefna, fækkun líffræðilegra teg- unda, gróðurhúsaáhrif. I þessum kafla eins og öllum öðr- um skoðar hann þau gögn sem lögð | hafa verið fram um hvert og eitt h efni og athugar hvort þau standast | skoðun og hvaða ályktanir eðlilegt er að draga af þeim. í lokakafla bókarinnar dregur hann fram að í umhverfismálum eins og öðrum verði að beita forgangsröðun, meta mikilvægi ólíkra hluta. Ef mál- flutningur hans stenzt er ekki ástæða til að hafa sérstakar áhyggjur af umhverfinu. Meta verði allan mögulegan skaða í Ijósi j beztu gagna og bera hann saman g við aðra kosti. Dæmi um slíkan I samanburð má sjá á bls. 261 þar sem borinn er saman kostnaður við ólíkar aðgerðir til að bjarga mannslífum. Þetta er þörf bók, áminning um að treysta mannlegri skynsemi í umhverfismálum sem öðrum. Hún er skýr í uppbyggingu á einföldu máli og þýðingin hefur í heildina tekizt vel þótt hnökrar séu á jj nokkrum stöðum. Það er eiginlega nokkurt afrek j? að gera skýrslur um hag landbún- aðar að skemmtilesningu. Guðmundur H. Frímannsson Sýning- um MÁLVERKASÝNINGU Guðrúnar Kristjánsdóttur, Af fjöllum, í Hafnarborg, lýkur mánudaginn 25. september. Aðalviðfangsefni Guðrúnar eru fjöllin £ íslensku lands- lagi, en auk málverkanna eru í hliðarsal verk úr langtað- komnum rekavið með áskrif- uðum tímamæli í árhringum og ullarvisk af gengnum kindum. Sýningin er opin alla daga kl. 12-18. Sýningu á grafíkverkum Þorgerðar Sigurðardóttur, Tréristur, í Hafnarborg, lýk- ur mánudaginn 25. septem- ber. I verkum sínum fjallar Þor- gerður um trúarlega merk- ingu krossins. Sýningin er opin alla daga nema þriðjudaga. Listaskálinn í Hveragerði SÝNINGU Jóhönnu Boga- dóttur, Heit jörð, í Listaskálan- um í Hveragerði lýkur um næstu helgi. Jóhanna sýnir málverk, olíu- krít og vatnslitamyndir. Sýningin er opin alla daga frá kl. 13-17. Ókeypis aðgangur. Bjern Lomborg

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.