Morgunblaðið - 21.09.2000, Síða 54

Morgunblaðið - 21.09.2000, Síða 54
-^54 FIMMTUDAGUR 21. SEPTEMBER 2000 UMRÆÐAN MORGUNBLAÐIÐ Breytt skipulag skólatannlækninga HJÁ Skólatann- lækningum Reykja- víkur hafa tannlæknar starfað sem verktakar frá 1976. Heilsugæsl- an leggur til efni og áhöld og greiðir að- stoðarfólki laun en skólarnir leggja til 'Miúsnæði. Tannlækn- arnir fá greitt sam- kvæmt launalið hins almenna tannlækna- taxta. Efniskaup eru hagstæð og húsnæði ódýrt. Tækjakostur er miðaður við einfaldari aðgerðir og tilvikum sem krefjast sér- hæfðra tannlækninga er vísað til sérfræðings. Pannig var hægt að halda rekstrarkostnaði mun neðar en hjá einkastofum eða sem nam allt að fimmtungi. Allir grunnskólanemendur voru skoðaðir af tannlækni minnst einu sinni á ári þeim að kostnaðarlausu %-og allir fengu tannvernd við hæfi. Árið 1993 var farið að taka gjald fyrir tannlækningar grunnskóla- barna. Þá var ekki lengur leyfilegt að kalla börn inn til tannskoðunar nema skrifleg ósk forráðamanns lægi fyrir. Þar með hvarf sá eftir- litsþáttur sem Skólatannlækningar Reykjavíkur höfðu annast í mörg ár. I ljós hefír komið síðar að stór hópur barnanna fer ekki til tann- læknis. Einsetning skólanna kostaði ^aukið kennslurými svo rýma þurfti tannlækningastofur í nokkrum skólum sem orsakaði fækkun þeirra sem kjósa þjónustu skóla- tannlækna. í dag sækir aðeins fjórðungur grunnskólanemenda í Reykjavík sína tannlæknisþjón- ustu til skólatannlækna. Enginn veit um hina þrjá fjórðungana, hvar þeir fá sitt tanneftirlit eða hvort yfirleitt nokkuð er litið eftir þeirra tönnum. Það er ljóst að Skólatannlækn- ingar Reykjavíkur þjóna ekki sín- um upprunalega tilgangi lengur. Aðstæður hafa breyst. Fyrir tuttugu árum voru tannskemmdir miklar en í dag er meirihluti grunnskóla- nemenda með allar tennur heilar. Samt sem áður er nokkur hópur með slæmar tennur og sá hópur lendir' utanveltu þegar heilsugæslan er illa skipulögð og kostar dýrar aðgerðir seinna. Allir grunnskóla- nemar eiga rétt á lág- markstanneftirliti og tannvernd þeim að kostnaðarlausu. í skipulagsleysi verður þetta eftirlit í framkvæmd þannig að þeir sem best eru settir eru ofverndaðir en hinir sem helst þurfa á vernd að halda lenda utanveltu. Tannheilsa Tannfræðingar og tann- tæknar geta annast lágmarkstanneftirlit og tannvernd í grunnskól- um. Stefán Yngvi Finnbogason leggur hér fram drög að nýju skipulagi skólatannlækninga: Til þessa hafa eingöngu tann- læknar annast tanneftirlit og tann- vernd grunnskólanema og það hef- ir verið aðalstarf skólatannlækna í nokkur ár. Tannfræðingar eru starfstétt sem er sérmenntuð í tannvernd, eftirliti, fræðslu, og fyrirbyggjandi aðgerðum. Tanntæknar eru sérmenntaðir í að aðstoða tannlækna við tannlæknastólinn. Tanntæknar vinna einnig önnur störf. Hjá Skólatannlækningum Reykjavíkur annast tanntæknar m.a. flúorskol- un í skólum. Tannfræðingar og tanntæknar hafa kunnáttu og getu til að annast lágmarks tanneftirlit og tannvernd í grunnskólum landsins. Með það í huga eru hér lögð fram drög að nýju skipulagi skólatannlækninga: Tannvernd í grunnskólum er hluti af heilsugæslu í grunnskólum og á því að heyra undir heilsu- gæslustöðvar. Heilsugæslustöð annast heilsugæslu í þeim grunn- skólum sem tilheyra hennar heilsugæslusvæði. Skólaheilsu- gæslu annast hjúkrunarfræðingur og/eða læknir. Tannvernd annast tannfræðingur og tanntæknir sem ráðnir eru við hverja heilsugæslu- stöð. Starfshlutfall þeirra fer eftir fjölda grunnskólanema í umdæmi stöðvarinnar. Starfssvið tannfræðings er: 1. Skoða og flúorlakka tennur allra grunnskólanema minnst einu sinni á ári. 2. Flokka nemendur eftir áhættu og veita áhættueinstaklingum aukna tannvernd eftir þörfum. 3. Sjá um að hver einstaklingur sé skráður hjá ábyrgðartannlækni og fái þá tannlæknishjálp sem hann þarfnast. 4. Sjá um að nemendur fái flúor- skolun í skólunum. 5. Annast tannfræðslu í 6, 8, 10, 12 og 15 ára bekkjardeildum. Tannfræðingur er ráðinn af heilsugæslustöð og ber ábyrgð gagnvart hjúkrunarforstjóra. Starfssvið tanntæknis er: 1. Aðstoða tannfræðing við skoð- un og flúorlökkun og aðrar tannverndaraðgerðir. 2. Annast flúorskolun í skólum. 3. Vinna önnur verk sem tann- fræðingur felur tanntækni eftir að- stæðum. Tannfræðingur og tanntæknir vinna í náinni samvinnu við hjúkr- unarfræðing skólans og tannlækni nemenda. Þeir aðstoða tannlækni við að ná til nemendanna og veita aukna tannverndarmeðferð eftir fyrirmælum tannlæknis. Tannfræðingur ög tanntæknir eru rágjafar heilsugæslustöðvar í tannverndarmálum t.d. tengdum ung- og smábarnavernd. Ekki er gert ráð fyrir að tann- fræðingur taki röntgenmyndir við tannskoðun. Skal forráðamönnum gerð grein fyrir því og bent á að tannröntgenmyndir séu aðeins teknar á tannlækningastofum og að hér er einungis um að ræða lág- marks tanneftirlit og fyrirbyggj- andi aðgerð sem kostuð er að fullu af heilsugæslunni en jafnframt skal vera tryggt að enginn fari á mis við þetta lágmarkseftirlit. Fullt starf tannfræðings miðast við 1800 grunnskólanemendur. Og 25 tannfræðingar geta þá sinnt öll- um grunnskólum landsins. Gert er ráð fyrir 35 tanntæknum sem, auk þess að aðstoða tannfræðinga, munu annast flúorskolun í skólun- um. Tryggingastofnun ríkisins ber að greiða nú fyrir skoðun og flúor- lökkun grunnskólanemenda sem hér segir miðað við 45.000 grunnskólanemendur á öllu land- inu: Sjá töflu. Ef Tryggingastofnun ríkisins hættir að greiða fyrir skoðun og flúorlökkun grunnskólanemenda sparast veruleg peningaupphæð sem nota má til að greiða 25 tann- fræðingum og 35 tanntæknum góð laun og jafnframt tryggja öllum grunnskólanemendum á landinu lágmarks tanneftirlit og tann- vernd. Höfundur er skdlayfirlannlæknir í Reykjavík. Skoðun (100% greiðsla) 45000 x 1400 = 63.000.000 kr. Flúorlökkun (75% greiðsla 6-12 ára) 31500 x 2778 = 87.507.000 kr. Ef allir nýta sér sinn rétt er þetta samtals 150.507.000 kr. r J / JJr: ’-j j=jj ROBEX 55-3 Kraflmikil 58 ha. YANMAR vél # Sjp. ton n f|ölhæf og llíipuir Einn allra besti kosturinn í dag Stuttur afgreiðslutími Frábært verð! Stefán Yngvi Finnbogason Sól nýrra daga á atvinnuveg'asýn- ingu Vestfjarða MARGAR eru vísan- irnar til sólarinnar íyr- ir vestan. Vestfirðingar drekka sitt sólarkaffi. Gata heitir Sólgata á Eyrinni á ísafirði og höfð íyrir eyktarmark, þegar líða tekur á jan- úar og sól fer að sjást á ný í bænum. Þá eru líka bakaðar ljúffengar sól- arpönnukökur, kringl- óttar sem sólin. Og sól- in er áberandi í skjaldarmerki ísa- fjarðar. Sól nýrra daga skín nú á Vestfirðinga eftir nokkur umskipti. Færri fiskar eru nú dregnir úr sjó en áður, þegar togarar komu með viku- skamtinn í hverju plássi og gengið var að fiskvinnslu eins og hverri ann- arri stóriðju á öld skuttogara. Rauðagullið, rækjan, hefur líka látið á sér standa. Þjónusta og þróunar- starf í sjávarútvegi blómstraði á þessu skeiði. Þetta er allbreytt í kjölfar kvótakerfisins, þó eru fram- leidd rafeindatæki og ýmis flókinn vélbúnaður svo og annar farviður. Togararnir hurfu hver af öðrum í minni plássunum og eitthvað af þeim hnappaðist á Isafjörð. Sameining fyrirtækja var ekki sterkasta hlið Vestfirðinga. SmæiTi skip voru keypt og gerð út á línu og net og nú er smábátaflotinn víða bakfiskurinn í sókninni og aflinn oft ævintýralegur. Satt að segja tók að ríkja nokkurt vonleysi meðal fólks og ýmsir hugðu á brottför og stóðu við það. Samt sem áður hafa öll samfélögin á Vestfjörð- um haldið velli og það þrátt fyrir áföll af snjóflóðum. Svo vill reyndar til, að varla hefur komið norðan- áhlaup að gagni síðan haustið 1995 eða í fimm ár. Sunnlendingar og fleiri landsmenn báru sig illa undan síðasta vetri. Það gera Vestfírðingar ekki því veturinn var alls ekki erfiður á Vestfjörðum. Sumarið sem nú er að kveðja er hið besta í áraraðir, það sýnir til dæmis spretta garðávaxta. Aðlögunarhæfni mannskepnunnar er mikil og það hefur sýnt sig á Vest- fjörðum. Fjöldi sjómanna sem missti skiprúm fór að beita eða hvarf til annarra starfa. Bolungarvík og Súgandafjörður eru ef til vill þeir staðir, að minnsta kosti á norðanverðum Vestfjörðum, sem vakna snemma þegar hópar beitingamanna steðja í skúrana og bátar leggja í róður þegar gefur. Guðmundur Halldórsson skipstjóri í Bolungarvík lýsti þessu einmitt á ráðheiTafundi á Isafirði í vor. Það væri dásamlegt að vakna á morgn- ana og sjá byggðarlagið lifna við, sagði Gummi. Og það er aldeilis líf og stemmning í skúralengjunni í Bolungarvík og menn upplifa þar þá gömlu góðu daga þegar línuveiðar voru drottnandi og lífið var salt- fiskur. En nú er lífið orðið meira en salt- fiskur. Einangrun Vestfjarða hefur verið rofin með mörgu móti. Sam- göngur fara stöðugt batnandi. Flug með þægilegum flugvélum á degi hverjum og sífellt styttist aksturs- tíminn suður á land. Skipaflutningar hafa þokað fyrir landflutningum og það eru margir flutingabílar á ferðinni samtímis. Til- koma tölvubúnaðar og Netsins og hvers kyns fjarskiptatækja gera okkur ekki vandara um en öðrum að ná til umheimsins. Og þarna hafa Vestfirðingar einmitt haslað sér völl með áþreifanlegum hætti. Og þessi fjarskipti gerast æ ódýrari. Á Vest- fjörðum er mikil þekking saman komin í nær öllum starfsgreinum, ekki aðeins því er lýtur að fiskveið- um og vinnslu. Ef við opnum nú aug- un og lítum í kringum okkurblasa hvarvetna við góðar þjónustus- tofnanir hvort sem þær eru í einkageiranum eða hjá hinu opinbera. Oss kemur í hug sjúkrahúsið á ísafirði sem er einn stærsti vinnustaðurinn á Vest- fjörðum. Þangað fara ekki margir bónleiðir tfl búðar á tímum þegar umræðan í landinu snýst mjög um biðlista og vist sjúklinga á göngum og í öðrum rangölum spítala. Sama er að segja um öldrunarþj ónustuna fyrir vestan sem er til fyrirmyndar. Hand- verk á sér merkilega hefð á Vest- fjörðum og til að nefna eitthvað má minna á Vélsmiðjuna á Þingeyri og þá dverghögu menn sem þar störf- Sýning Sól nýrra daga verður helgina 22.-23. septem- ber nk. á Isafirði. Finnbogi Hermannsson segir að þetta sé atvinnusýning þar sem fjölmargar greinar verða kynntar. uðu og er þjóðfrægt. Og þá nálgumst við þá hugsun, að fleira er verðmæta- sköpun en það sem lýtur eingöngu að frumframleiðslu sem svo hefur verið kölluð. Þetta ættum við að hafa oftar í huga þegar við erum að meta fram- lag samferðamanna okkar í dagsins önn og finnst kannski lítið til koma um sumt. Förum við nú að nálgast naglann í súpunni sem er sýningin Sól nýrra daga og verður á ísafirði helgina 22.-23. september næstkom- andi. Þetta er atvinnusýningþar sem fjölmargar greinar verða kynntar. Tvær slíkar sýningar hafa verið haldnar og kom öllum á óvart sú fjöl- breytni sem þar við blasti, bæði að- komufólki og ekki síst Vestfirðingum sjálfum. Slíkar sýningar hafa ákveð- inn tilgang, ekki síst nú þegar heill fjórðungur þarf að laga sig að breytt- um aðstæðum hvað sem það kostar og sanna sig í öðru en sjávarútvegi. Kem ég þá aftur að þeirri þekk- ingu og fæmi sem fyrir hendi er meðal Vestfirðinga, ekki kannski síst fyrir þá einangrun sem þeir hafa búið við og þeir þurft að vera sjálfum sér nógir um flesta hluti. Og þá er það spurningin um að komast í sam- band við umheiminn eins og við sjá- um frábær dæmi um. Og það eru ekki aðeins þau fyrirtæki sem mest hefur borið á sem sækja verkefni út og suður. Iðnaðarmenn af ýmsum toga eru að skapa og framleiða vél- búnað til nota í fjarlægum deildum jarðar svo sem eins og á Norðurlönd- um, í Eystrasaltsríkjunum og allt vestur í Kanada. Og Vestfirðingar róa nú á þekkingarmiðin eins og aðr- ar þjóðir og standa sig vel. Sýningin sem verður á Torfnesi á að færa þeim og öðrum sanninn um, að eng- inn uppgjafartónn hefur verið sleg- inn. Þvert á móti á þessi sýning að efla okkur kjark á heimstorginu og sannfæra okkur um, að framfarirnar og samþjöppun heimsins vinnur með okkur. Og ef að líkum lætur skín sól nýrra daga glatt á Torfnesið þegar Vestfirðingar efna til sýningar og mannfagnaðar í ofanverðum septem- bermánuði. Höfundur er í undirbúningshópi sýningarinnnr Sól nýrra daga. Finnbogi Hermannsson

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.