Morgunblaðið - 21.11.2000, Qupperneq 62

62 ÞRIÐJUDAGUR 21. NÓVEMBER 2000
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
í útvarpsþættinum
Speglinum hinn 14.
nóvember var fjallað
um útgáfu námsefnis
fyrir grunnskóla-
nemendur. Tilefnið
var könnun sem Rann-
sóknastofnun uppeld-
is- og menntamála
4iefur gert á framför-
um grunnskólanem-
enda milli 4. og 7.
bekkjar. Af orðum for-
stöðumanns stofnun-
arinnar mátti skilja að
lítill munur hefði verið
á getu barna milli
skóla. Taldi hann að
námsárangur réðist
fyrst og fremst af þáttum utan
skólans og að aðeins „um 10% af
dreiílngu í námsárangri nemenda
skýrist af þáttum inn-
an skóla“. Ekki kom
fram með hvaða hætti
það hefði verið
rannsakað og sú
merkilega niðurstaða
fengin. Væntanlega
þykja kennurum og
öðru skólafólki þetta
athyglisverðar fullyrð-
ingar. Ef dæma má af
öðru sem fram kom í
þættinum þurfa kenn-
arar þó ekki að hafa
áhyggjur af starfi sínu
því það er fyrst og
fremst skortur á
námsefni sem veldur
lélegum námsárangri
hjá nemendum að dómi forstöðu-
mannsins.
Aðalinntak þáttarins var sem
sagt gagnrýni á það fyrirkomulag
sem hér er haft á námsefnisgerð
fyrir grunnskóla. Það var engan
veginn talið samræmast að sveitar-
félögin rækju skólana en námsefni
væri gefið út af ríkisstofnun. Sú
staðreynd að umrædd rannsókna-
stofnun semur samræmd próf fyrir
allt landið var ekki til umfjöllunar.
Ekki heldur það að menntamála-
ráðuneytið gefur út námskrá fyrir
allt skólakerfið og miðstýrir þannig
því sem fram á að fara í skólunum.
I beinu framhaldi af því þykir
mörgum eðlilegt að ríkið sjái til
þess að til sé námsefni sem sam-
ræmist námskránni og gerir skól-
um kleift að kenna samkvæmt
henni. Þetta er einmitt hlutverk
Námsefni
Markaður fyrir náms-
------7---------------
efni á Islandi er það lít-
ill, segir Ingibjörg
Asgeirsdóttir, að hann
ber tæpast samkeppni.
Námsgagnastofnunar og um þessar
mundir er unnið af kappi við að
semja og gefa út námsefni í sam-
ræmi við nýja námskrá svo að hún
geti komið að fullu til framkvæmda.
Að sjálfsögðu væri hægt að hafa
fyrirkomulagið á námsefnisútgáfu
með öðrum hætti. Hér eru mörg
góð bókaforlög sem gætu ekkert
síður en Námsgagnastofnun gefið
út námsefni. I umræddum útvarps-
þætti var því hins vegar haldið
fram að ef námsefni væri gefið út á
almennum markaði mundi það leiða
til þess að úrval námsgagna yrði
mun meira og að sjálfstæði skóla
gæti loks orðið að veruleika með
því að kennarar gætu valið úr
fjölda gagna, það efni sem þeir
vildu nota til kennslu. Þetta er
blekking. Þessi draumur getur því
aðeins orðið að veruleika að mun
meira fjármagni verði varið til
námsefnisgerðar eða námsefnis-
kaupa. Útgefendur á almennum
markaði gefa því aðeins út náms-
efni að það skili hagnaði eða hvern-
ig ættu þeir annars að geta rekið
íyrirtæki sín? Markaður fyrir
námsefni á Islandi er það lítill að
hann ber tæpast samkeppni. Ef
margir útgefendur færu að gefa út
námsefni í sömu grein fyrir sama
aldursstig og salan dreifðist á skól-
ana mundi enginn hagnast. Þannig
eru mestar líkur á því að annað-
hvort fengjum við eitt einkafyrir-
tæki sem gæfi út námsefni eða að
hvert forlag einbeitti sér að útgáfu
efnis eftir námsgreinum eða ald-
ursstigum.
í viðtalinu spurði fréttamaðurinn
hvort einhverjir hagsmunaaðilar
kæmu í veg fyrir „fjölbreytta og
valddreifða námsgagnaútgáfu" og
nefndi I því sambandi kennara
Kennaraháskólans. Það er rétt að
nokkrir af kennurum KHÍ hafa
unnið fyrir Námsgagnastofnun,
samið námsefni og veitt faglega
ráðgjöf varðandi útgáfu námsefnis.
En er ekki ástæða til að ætla að
aðrir útgefendur námsefnis mundu
á sama hátt leita til sérfræðinga
Kennaraháskólans?
Hverra hagsmunir gætu í raun
verið í hættu? Námsgagnastofnun
skilar ekki hagnaði, hún selur ekki
skólunum námsefni heldur úthlutar
því endurgjaldslaust eftir eigin vali
skólanna og í hlutfalli við nemenda-
fjölda. Fullyrðingar um að skólun-
um sé skammtað námsefni og síðan
sendur reikningur eru því furðuleg-
ar og bera vott um að forstöðumað-
ur Rannsóknastofnunar uppeldis-
og menntamála hefur ekki kynnt
sér starfsemi stofnunarinnar áður
en hann tjáði sig um hana í útvarpi.
Hver gæti þá misst spón úr aski
sínum við lokun Námsgagnastofn-
unar? Mér dettur enginn í hug
nema þessir fáu starfsmenn sem
vinna hjá stofnuninni. Þeir sem
semja námsefni og framleiða það
fyrir stofnunina eru allir sjálfstæðir
verktakar sem fengju væntanlega
svipuð verkefni þótt annað fyrir-
tæki hefði umsjón með starfinu. En
hagsmunir starfsmanna vega varla
svo þungt að ekki hafi verið hægt
að breyta fyrirkomulaginu þeirra
vegna. Enda vinnur hópur af
traustu og reyndu starfsfólki hjá
Námsgagnastofnun sem varla yrði í
vandræðum með að fá aðra vinnu,
svo tæpast er það áhyggjuefni.
Er ekki hugsanlegt að fyrir-
komulagið sé eins og það er vegna
þess að í okkar litla samfélagi hef-
ur verið talið hagkvæmast að fela
einni stofnun að sjá um námsefnis-
gerð í samstarfi við skólana og í
samræmi við námskrá? Náms-
gagnastofnun hefur sinnt þessu
verkefni af alúð og í góðu samstarfi
við starfandi kennara og aðra sér-
fræðinga sem bæði semja megnið
af námsefninu og veita stofnuninni
ráðgjöf varðandi útgáfuáætlanir.
Gagnrýni frá neytendum hefur
enda fyrst og fremst snúist um að
ekki skuli meira fjármagni varið til
námsefnisgerðar og stofnuninni
gert kleift að auka úrval námsefnis.
En bæði Námsgagnastofnun og
samtök kennara hafa í áraraðir
bent á nauðsyn þess að fjárveiting-
ar til námsefnisgerðar verði auknar
svo að hægt sé að auka úrvalið og
stytta endingu námsefnis.
Forstöðumaður Rannsóknastofn-
unar uppeldis- og menntamála
sagði í umræddum útvarpsþætti að
það væru hagsmunir barna og for-
eldra þeirra að fjölbreytni í náms-
efnisgerð yrði aukin. Um þetta eitt
erum við hjartanlega sammála. En
það er augljós og einfaldur sann-
leikur að meira námsefni kostar
meiri peninga. Alveg án tillits til
þess hvort Námsgagnastofnun eða
önnur útgáfufyrirtæki gefa efnið út
og hvort ríki eða sveitarfélög
borga.
Höfundur er móðir grunnskólanem-
anda, fv. kennari og forstjóri Náms-
gagnastofnunar.
Um námsefnisgerð
fyrir grunnskóla
Ingibjörg
Ásgeirsdóttir
„Gott innlegg í
framtíðina“
Fj ármálafyrirtæki
keppist við að auglýsa
„framtíðarreikning,
nýjan innlánsreikning
fyrir foreldra og aðra
velunnara barna“. Að
tryggja bömum fjár-
hagslegt veganesti. En
liggur auðurinn ekki í
manneskjunni sjálfri?
Við þurfum að ávaxta
auðinn í börnunum
sjálfum til eflingar fyr-
ir þeirra eigin framtíð.
Hvernig viljum við búa
börnum innihaldsríkt
líf í þeima nútíð og
framtíð? Ég lít svo á að
foreldrar eigi að eiga
hlut að máli í því að opna bömum
sínum dyrnar að lífinu. En hvaða
dymm er lokið upp? Hvaða ríkidæmi
er barninu fært?
Ég er málsvari tónlistarinnar en
einnig alls þess sem er uppbyggilegt.
Mér sjálíri hlotnaðist ríkidæmi með
hlutdeild í tónlistinni og ég er þakk-
lát fyrir það. Daglega sé ég glaðbeitt
andlit í starfi með tónlistinni. Stund-
um er erfitt eins og gengur en svo
gerast lítil kraftaverk sem færa
mikla gleði, litlir sigrar sem ekki
birtast á forsíðum blaða en sem næra
hjarta bamsins og fylgja því sem
veganesti inn í lífið. Vegur listarinn-
ar og vegur barnsins er hafður að
leiðarljósi.
Tónlistarskólar sinna mikilvægu
starfi, m.a. í þeim tilgangi að styðja
við listalífið í landinu sem í dag er
mjög blómlegt. Það vora hugsjóna-
menn sem raddu brautina, fluttu inn
aldarlanga hefð utan úr hinum stóra
heimi og byggðu upp listalíf í land-
inu. Menn sem höfðu kynnst því sem
var og hafði verið að gerast úti í hin-
um stóra heimi á undangengnum
öldum. Viljum við sjá landið okkar án
þess tónlistarstarfs sem unnið er í
dag? í tónlistarskólum landsins
starfar hópur fólks sem hefur sér-
menntað sig til sinna
starfa, menntun sem
hófst á unga aldri. Hef-
ur lokið námi hérlendis
eins og kostur er og síð-
an í mörgum tilfellum
farið utan til að mennta
sig enn meir og færa
heim fróðleik víðs veg-
ar að úr heiminum.
Ætlarðu að flytja aftur
til íslands? var ég eitt
sinn spurð, sá sem
spurninguna bar fram
taldi að á íslandi væri
ekki eftirsóknarvert að
lifa. Það era eflaust
margir sem halda slíkt
Tónlist
Metum að verðleikum,
segir Brynhildur Ás-
geirsdóttir, „innleggið"
sem unga fólkið fær inn
í framtíðina í mennta-
stofnunum landsins.
hið sama. Fordómar verða oft til
yegna vanþekkingar. Það er okkar
íslendinga að halda merkjum okkar
á lofti, bera virðingu fyrir því sem
gert er í dag og vera stolt af því sem
þegar hefur áunnist. Metum að verð-
Ieikum „innleggið" sem unga fólkið
fær inn í framtíðina í menntastofn-
unum landsins af sanngimi og með
virðingu fyrir þeim störfum sem
unnin era. Auðurinn liggur í börnun-
um sjálfum, leggjum rækt við um-
hverfi þeirra, það er framtíðarreikn-
ingur sem vert er að leggja inn á.
Höfundur er tónlistarkennari {
Heykjavík og á sæti (skólamála-
nefnd Félags tónlistarskólakennara.
Brynhildur
Ásgeirsdóttir