Skírnir - 01.07.1891, Blaðsíða 40

40
Evrópa 1891.
viðurkenna stjórn Frakklands, en fóru þungum orðum um guðleysi pað, er
þjóðveldið hefði komið á í öliu opinberu lífi. Kaþólskir menn ætluðu sér
alls ekki að vera ríki i rikinu, en þeir gætu heldur ekki þolað, að kirkjan
væri innlimuð i verzlega valdið eins og eitt af hjólum þess. Erkibiskup-
arnir báðu menn virða lögin og yflrvöldin að svo miklu sem samvizkan
leyfði, og sætta sig að fullu og öllu við stjórnarform landsins. En yflr-
gang af hendi hins verzlega valds í andlegum efnum yrðu þeir að reka
fastlega af sér. Þeir báðu kjósendur nota kosningarrétt sinn og styðja að
því, að þingið yrði þannig skipað, að lögum landsins yrði breytt í þá stefnu,
er þyrfti. Leó páfa líkaði ekki þetta skjal biskupanna, því þó þeir að-
hylltust þjóðveldið, þá fóru þeir samt bitrum orðum um athafnir stjórnar-
innar. Sendi páfi því opið bréf klerkum og kaþólskum mönnum á Frakk-
iandi. Fór hann vel með þjóðveldið, en gaf stjórninni að sök ýms lög, er
voru kirkjunni í óhag. Þó brýndi hann um leið fyrir kaþólskum mönn-
um, að slíkt gæfi þeim engan rétt til að sýna stjórninni mótspyrnu og
mótþróa.
Degar skjal biskupanna er borið saman við páfabréfið, þá sést, að tölu-
verður munur er á þeim. Reyndar stóð i skjali erkibiskupanna, að kaþólsk-
ir menn skyldu hlýða þjóðveldinu, en óbeinlínis var þó í því áskorun til
þeirra um að ryðja burtu þjóðveldinu, er hefði níðzt svo mjög á kaþólskri
trú. Páfi segir aptur i bréfi sínu, að þjóðveldisstjórnin sé jafnlögmæt og hver
önnur stjórn. Hann tekur fram um hana, að þegar meiri hluti þjóðarinn-
ar hafi kosið hana, þá sé hún staðfest og helguð, þannig, að borgaraleg
skylda allra Frakka sé að aðhyllast hana og taka engan þátt í neinu, er
miöaði til að kollvarpa eða breyta þessu stjórnarformi. Biður hann ka-
þólska menn að fjandskapast ekki við stjórnarformið, þjóðveldið, því slíkt
komi ekkert kirkjumálum við. Þeir skyldu heldur beita öllum sínum kröpt-
um til þess að varna því, að lög, sem væru kirkjunni í óhag, kæmust á.
Frönsku stjórninni likaði, sem von var, páfabréfið vel.
Stjórnin lagði fram þingfrumvarp um rétt manna til að stofna félög.
Var sá réttur í ýmsu bundinn og takmarkaður, og fékk stjórnin langtum
meira vald en áður yfir öllum félögum. En frumvarpið varð reyndar ráða-
neyti Freycinets að fótakefli. Þingmaður nokkur bar upp uppástungu um,
að skilja sundur ríki og kirkju, en daginn eptir bar hann upp uppástungu
um, að frumvarp stjórnarinnar um félög skyldi rætt sem fyrst. Hubbard
— svo heitir maðurinn — kvað frumvarp stjórnarinnar vera fyrsta stigið
til að stía sundur ríki og kirkju. Freycinet, forstöðumaður ráðaneytis,