Skírnir - 01.07.1891, Side 68

68
Emile Zola.
Pimm af helztu lærisveinum Zola sögðu skilið við hann 1885, og síð-
an er áhrifum hans á Prakklandi farið að hnigna.
Þýzkar hðkmenntir. I. Ef útlendingur er spurður að, hverjir séu
mest skáld á Þýzkalandi á vorum dögum, þá mun hann svara: Paul TTeyse
og Friedrich Spielhagen. Báðir þessir höfundar eru mjög vinsælir á Þýzka-
landi og utan Þýzkalands.
Heyse hefur ritað fjarskann allan, skáldsögur, leikrit, kvæði o. fl. Mest
hefur hann ritað af hinum stuttu skáldsögum, sem nefnast „nðvellur11,
enda stafar frægð hans frá þeim. Liggur eptir hann meir en hundrað af
þeim.
Heyse fylgir ekki hinum nýju andans straumum, en svipar til Goethe
að fegurðarnæmi. Sá er munurinn, að fegurðarnæmi hans nær sér að eins
niður á holdlegum ástum, en fegurðarnæmi gamla Goethes tðk yfir allt
mannlíflð, smátt og stðrt.
Heyse er kallaður ástaskáld. En ástin er í meðferð hans tðm holdleg
fýsn. Hann segir sem svo: maðurinn er sæll og siðgðður að eins þegar
hann getur verið eins og hann á að sér. Það getur hann að eins með
því, að breyta hlífðarlaust eptir sinum náttúruhvötum. Nú er auðsætt,
hverjar blðmablæjur, sem Heyse breiðiryfir þessar hvatir, að ástin er i
augum hans eintóm náttúruhvöt. Hann hefði eins vel getað sagt: að eins
sá maður er sæll og siðgðður, sem ætíð lætur hina aðsvífandi holdlegu
fýsn njóta sín og sigra. Jeg skal taka til dæmis hina ljómandi vel sögðu
sögu: „hinn síðasti hestmaður11. Svo kölluðust á Grikklandi hálftröll, sem
voru menn ofan að mitti og hestar að neðan.
Heyse segir svo frá, að sér hafi orðið reikað seint um kvöld fram hjá
veitingastofu; var hann í æskunni vanur að hitta þar einu sinni á viku
beztu vini sína og kunningja. Þeir eru allir dánir og hann rifjar upp
fyrir sér minninguna um þá. Hann fer inn í stofuna, sezt niður í leiðslu
og rekur augun í, að allir fornvinir hans sitja þar. En enginn þeirra
réttir hönd áð honum, og einhver ðkennilegur svipur er yfir þeim, alvöru-
og sorgarsvipur. Við og við drekka þeir langan teig úr glösunum, og
hýrna þá dálítið í bragði, en verða strax daprir aptur. Að eins einn
þeirra lætur ekki dauðann gera sig dapran. Það er hinn ágæti málari
frá Munohen, Genelli. Einn af félögum hans segir, að hestmenn (centaurar)
hans væru lifandi, rétt eins og hann hefði séð þá. Málarinn segist hafa
séð þá. Hann hafi setið við víndrykkju í litlu þorpi í Tyrol einn sumar-