Skírnir - 01.07.1891, Síða 83

Danskar bókmenntir.
83
sögulega þýðingu, en náttúruna sjálfa, eina út af fyrir sig, hennar eigin
fegurð, hennar eigið líf höfðu þeir ekki skynjað eða skilið, ekki elskað,
ekki kveðið um. Það er bæði merkilegt og eðlilegt, að liið fyrsta skáld
hinnar nýju náttúruskoðunar á norðurlöndum skyldi vera sami vísindamað-
urinn, sem þýddi rit Darwins á danska tungu. Svo gerði J. P. Jakobsen.
Þessi nýja skoðun á hinu ytra og innra lífi náttúrunnar, skarpskyggn
málarasjón með nákvæmum vísindalegum skilningi, af henni leiddi, að nátt-
úran varð að lýsa á nýjan hátt. Menn gláptu á hann hjá Jakobsen eins
og tröll á skrípamyndir; að eins örfáir dáðust að honum. Menn voru van-
ir góðum, gömlnm almenningsorðum: kvöldroðiun er rauður, skógurinn
grænn o. s. frv. Hjá þessum unga manni sáust hin óteljandi litbrigði lit-
arins, ekki hreint og beint grænn skógur, heldur skógur með öllum hrotum og
tilbrigðum hins græna litar. Allan aragrúann af lifanda lífi í skóginura,
af óséðum jurtum og skemmtilegum smádýrum leitaði hann uppi; allt þetta
söng undir og þaut í hljóðum skógarins. Allt þetta varð áþrcifanlegt og
bersýnilegt, engin gufa, heldur hold og blóð. Og það fannst á, hversu ljúft
skáldinu var að lýsa náttúrunni, fannst á, að hann var þá eins og heima
i stofunni sinni, þar sem hann þekkti tangur og tegund utan og innan, og
þótti vænt um hvern hlut eptir langa sambúð við hann. Það var um hann
eins og Jónas; hann elskaði náttúruna heitt og innilega og undi sér bezt
við hana.
Fifilbrekka, gróin grund,
grösug hlíð með berjalautum,
yður hjá eg alla stund
uni bezt í sæld og þrautum.
Þess vegna kom Jakobsen með báðar hendur fullar af nýjum og skýr-
um og nákvæmum orðum um náttúruna. Af gnægð hjartans mælir munn-
urinn.
Bfnið í „Mogens“ er einkennilegt fyrir Jakobsen. Mogens veit á tví-
tugsaldri ekki annað um heiminn en það, sem móðir bans og einveran hafa
kennt honum. Hann hefur aldrei séð borg, þekkir ekki aðrar bækur en
kviðlinga og sögur, sem selt er á sveitamarkaði, ekki önnur málverk en
altaristöílu. Hann var ekki einungis laus við menntun og uppeldi og
kennslu, ber og nakinn; hann er eins og landblettur, sem meðvitundarlaust
skiptir um birtu og dimmu, skin og skúr, logn og hvassviðri. Jakobsen hef-
ur lagt sinn inuilegasta þráa í mannsmynd, sem lifir því lífi, er hjá sjálf-
um honum varð að eins tómur draumur.
6*