Skírnir - 01.07.1891, Qupperneq 84

84
Danskar bókmenntir.
„Marie Grubbe" er andleg systir Mogens. Htin kemur við sögu Dan-
merkur og er til margt um hana í skjalasafuinu í Höfn. Hön var kom-
in af beztu aðalsættum, giptist óskilgetnnm syni Friðriks þriðja, Uirik
Friðrik Gyldenlöve, og varð áður æfi hennar lauk kona fátæks ferjumanns.
Æfi hennar er ráðgáta, en Jakobsen gat ráðið í sál hennar, og um leið
gafst honum tækifæri til að segja nokkuð af því, sem honum bjó í brjósti,
honum, dansknura, á áttunda tugi nítjándu aldarinnar.
Marie Grubbe hans er blendin, undarlegt sambland af illu og góðu,
af holdlegri fýsn og háleitum sérþótta; afhrak og ágæti mannseðlisins er
samantvinnað í henni; sál hennar hefur marga strengi.
Hún segir einusinni við Sti Hög: „mér sýnist lífið vera svo dýrðlegt
og fagurt, að það hljðti að vera óviðjafnanloga stórmannlegt að vera í því.
Hvort það væri í sorg eða sælu, gerði engan mun, bara jeg píndist eða gleddist
duglega, og það væri ekki uppgerð, eins og í sjónarleik. Jeg vildi óska, að
ífið tæki mig svo sterklega að brjósti sér, að jeg lyptist upp eða sveigð-
list niður, svo ekki væri þankarúm í huga mínum fyrir annað en það, sem
lypti mér eða sökkti. Jeg vildi bráðna öll í harmi mínum eða brenna
upp í gleði minni. Þér skiljið mig aldrei. Ef jeg gæti orðið einn af sig-
urvegurum Rómaveldis, sem voru dregnir í vagni um strætin, þá vildijeg
vera hann, þannig, að sigurinn og fagnaðarópin og básúnuhljómurinn og
mátturinn og dýrðin væri jeg sjálf, en ekki vildi jeg vera sá, sem með
köldu rembilæti og vesalli metorðagirnd, meðan vagninn ekur áfram, hugs-
ar í hjarta sínu um, hver birta stendur af honum í hinum öfundsjúku aug-
um skrilsins og hversu máttlausar öldur öfundarinnar Bleikja sig upp að
fótuin hans, um leið og hann kennir með velþóknun hins mjúka purpura
á öxlum sér og hins svala lárviðarsveigs um enni sér“. Hið harða ör-
lögsíma í æfi Maríu er hinn feykilegi munur á lífinu, eins og það er í vöku-
draumi hennar og eins og það er í raun og veru, hart og stirt. Hún
heimtar af lífinu það, sem hún hefur séð i draumi, en fær það aldrei. Skáld-
sagan um hana byrjar með fyrirburði. Hún er 14 ára gömul og situr í
vökudraumum í skemmtihúsi í aldingarði föður síns á Jótlandi. Hún hyl-
ur borðið rósablöðum og nýr berum handleggjunum i þeim og blóðið í æð-
um hennar sýður. Kafrjóð gengur hún út úr aldingarðinum og sér þá,
hvar brytinn er að gefa vinnumanni ráðningu með miklu barefli. Muninn,
sem hún sá hér á vökudraumslífi og lífinu eins og það er, hann sá hún
aptur og aptur á lífsferli sínum. í hvert skipti og hún vildi leggjast nið-
ur i lífið, eins og það væri sæng af rósablöðum, þá var hún rekin upp og