Skírnir - 01.04.1914, Side 104

216
Ritfregnir.
niðgjöldum, sem jeg higg vera alveg rangt, og leifi jeg mjer
að vísa um það til ritgjörðar minnar um hina fornu íslensku alin í
Árb. Fornleifafjel. 1910, 18,—20. bls. M a n n g j ö 1 d eru sama
sem vígsakarbætur, þegar sætst er á málið, og eru talin »h u n d r-
a ð s i 1 f r s« firir óbreittan mann. Orðið kemur ekki firir í Grá-
gás, heldur að eins í sögum. í viðauka aftan við bókina reinir höf.
að sanna, að »hundrað silfrs« sje = hundrað aurar silfurs, enn
ekki = 100 silfurmetnar álnir (= 20 aurar silfurs), eins og jeg
hef haldið fram. Hcf. gengur þar alveg fram hjá sumum af hin-
um helstu röksemdum firir skoðun minni og helsta ástæða hennar
á móti henni er sú, að ef hundrað silfurs er jafnt 20 aurum silfurs,
þá sje manngjöldin á landnámsöldinni, þegar dírleikshlutfall silfurs
og vaðmála stóð á jöfnu, ekki hærri enn 20 aurar vaðmála eða
meira enn helmingi minni enn »rjetturinn«. Enn hvaða vissu hefur
höf. firir því, að sú venja hafi verið komiu á í landnámstíð að telja
manngjöldin hundrað silfurs firir óbreittan mann 1 Nei, sú venja
er vafalaust miklu ingri, líkt og sjálft verðnafnið huudrað silfrs,
sem aldrei kemur firir í lögunum.
Mart fleira er að athuga við kaflann um ísland í þessari bók,.
ef rúm leifði, og verður ef til vill tækifæri til að minnast á-
það síðar. B. M. Ó.
Einar Hjörleifsson: Frá ýmsum hliðum. Reykjavík 1913
Einar Hjörleifsson: Lénharður fógeti. Reykjavík 1913.
Það er einkennilegt um Einar Hjörleifsson, hve vel hann eldist
og endist. Það er sem fyrst komi skriður á skáldskap hans, er hann
nær fimtugu eða þar um bil. Áður bárust frá honum smásögur
á stangli með ára millibili. En 1908, þá er hann skortir einn vetur
á fimtugt, komu tvær bækur út eftir hann, og síðan má kalla, að
hver bókin' hafi rekið aðra. Þetta stafar ef til vill af því, að nú
fyrst hefir honum hlotnast gott næði við skáldskapinn. Eg get og,
að það valdi nokkru um andlega þolgæði hans og framþróun, að
hann er allmikill hugrenningamaður. Þótt menn kunni að greina
á um verðmæti andatrúarrita hans og andatrúartilrauna, sýnir sú
starfsemi hans, að honum er þörf á að skýra fyrir sór, með ein-
hverju móti, sum myrkustu rök og rúnir mannsandans og tilver-
unnar.
En það er líka einkennilegt, að það sem honum, svo mjög
hugsandi manni, lætur — eða hefir látið til þessa — bezt að lýsa
og blása í lífsanda skáldlegrar skaparagáfu, er ekki margþætt sálar-
og hugrenningalif, sem ofið er úr margs konar öflum og andstæð-
um. Þetta sóst glögt á því ytra, á því hvaða stöður og hvers
konar menning honum tekst bezt að sýna og mála í skáldskap sín-