Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1903, Blaðsíða 15

víst og áreiðanlegt, sem þessar lagagreinir segja um hörga. Eru þær full
sönnun firir þvi, að hörgur gat verið hús. Enn annars eru staðir þessir
nokkuð tvíræðir. Þar stendur: »£/ maðr verðr at pví kunnr eða sannr,
at liann hleðr hauga eða gerir hús ok kallar h'órg, pá« o. s. írv. Hjer má
skilja setninguna t>ok kallar hörg« með tvennu móti. Hún getur þítt
sama sem: ok kallar hú sit hörg. Enn hún getur líka þítt: ok kallar
hauginn eða liúsit hörg. Ef þessi síðari skíring er rjett, sínirstað-
urinn, að haugur, hlaðinn til blóta, gat heitið liörgur, eigi síður enn hús
gert í sama skini. Inngangsorð lagagreinarinnar: fílót er oss kviðjat, at
vér skulum eigi hlóta . . . heiðin guð né liauga n é liörga, virðast í fljótu
bragði mæla á móti þessari skíringu, því að hjer virðist vera gerður mun-
ur á haug og hörg. Enn þó er ekkert á móti því, að orðin liaugr og
hörgr hafi hjer nokkurn veginn sömu þiðing, þó svo, að hörgr sje ifirgrips-
meiri hugmind enn haugr. Og að svo hafi verið, virðist mega ráða eigi
að eins af því, sem áður er sínt, að hörgr gat þitt altari eða grjóthaug
undir berum himni, heldur og af því, að þessi tvö orð eru oftar nefnd
hvort við annars hlið, svo sem sjeu þau líkrar merkingar, t. d. í Noregs
gamle love IV, bls. 7150 og í ninorsku (sbr. Ross, Norsk ordbog, undir
orðunum haug og horg i og 2).
Hugmindin hörgr virðist því hafa náð ifir eigi að eins hús heldur
og hauga, hlaðna af manna höndum, sem notaðir vóru til blóta.
Hjer skulum vjer leifa oss að minna á blótstað þann. sem fundist
hefur hjá Rosbjærggárd í Danmörku norður frá Hobro og S. Miiller lísir
í riti sínu ,Vor oldtid1 á 589. bls. Þar fundust djúpt niðri í míri nokk-
urri leifar af skógi. »Margir furustofnar sáust þar greinilega hvor hjá
öðrutn og hjá einum stofninum fallegt etrúrskt ker úr bronse, eldborið, og
undir því kolaleifar og hálfbrunnir eldibrandar. A öðrum stað lá neðri hluti
leirkers og mörg leirbrot á víð og dreif. lljett hjá fundust 2 hvelfdar
steinhrúgur fremur stórar og fleiri minni.. .. Þessar steinahrúgur virðist
ekki unt að skíra með öðru móti, enn að þær hafi verið blótstallar«.
Mind er í nefndu riti af einni grjóthrúgunni, og er hún furðu svipuð
vesturenda grjótbálksins í Hörgsdal. Alt virðist mæla með því, að þessi
blótstaður hjá Rosbjærggard hafi verið hörgur, enn hjer liefur hann legið
1 helgum lundi (sjá áður) undir berum himni, því að hjer getur ekki ver-
ið um hús að ræða. I míri einni nálægt Vjebjörgum í Danmörku hefur
og fundist steinhrúga lík hrúgunum við Rosbjærggárd að stærð og lögun
og hjá henni trjemind (skurðgoð?) Sjá S. Múller, Vor oldtid 591. bls.
Báða þessa fundi telur S. Mifller vera frá firri hluta járnaldarinnar.
Aftur á móti bendir rannsókn okkar til, að hörgurinn í Hörgsdal
hafi verið hús. Verið getur að síðari fundir verði til þess að skíra betur
firkomulag hinna gömlu hörga, og ættu menn þá sjerstaklega að veita
eftirtekt því, sem kinni að finnast á bæjum þeint, sem við hörg eru