Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1903, Blaðsíða 46

46
austurbrúnina. Allar eru þær jafnvíðar: rúml. 2 al.; þær eru bygðar af
smáum braunhellum og aðrar stærri hafa myndað þak, en eru nú fallnar
ofan í. Veggirnir standa lítt haggaðir: eru gaflar hæstir og dyr á hliðinni
við annan gaflinn, eins á öllum. Vindaugu eru á veggjum og göflum.
Eigi snúa þær göflum saman og eigi heldur hliðum, en horfa skáhah hver
við annari. Ekki virtust okkur þær líklegar til xbúðar, en hefðu getað
verið geymsluhjallar, t. a. m. fyrir þurkað kjöt. I kvosarbotninum er
hringmynduð tóft, svo lág, að veggirnir eru mosa huldir. Það gæti ver-
ið niður hrunin fjárrétt. En eigi bendir það þó til þess, er Sæmundur
sagði: að i henni hefði hann fundið ösku og skörung úr járni. Inn frá
stærstu tóftinni er í hraunbrúninni glufa miili kletta. Sú glufa hefir ver-
ið notuð fyrir tóft; hlaðið i skörð og svo reft yfir með breiðum hraun-
hellum. Þær eru nú fallnar ofan i og hleðslan að nokkru leyti líka.
Þetta kynni belzt að hafa verið íveruhúsið. Þar er skjól gott og fyigsni
gott. En ólíklegt er, að menn hafi getað dvalið til lengdar á þessum stað.
Þar hefir víst verið »á flestu góðu mesta óhægð«. Þar hefir ekkert verið
til eldiviðar, því þá hefir mosinn ekki verið kominn. En gerum ráð fyr-
ir, að ibúar hafi eigi kært sig um eld, hafi cigi viljað láta reyk sjást eða
reykjarlykt finnast frá hýbýlum sinum. En þá er einn gallinn þó verst-
ur. Þar fæst ekkert vatn nema regnvatn, eða snjór á vetrum. Var þvi
ekki hægt að vera þar lengi í einu. Ekki er hægt að skilja, til hvers litlu
tóftirnar, sem fyrst getur, hafa átt að vera. Þær eru svo smáar, að það
er eins og börn hafi bygt þær að gamni. Og trúa mundi eg, að þetta
væri alt saman eftir stálpuð börn t. a. m. io—14 ára gamla drengi ef
líklegt væri, að þeir hefði komið á þenna stað. En það sýnist mér ekki
vera. A vorum dögum mundu fiestir drengir kjósa annað til skemtunar, '
en að leita leiksviðs í ófæru hrauni Og fyrrum hefir hraunið þó verið
enn verra yfirferðar, er það var mosalaust og lítt samansigið. Hafi drengir
fyrri alda iiaft slíkar glæfraferðir fyrir barnleiki, og séu þessar menjar eft-
ir þá, þá eru þær merkilegar fyrir þroskunai’sögu vora. Og þó þær séu
eftir útilegumenn, eru þær merkilegar. Auk þess sem þær sýna eymdar-
stöðu slíkra manna og það þrek, sem þurfti til að lifa í henni, þá sýna
þær einnig það áræði, sem, þrátt fyrir hættuna, horfði ekki í að vera svo
nærri mannabygðum. »Karlmennsku hugurinn harði« lýsirsér á sinn hátt
í hvoru tilfellinu sem er.
32. Járngcrðarleiði hafa menn kalíað dálitinn aflangan bala í túninu
á Hrajnshúsum í Járngerðarstaðahverfi. Eg lét grafa í þann bala, og reynd-
ist hann gamall öskuhaugur.
33. Bœrinn Hóp í Grindavík er sagt að upphaflega hafi heitið HoJ,
og að þar hafi verið goðahof. Þar er nú tvíbýli, og er á vesturbæjar-
hlaðinu hús, sem sú sögn fylgir, að þar hafi verið »goðahús« í heiðni.
Þess vegna megi aldrei taka það burtu, en samt megi breyta því og nota