Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1930, Page 10

10
ungis óskemmdur, nema hvað hann kann að vera nokkuð étinn út-
undir við gólfið; gætir þessa einkum nær innst að vestanverðu; þar
hefur myndast allmikil skvompa út undir bergið. Annars er hvelfing-
in regluleg og vel mynduð. Breiddin er utan-til 3,20 m., innarlega
3,60 m., um skvompuna 4,70 m. og við gatlinn 3,20 m. Þar er fjar-
lægðin milli lofts og gólfs aðeins 1 m., svo er þar mikið af taði á
gólfi. Nálægt miðju er hæðin nú 1,65 m., en þar er 10 cm. þykkt
skánarlag. Mun hæðin hafa verið um allan hellinn 1,75 m. og hvelf-
ingin virðist bein, lárétt eftir miðju. — Við austurvegg eru enn jötu-
hellur uppreistar og nokkrar niðurfallnar. Eru hellurnar á 12,65 m.
löngu bili. í þverskurð er hellirinn víðast svo sem 3. Strompur
er enginn og letur sést hvergi. Dálítið berghald er í norðurhorninu
við milliganginn. — Fram-undan hellinum er nú nýlegur kálgarður.
Þegar hann var gerður, fannst þar í jörðunni mikið af ösku og ryð-
brunnu járnarusli, enda vottaði fyrir tóftarbroti fram-undan hellupum.
Nokkru innar er lítill skúti r bergið, notaður sem fjárból. Enn
innar er afarstór skúti, um 12 m. að lengd inn og um 13 m. að
breidd við gólfið. Björg eru á gólfinu og fram-undan, fallin úr loftinu.
Ekki virðist hellir þessi manngerður að neinu leyti, en lengi hefur
hann verið notaður fyrir fjárból, og er afar-mikil skán í honum nú.
— Hrafnshreiður er á bergsnös fyrir ofan gapið.
Heima í túninu eru tveir hellar, ónotaðir. Er annar mjög lítill,
rúmar varla 20 lömb; forskáli eyðilagður; Iengd ca. 4 m. Hinn er nú
lokaður og gengur vatn upp í hann.
Efra-Hvols-hellar. Á Efra-Hvoli eru 2 hellar all-langt fyrir
innan bæinn, sömu megin í sama bakka sama lækjar sem Þórunúps-
hellirinn. Lækurinn hefur myndað skvompur og skúta inn í bergið,
sem er úr sandi og smámöl (móberg) með allstórum (sem manns-
höfuð) steinum, blágrýtishnullungum í. Skammt er á milli hellanna,
31‘/2 m. eða rétt 100 fet. í þeim syðri er nú venjulega geymt hey,
fremst, en hinn er með garða í miðju og hafður fyrir fé. Forskáli er
enginn við heyhellinn, en hlaðið nokkuð upp í opið að neðan og
gert síðan fyrir með lausum fjölum. Hann er höggvinn á ská inn í
bakkann, gengur mjög til útsuðurs. Lögunin er hin venjulegasta, bog-
hvelfing eins og endi á sporbaug. Lengdina er nú ekki hægt að mæla
að svo stöddu, þar eð 16 m. frá opinu verður fyrir moldarbyngur, sem
skáir upp undir loft og má þó skríða 4 m. inn og upp eftir honum.
8. m. frá opinu er nú moldargarður, og þangað að er hlaðið heyinu.
Hellirinn er reglulegur og vel beinn. Breidd er við gólfið á 6 m-
fremst, litl i meiri en innar, 23U m., en þar fyrir innan yfirleitt 2lU m.